Tα Αρχαία Ελληνικά να βρουν στην Εκπαίδευση τη θέση που τους αξίζει!
Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ
Πριν από λίγο καιρό, η γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung δημοσίευσε άρθρο του δημοσιογράφου και γνώστη της αρχαίας ελληνικής Konrad Adam, ο οποίος υποστηρίζει ότι πρέπει να ενισχυθεί η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στα γερμανικά σχολεία.
Βασικό επιχείρημά του είναι ότι τα αρχαία ελληνικά ακονίζουν το δημοκρατικό φρόνιμα και την πολιτική συνείδηση των παιδιών σε μια κοινωνία καταναλωτική που την χαρακτηρίζει η πνευματική νωθρότητα.
Αναφέρει μάλιστα χαρακτηριστικά παραδείγματα και γράφει: «Ποτέ ένας αρχαίος Έλληνας συγγραφέας δεν μεταδίδει ένα μόνον μήνυμα, ένα δόγμα ή ένα πρόγραμμα.
Συνήθως πρόκειται για δύο ή και περισσότερες αρχές που αντιτίθενται μεταξύ τους και προσπαθεί να επιβληθεί στην άλλη: Παράδειγμα, ο Κρέων και η Αντιγόνη, ο Ιάσων και η Μήδεια, ο Σωκράτης και ο Καλλικλής (στο Διάλογο «Γοργίας»), ο Έρως και το Νείκος. Πάντα η πάλη ενός λόγου και ενός αντίλογου, αυτή η πάλη που έφθασε στην τελειότητά της με τους σοφιστές.
Η αρχαία ελληνική λογοτεχνία είναι γεμάτη από ανθρώπους με αυτόνομη προσωπικότητα. Ας αφήσουμε την Αντιγόνη και γενικά τους επώνυμους. Ο Πλούταρχος μας αναφέρει την περίπτωση ενός ανώνυμου πολίτη. Όταν ο στρατηγός Μιλτιάδης ζήτησε από τον Δήμο των Αθηναίων να του χαρίσουν έναν «τιμητικόν στέφανον», αυτός ο ανώνυμος αντιτάχθηκε με το επιχείρημα ότι, απ’ όσο ήξερε, στον Μαραθώνα ο Μιλτιάδης δεν είχε πολεμήσει μόνος του. Αν στο μέλλον πολεμούσε κατά των Περσών μονάχος και τους νικούσε, τότε μπορούσε να υποβάλει πάλι το αίτημά του στο Δήμο. Μακάρι να είχαμε τέτοιους πολίτες σήμερα. Όχι να δέχονται τα πάντα, αλλά να υποβάλλουν ενστάσεις.
Τα αρχαία ελληνικά, λοιπόν, μας βοηθούν όχι απλώς να θυμηθούμε τις απαρχές, την προσφορά της δημοκρατίας αλλά να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα της δημοκρατίας σήμερα.
Αλλά, και η αυστριακή εφημερίδα Neue Passe σε άρθρο της γράφει: «Οι ιατροί επιστήμονες κατέληξαν στο παράξενο, αλλά και πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα ότι η απαγγελία των ομηρικών επών επιδρά θετικά στην κυκλοφορία του αίματος, αφού με τον ρυθμό που επιβάλλει η απαγγελία του δακτυλικού εξαμέτρου συντονίζονται οι λειτουργίες της καρδιάς και της αναπνοής, με αποτέλεσμα να πέφτει η πίεση του αίματος!..
Άξια προσοχής είναι και αυτά που γράφει ο Konrad Adam, που είδαμε πιο πάνω, στη γερμανική εφημερίδα, όπου θυμίζει στους αναγνώστες του ότι ο τελευταίος γερμανός αυτοκράτορας ήθελε τα γερμανικά σχολεία να βγάζουν νέους γερμανούς και όχι Έλληνες και Ρωμαίους. Ο Γερμανός αυτοκράτορας ήθελε νέους στα μέτρα τα δικά του. Δεν ήθελε τα αρχαία, που δμιουργούν πολίτες με δημοκρατική σκέψη και γνώριζε καλά ότι τα αρχαία δεν θα ενστάλαζαν στην ψυχή των παιδιών την τυφλή υπακοή στον ανώτατο άρχοντα. Ο φόβος του δεν ήταν μήπως οι Γερμανοί μαθητές διδαχθούν κάτι περιττό γι’ αυτούς, αλλά μήπως μάθουν να αντιδρούν, να αντιστέκονται, να εξεγείρονται.
Σήμερα διερωτάται κανείς ποια θέση, για να μη πούμε ποια τύχη, έχουν τα αρχαία ελληνικά στο σύνολο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που τελευταία, ομολογουμένως, επιχειρείται. Τι προνοούν για τα αρχαία ελληνικά τα αναλυτικά προγράμματα που ετοιμάζονται από τις ειδικές επιτροπές, κανείς δεν ξέρει. Πόσο λαμβάνεται υπόψη η διαχρονική τους αξία; Θα συνεχίσουμε να μη βλέπουμε και να μην κατανοούμε αυτό που βλέπουν και κατανοούν οι ξένοι όσον αφορά τα αρχαία ελληνικά;
Τα αρχαία ελληνικά συγγράμματα είναι γεμάτα από παραδείγματα που βοηθούν τον σύγχρονο άνθρωπο να κατανοήσει ότι η διατύπωση μιας θέσης, οδηγεί στην αντίθεση και ότι στη συνέχεια και τα δύο μαζί οδηγούν στη σύνθεση. Αλλά και ότι ο λόγος οδηγεί στον αντίλογο με κατάληξη τον διάλογο που είναι και το μόνο μέσο να βρεθεί συναινετική λύση για οποιοδήποτε πρόβλημα.
Θα είναι υποχρεωτικό μάθημα ή θα περιορισθεί και πάλι η διδασκαλία του μαθήματος των αρχαίων ελληνικών σε εκείνους τους λίγους μαθητές που θα επιλέξουν ή καλύτερα θα «τολμήσουν» να το επιλέξουν;
Ας ευχηθούμε να προβληματισθούν περισσότερο οι επικεφαλής της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και να δώσουν επιτέλους στα αρχαία ελληνικά τη θέση που τους αξίζει στην εκπαίδευση των παιδιών μας. Και ας μη κρυβόμαστε πίσω από τον μέχρι σήμερα λανθασμένο ίσως τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος, γιατί αυτό αποτελεί ένα άλλο ξεχωριστό κεφάλαιο.
Ο σπουδαίος διανοητής Κορνήλιος Καστοριάδης έλεγε από το 1989 ακόμη: «…Ο πλούτος της σημερινής γλώσσας μας οφείλεται στη συνέχειά της από τα αρχαία ελληνικά… Η κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων είναι η κατάργηση της ορθογραφίας, που είναι η κατάργηση της συνέχειας.
Πάμε να καταστρέψουμε ό,τι κτίσαμε. Αυτοί, ο Κριαράς και οι άλλοι… δεν ξέρουν τι είναι γλώσσα»!
Ήδη τα Greeklish, δηλαδή οι ελληνικές λέξεις που γράφονται με λατινικούς χαρακτήρες, με την βοήθεια του πληκτρολογίου των ηλεκτρονικών υπολογιστήρων, κερδίζουν συνεχώς έδαφος στη νεολαία μας. Από τη μια τα sms των φορητών τηλεφώνων, από την άλλη οι «συνομιλίες» στο Facebook, τελικώς «αναίμακτα» επιτυγχάνεται η χειρότερη μετάλλαξη στην ελληνική γραφή…
Ας μην αφήσουμε να καταστραφεί η ελληνική γλώσσα, η οποία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο, που έχει πραγματικά τη δυνατότητα να αποτελέσει την κοινή βάση της παγκόσμιας επικοινωνίας. Ο λόγος είναι προφανής. Εκτός από την ακρίβειά της στην απόδοση των νοημάτων από γλώσσα σε γλώσσα, έχει και οικονομία στην κωδικοποίηση και μεταφορά δεδομένων λόγω της ίδιας της δομής της.
Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι οι χειριστές των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Υψηλής, Προηγμένης Τεχνολογίας μας λένε: «Η μόνη «αποδεκτή» γλώσσα από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές του αμέσου μέλλοντος είναι η κλασσική ελληνική, ως γλώσσα ανωτέρου επιπέδου και ιδιαιτέρως κατά τη διαδικασία διερμηνείας».
Μόνον την ελληνική δέχονται για τη μαθηματική της δομή και κυρίως για την αρμονική και γεωμετρική της έκφραση και απεικόνιση. Και όχι μόνον την δέχονται οι υπολογιστές ως μοναδικό λεκτικό και ηχητικό κώδικα επικοινωνίας, αλλά και την θεωρούν ατέρμονα, δηλαδή μη οριακή, απειρωστική. Χωρίς την ελληνική γλώσσα είναι αδύνατο να κάνει ούτε βήμα προς τα εμπρός η επιστημονική σκέψη της αύριον.
Ο Ισπανός Ακαδημαϊκός και μεγάλος Ελληνιστής Fransisco Atrados, ένας από τους πιο μεγάλους Ελληνιστές της εποχής μας, στο Γ’ Παγκόσμιο Γλωσσικό Συνέδριο στην Αρχαία Ολυμπία το 1996 είπε: «Αν δεν ήταν η ελληνική γλώσσα, η Ευρώπη θα παρέμενε ένα έδαφος πρωτογόνων…». Τις γλώσσες Γαλλική, Αγγλική, Ιαταλική, Ισπανική και Γερμανική τις ονόμασε «κρυπτοελληνικές». Διεκήρυξε δε ότι «Η Ελληνική γλώσσα είναι η πλέον παγκόσμιος γλώσσα».
Πριν από λίγο καιρό, η γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung δημοσίευσε άρθρο του δημοσιογράφου και γνώστη της αρχαίας ελληνικής Konrad Adam, ο οποίος υποστηρίζει ότι πρέπει να ενισχυθεί η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στα γερμανικά σχολεία.
Βασικό επιχείρημά του είναι ότι τα αρχαία ελληνικά ακονίζουν το δημοκρατικό φρόνιμα και την πολιτική συνείδηση των παιδιών σε μια κοινωνία καταναλωτική που την χαρακτηρίζει η πνευματική νωθρότητα.
Αναφέρει μάλιστα χαρακτηριστικά παραδείγματα και γράφει: «Ποτέ ένας αρχαίος Έλληνας συγγραφέας δεν μεταδίδει ένα μόνον μήνυμα, ένα δόγμα ή ένα πρόγραμμα.
Συνήθως πρόκειται για δύο ή και περισσότερες αρχές που αντιτίθενται μεταξύ τους και προσπαθεί να επιβληθεί στην άλλη: Παράδειγμα, ο Κρέων και η Αντιγόνη, ο Ιάσων και η Μήδεια, ο Σωκράτης και ο Καλλικλής (στο Διάλογο «Γοργίας»), ο Έρως και το Νείκος. Πάντα η πάλη ενός λόγου και ενός αντίλογου, αυτή η πάλη που έφθασε στην τελειότητά της με τους σοφιστές.
Η αρχαία ελληνική λογοτεχνία είναι γεμάτη από ανθρώπους με αυτόνομη προσωπικότητα. Ας αφήσουμε την Αντιγόνη και γενικά τους επώνυμους. Ο Πλούταρχος μας αναφέρει την περίπτωση ενός ανώνυμου πολίτη. Όταν ο στρατηγός Μιλτιάδης ζήτησε από τον Δήμο των Αθηναίων να του χαρίσουν έναν «τιμητικόν στέφανον», αυτός ο ανώνυμος αντιτάχθηκε με το επιχείρημα ότι, απ’ όσο ήξερε, στον Μαραθώνα ο Μιλτιάδης δεν είχε πολεμήσει μόνος του. Αν στο μέλλον πολεμούσε κατά των Περσών μονάχος και τους νικούσε, τότε μπορούσε να υποβάλει πάλι το αίτημά του στο Δήμο. Μακάρι να είχαμε τέτοιους πολίτες σήμερα. Όχι να δέχονται τα πάντα, αλλά να υποβάλλουν ενστάσεις.
Τα αρχαία ελληνικά, λοιπόν, μας βοηθούν όχι απλώς να θυμηθούμε τις απαρχές, την προσφορά της δημοκρατίας αλλά να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα της δημοκρατίας σήμερα.
Αλλά, και η αυστριακή εφημερίδα Neue Passe σε άρθρο της γράφει: «Οι ιατροί επιστήμονες κατέληξαν στο παράξενο, αλλά και πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα ότι η απαγγελία των ομηρικών επών επιδρά θετικά στην κυκλοφορία του αίματος, αφού με τον ρυθμό που επιβάλλει η απαγγελία του δακτυλικού εξαμέτρου συντονίζονται οι λειτουργίες της καρδιάς και της αναπνοής, με αποτέλεσμα να πέφτει η πίεση του αίματος!..
Άξια προσοχής είναι και αυτά που γράφει ο Konrad Adam, που είδαμε πιο πάνω, στη γερμανική εφημερίδα, όπου θυμίζει στους αναγνώστες του ότι ο τελευταίος γερμανός αυτοκράτορας ήθελε τα γερμανικά σχολεία να βγάζουν νέους γερμανούς και όχι Έλληνες και Ρωμαίους. Ο Γερμανός αυτοκράτορας ήθελε νέους στα μέτρα τα δικά του. Δεν ήθελε τα αρχαία, που δμιουργούν πολίτες με δημοκρατική σκέψη και γνώριζε καλά ότι τα αρχαία δεν θα ενστάλαζαν στην ψυχή των παιδιών την τυφλή υπακοή στον ανώτατο άρχοντα. Ο φόβος του δεν ήταν μήπως οι Γερμανοί μαθητές διδαχθούν κάτι περιττό γι’ αυτούς, αλλά μήπως μάθουν να αντιδρούν, να αντιστέκονται, να εξεγείρονται.
Σήμερα διερωτάται κανείς ποια θέση, για να μη πούμε ποια τύχη, έχουν τα αρχαία ελληνικά στο σύνολο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που τελευταία, ομολογουμένως, επιχειρείται. Τι προνοούν για τα αρχαία ελληνικά τα αναλυτικά προγράμματα που ετοιμάζονται από τις ειδικές επιτροπές, κανείς δεν ξέρει. Πόσο λαμβάνεται υπόψη η διαχρονική τους αξία; Θα συνεχίσουμε να μη βλέπουμε και να μην κατανοούμε αυτό που βλέπουν και κατανοούν οι ξένοι όσον αφορά τα αρχαία ελληνικά;
Τα αρχαία ελληνικά συγγράμματα είναι γεμάτα από παραδείγματα που βοηθούν τον σύγχρονο άνθρωπο να κατανοήσει ότι η διατύπωση μιας θέσης, οδηγεί στην αντίθεση και ότι στη συνέχεια και τα δύο μαζί οδηγούν στη σύνθεση. Αλλά και ότι ο λόγος οδηγεί στον αντίλογο με κατάληξη τον διάλογο που είναι και το μόνο μέσο να βρεθεί συναινετική λύση για οποιοδήποτε πρόβλημα.
Θα είναι υποχρεωτικό μάθημα ή θα περιορισθεί και πάλι η διδασκαλία του μαθήματος των αρχαίων ελληνικών σε εκείνους τους λίγους μαθητές που θα επιλέξουν ή καλύτερα θα «τολμήσουν» να το επιλέξουν;
Ας ευχηθούμε να προβληματισθούν περισσότερο οι επικεφαλής της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και να δώσουν επιτέλους στα αρχαία ελληνικά τη θέση που τους αξίζει στην εκπαίδευση των παιδιών μας. Και ας μη κρυβόμαστε πίσω από τον μέχρι σήμερα λανθασμένο ίσως τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος, γιατί αυτό αποτελεί ένα άλλο ξεχωριστό κεφάλαιο.
Ο σπουδαίος διανοητής Κορνήλιος Καστοριάδης έλεγε από το 1989 ακόμη: «…Ο πλούτος της σημερινής γλώσσας μας οφείλεται στη συνέχειά της από τα αρχαία ελληνικά… Η κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων είναι η κατάργηση της ορθογραφίας, που είναι η κατάργηση της συνέχειας.
Πάμε να καταστρέψουμε ό,τι κτίσαμε. Αυτοί, ο Κριαράς και οι άλλοι… δεν ξέρουν τι είναι γλώσσα»!
Ήδη τα Greeklish, δηλαδή οι ελληνικές λέξεις που γράφονται με λατινικούς χαρακτήρες, με την βοήθεια του πληκτρολογίου των ηλεκτρονικών υπολογιστήρων, κερδίζουν συνεχώς έδαφος στη νεολαία μας. Από τη μια τα sms των φορητών τηλεφώνων, από την άλλη οι «συνομιλίες» στο Facebook, τελικώς «αναίμακτα» επιτυγχάνεται η χειρότερη μετάλλαξη στην ελληνική γραφή…
Ας μην αφήσουμε να καταστραφεί η ελληνική γλώσσα, η οποία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο, που έχει πραγματικά τη δυνατότητα να αποτελέσει την κοινή βάση της παγκόσμιας επικοινωνίας. Ο λόγος είναι προφανής. Εκτός από την ακρίβειά της στην απόδοση των νοημάτων από γλώσσα σε γλώσσα, έχει και οικονομία στην κωδικοποίηση και μεταφορά δεδομένων λόγω της ίδιας της δομής της.
Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι οι χειριστές των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Υψηλής, Προηγμένης Τεχνολογίας μας λένε: «Η μόνη «αποδεκτή» γλώσσα από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές του αμέσου μέλλοντος είναι η κλασσική ελληνική, ως γλώσσα ανωτέρου επιπέδου και ιδιαιτέρως κατά τη διαδικασία διερμηνείας».
Μόνον την ελληνική δέχονται για τη μαθηματική της δομή και κυρίως για την αρμονική και γεωμετρική της έκφραση και απεικόνιση. Και όχι μόνον την δέχονται οι υπολογιστές ως μοναδικό λεκτικό και ηχητικό κώδικα επικοινωνίας, αλλά και την θεωρούν ατέρμονα, δηλαδή μη οριακή, απειρωστική. Χωρίς την ελληνική γλώσσα είναι αδύνατο να κάνει ούτε βήμα προς τα εμπρός η επιστημονική σκέψη της αύριον.
Ο Ισπανός Ακαδημαϊκός και μεγάλος Ελληνιστής Fransisco Atrados, ένας από τους πιο μεγάλους Ελληνιστές της εποχής μας, στο Γ’ Παγκόσμιο Γλωσσικό Συνέδριο στην Αρχαία Ολυμπία το 1996 είπε: «Αν δεν ήταν η ελληνική γλώσσα, η Ευρώπη θα παρέμενε ένα έδαφος πρωτογόνων…». Τις γλώσσες Γαλλική, Αγγλική, Ιαταλική, Ισπανική και Γερμανική τις ονόμασε «κρυπτοελληνικές». Διεκήρυξε δε ότι «Η Ελληνική γλώσσα είναι η πλέον παγκόσμιος γλώσσα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου