ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ

Evangelos Ziamos

Ὁ Φιλόσοφος Βασιλεύς, Διδάσκαλος τοῦ Ἑνός Ἐαυτοῦ, δῆλαδή τοῦ «Γνῶθι Σαυτόν»

Πῶς μποροῦμε νά ἐκπαιδεύσουμε τούς ἀνθρώπους ὥστε νά γίνουν φιλόσοφοι; διερωτᾶται ὁ Σωκράτης στήν «Πολιτεία».

Γιά νά τό ἐπιτύχουμε αὐτό, πρέπει νά φέρουμε κάποιον ἀπό τόν Ἄδη στόν Οὐρανό.

Μᾶλλον ἐννοεῖ ὅτι ὁ τρόπος σκέψεως δέν θά πρέπει νά λειτουργεῖ μέ τά δεδομένα τοῦ γίγνεσθαι ἀλλά ὑπερβατικῶς.Ὑπάρχουν πέντε στάδια μελετῶν πού πρέπει νά κατανοήσει κανείς καί ἕνα ἔκτο παρασκηνιακό.


Τό κλειδί γιά τήν κατανόηση τῆς «Πολιτείας» τοῦ Πλάτωνος, εἶναι νά γνωρίζουμε ὅτι ὀμιλεῖ σέ δύο ἐπίπεδα, (μεταφυσικό καί γίγνεσθαι) ὁπότε ἀναφερόμενος π.χ. γιά τήν ἀριθμητική, θά ἀπορρίψει τόν τρόπο πού εἶναι συνήθως κατανοητή αὐτή ἀπό τούς πολλούς. 

Στήν «Πολιτεία» ὅταν ἀναφέρεται στά μαθηματικά, τήν γεωμετρία, τήν στερεομετρία, τήν ἀστρονομία, τήν μουσική - ἁρμονία καί τήν διαλεκτική, ἀπορρίπτει τόν τρόπο πού εἶναι συνήθως κατανοητά αὐτά καί δίδει μία φιλοσοφική ἑρμηνεία τοῦ τί σημαίνουν σέ ἕνα ὑψηλότερο ἐπίπεδο.

Αὐτό ποῦ πραγματικά ἐννοεῖ, δέν εἶναι αὐτό πού οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι ἀντιλαμβάνονται ἀπό αὐτές τίς ἐπιστήμες. Ὀμιλεῖ σέ ἕνα ὑψηλότερο, φιλοσοφικό – μεταφυσικό ἐπίπεδο.

Ἀριθμητική:

Ὅταν ἀναφέρεται στήν ἀριθμητική δέν ἀναφέρεται σέ κλάσματα, πολλαπλασιασμό, πρόσθεση ἀφαίρεση καί διαίρεση. Ἑρμηνεύει ὡστόσο, τήν ἕννοια τοῦ Ἑνός Ἑαυτοῦ ὄχι τοῦ ἑαυτοῦ. Εἶναι αὐτή ἡ ἀπαραίτητη μελέτη κάθε φιλοσόφου. Θά ὀμιλήσει γιά τό Ἕν πού πρόκειται νά συνδεθεῖ μέ τόν Ἑαυτό. Πρέπει νά κατανοεῖ κανείς τό εἶδος τοῦ ἕνός στό ὁποῖο ἀναφέρεται.

Εἶναι τό Ἕν πού σχετίζεται μέ τόν Ἐαυτό.

Αὐτό τό Ἕν γιά τό ὁποῖο ὀμιλοῦμε, πρέπει νά εἶναι ἀναλογικά τό ἴδιο παντοῦ, Ὁ Πλάτων ἐνεργεῖ στό ὑψηλότερο ὅραμα πού ὁ ἀνθρώπινος νοῦς δύναται νά γνωρίσει τό Ἐαυτό (τό Ἕν).

Μᾶς προτρέπει, νά μήν ἀσχολούμεθα μέ τά κλάσματα, τό εἶδος τῶν πραγμάτων πού κάνουν οἱ περισσότεροι ὅταν μελετοῦν τήν ἀριθμητική.

Πρέπει νά μελετήσουμε τί εἴδους ἕν συσχετίζεται καταλληλότερα καί μᾶς δείχνει ἐγγενῶς τήν διασύνδεση μέ τήν εὐγενῆ ἰδέα τοῦ Ἐαυτοῦ, δῆλα δή αὐτό ἐννοεῖ ὅταν χρησιμοποιεῖ τή λέξη ἀριθμητική.


Γεωμετρία:

Στή γεωμετρία λέγει ὅτι δέν πρόκειται νά μιλήσουμε μέ τόν τρόπο πού ὀμιλοῦν οἱ γεωμέτρες, θά μιλήσουμε φιλοσοφικά. Θέλουμε νά παροτρύνουμε τόν φιλόσοφο νά ξυπνήσει τήν νοημοσύνη του, αὐτό εἶναι τό ὄχημα πού χρειαζόμαστε γιά νά ἀποκτήσουμε μία εἰκόνα τῆς ἀπόλυτης πραγματικότητος.

Γιά νά τό ἐπιτύχουμε αὐτό πρέπει νά ἀποκτήσουμε ἕνα ὄραμα γιά τό Ἀγαθόν, τό λαμπρό φῶς τῆς ὕπαρξης, αὐτή εἶναι ἡ γεωμετρία μέ τήν φιλοσοφική ἔννοια.

Στήν εἴσοδο τῆς ἀκαδημίας ὑπῆρχε ἡ ἐπιγραφή, «Μηδείς ἀγεωμέτρητος εἰσήτω», ἐδῶ ἐννοεῖται ὅτι ὁ εἰσερχόμενος θά πρέπει νά ἀλλάξει τόν συνήθη τρόπο σκέψεως καί νά ὀδηγηθεῖ σέ ἕνα ὑπερβατικό ἐπίπεδο.

Ὁ Γλαύκων ἐρωτᾶ ποιά εἶναι ἡ ἐπόμενη μελέτη, μήπως εἶναι ἡ ἀστρονομία; Ὄχι, ὄχι εἶναι ἡ στερεομετρία.


Στερεομετρία:

Παρόλο πού ἡ στερεομετρία ἀφορᾶ στά Πλατωνικά στερεά, πρέπει νά ἀφήσουμε αὐτό τό εἶδος σκέψης κατά μέρος. Ἡ δυσκολία στήν μελέτη τῆς στερεωμετρίας εἶναι ὅτι κανένας διδάσκαλος δέν τήν διδάσκει, δέν ὑπάρχει πολιτεία γιά νά ὑποστηρίξει αὐτόν τόν τύπο διδασκαλίας.

Αὐτό συμβαίνει ἐπειδή ὁ καθένας ἔχει διαφορετική ἄποψη γιά τό τί ἑστί Ἐαυτός. Ὅλοι πιστεύουν ὅτι ξέρουν τί εἶναι ὁ Ἐαυτός (Ἕν). Χρειαζόμεθα ἕναν διδάσκαλο ἐξειδικευμένο στό θέμα τοῦ Ἐαυτοῦ. Ἄν βρεθεῖ κάποιος μέ τά προσόντα, τότε μπορεῖ νά διαπιστώσει κανείς ὅτι θά ἔχει κάποια «γοητεία». Ἡ γνώση τοῦ Ἐαυτοῦ εἶναι ἡ στερεομετρία, αὐτός εἶναι ὁ διδάσκαλος, αὐτός εἶναι ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ὁ Σωκράτης ἀλληλεπιδρᾶ μέ πολλούς ἀνθρώπους καί δέν θυμώνει μέ τίς ἐρωτήσεις τους, οὖτε ἐνοχλεῖται ἀπό τόν τύπο ἐρωτήσεων.

Μέχρι πού κάποια στιγμή, ἡ πόλις τῶν Ἀθηνῶν ἀποφασίζει ὅτι διαφθείρει τήν νεολαία μέ τήν διδασκαλία του.

Ἐπειδή, μᾶλλον, τόσο σήμερα ὅσο καί τότε εἶναι πιό εὔκολα νά καθοδηγούνται οἱ μᾶζες ὅταν οἱ ἄνθρωποι ἑστιάζονται στά γήινα].

Τά ἰδανικά εἴδη τῆς στερεομετρίας δέν ὑπάρχουν στόν κόσμο μας, τοῦ γίγνεσθαι, ἀλλά οἱ πραγματικές εἰκόνες καί οἰ ἰδέες βρίσκονται στό νοητό βασίλειο. Τό Ἕν Ἐαυτός ὑπάρχει σέ μία ὑπερούσια σφαίρα θά λέγαμε. Ὅλος ὁ ἀγώνας εἶναι τό πώς θά φθάσουμε ἐκεῖ.


Ἀστρονομία:

Δέν πρόκειται νά ἀκολουθήσουμε αὐτούς πού κοιτάζουν τόν οὐρανό μέ τά ἄστρα. Οἱ ἀστρονόμοι δημιουργοῦν μεγάλα διαγράμματα, χάρτες τοῦ οὐρανοῦ καί τῶν ἄστρων. Δέν μᾶς ἀπασχολεῖ αὐτό ἄν καί εἶναι σηματικό ἔργο γιά τό γίγνεσθαι. Ἡ πραγματική μελέτη τῆς ἀστρονομίας εἶναι ὅτι πρέπει νά βροῦμε τήν ἀλήθεια σέ πραγματικούς ἀριθμούς, πρέπει νά βεβαιωθοῦμε ὅτι ἀσχολούμαστε μέ τήν μονή καί τήν κίνηση καί τούς ἀριθμούς, τήν ἀναλογία ἤ τήν συμμετρία. Αὐτή εἶναι ἡ ἀστρονομία σέ ἕνα ὑψηλότερο ἐπίπεδο.

Βρίσκοντας ἐντός τούς πραγματικούς ἀριθμούς, τό Ὄν, τήν Μονή, τήν Κίνηση καί τήν Συμμετρία - Ἀναλογία γιά νά κατανοήσουμε τό λαμπρό φῶς τῆς ὕπαρξης, τόν Ἐαυτό, τό Ἕν εἶναι ἕνα δυναμικό, ζωντανό νοητό ὄν, οὐχί στατικό ἀλλά πάντα τό ἴδιο μέ ἕναν τρόπο στατικό καί κινούμενο.


Μουσική - Ἁρμονία:

Δέν κτυπᾶμε τύμπανα καί χορδές, αὐτά δέν μᾶς ἀπασχολοῦν. Φιλοσοφικά, ἐξετάζουμε τό θέμα τῆς ἀπόκτησης γνώσεως περί τοῦ λαμπροῦ φωτός τῆς ὑπάρξεως. Ὅταν ἀκοῦμε κάτι σέ μία συμφωνία, ὁ στόχος εἶναι νά μπορέσουμε νά συλλάβουμε τήν νόηση τῆς συμφωνίας αὐτῶν τῶν ἁρμονιῶν, νά μήν πιαστοῦμε μέ τή μουσική ἀλλά νά ἐντοπίσουμε τά ἰσότιμα, τά διπλά καί μία ὑψηλότερη ἄποψη τῆς ἀναλογίας. Πρέπει νά δοῦμε σέ πραγματικούς ἀριθμούς, τί σημαίνει αὐτό. Εἶναι ἕνα ἀπόλυτο πάζλ, ὡστόσο, ἡ μελέτη τοῦ Πλάτωνος, ἐκεῖ ὅπου βρίσκονται ὅλα αὐτά τά θέματα. Ἡ μελέτη τῆς μουσικῆς εἶναι νά ἐντοπίσει τά ἰσότιμα, τά διπλά καί μία ὑψηλότερη ἄποψη γιά τήν ἀναλογία.

Στόν Τίμαιο βλέπουμε ὅτι τά μαθηματικά εἶναι ἡ Ἑλληνική διατονική κλίμακα καί ταιριάζει μέ τά διαστήματα στό πλανητικό σύστημα τῆς ἀναλογίας τῶν πλανητῶν. Κατασκευάζονται ἀπό τρεῖς μεσότητες, ἀναλογίες πού εἶναι ἀριθμητικές, γεωμετρικές καί ἁρμονικές σέ ὅλο τόν κόσμο. Ἐπομένως πρέπει κανείς νά γνωρίζει τά διπλά καί τά ἰσότιμα. Στήν 2η ὑπόθεση τοῦ Παρμενίδου γίνεται λόγος γιά τούς ἀληθινούς ἀριθμούς. Ὅλα τά ἔργα τοῦ Πλάτωνος εἶναι ἀλληλένδετα καί πρέπει νά ἐξαγάγουμε τήν γνώση σταδιακά, γιατί ἔχει ἐνσωματώσει κλειδιά διάσπαρτα σέ ὅλα τά ἔργα του.

Τό πρόβλημα στήν δεύτερη ὑπόθεση εἶναι ὅτι λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψιν τό λαμπρό φῶς τῆς ὕπαρξης, τί μποροῦμε νά συμπεράνουμε ἀπό αὐτό ὡς ἕνα σύνολο ἐλάχιστων ἰδεῶν. Λέγει ὅτι εἶναι τρία, τό Ὄν, ἡ Οὐσία καί ἡ Ἐτερότης, μέ αὐτά ὅλα τά ἄλλα μποροῦν νά γίνουν κατανοητά. Ὅταν λέμε Οὐσία ἐνοοῦμε τήν δύναμη πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος νά κατοπτρίζει τόν ἐαυτό του. Λαμβάνει αὐτές τίς τρεῖς ἰδέες, τό Ἕν, τήν Οὐσία καί τήν Ἑτερότητα, ὡστόσο χωρίς τήν ἑτερότητα (διαφορά) δέν μποροῦμε νά κάνουμε διακρίσεις.

Οἱ παράμετροι προκύπτουν, ἄν τά πάρουμε σέ ζεύγη ἤ δυάδες, ὅπως ἀναφέρει στήν μελέτη τῆς μουσικῆς, μετά πρέπει νά δοῦμε πώς αὐτά τά ζεύγη μποροῦν νά εἶναι σέ δυάδες, ὥστε νά δημιουργήσουμε συνδυασμούς καί ἀπό αὐτούς μποροῦμε νά συναγάγουμε ἕνα σύνολο ἀριθμῶν ὅπως ἕνα ζευγάρι προϋποθέτει τό ἕνα καί τό δύο, ἕνα ἄλλο ζευγάρι τό τρία καί τό τέσσερα, πρέπει νά κατέχουμε τήν γνώση γιά νά προσδιορίσουμε ἕνα σύνολο ἀριθμῶν. Ὑπάρχουν ἑννέα ἀριθμοί ἀλλά ἀποκλείει τό 5 καί τό 7 χρησιμοποιεῖ τούς πρώτους καί τούς μικρότερους ἀριθμούς πού ταιριάζουν στίς μέσες ἀναλογίες τῆς ἀριθμητικῆς, γεωμετρίας, ἁρμονίας, μέσων ἀναλογιῶν.

Κάνει αὐτό πού ἔκαναν οἱ Πυθαγόρειοι. Πρέπει νά δοῦμε τούς συνδυασμούς σέ αὐτά. Ὅλες αὐτές οἱ μελέτες δέν ἀξίζουν κάτι ἄν δέν δοῦμε τήν σχέση καί τήν συγγένεια. Πρέπει νά τά πλέξουμε καί νά δοῦμε πῶς ταιριάζουν, πῶς σχετίζονται, πῶς συνδυάζονται καί πῶς συγγενεύουν. Ὄταν τό κάνουμε αὐτό θά εἶμαστε ἕτοιμοι νά ἀσχοληθοῦμε μέ τόν νόμο τοῦ νοῦ. Ὁ νόμος τοῦ νοός εἶναι ὁ ἑξῆς, ἐάν θέλουμε νά κυριαρχήσουμε στό νοερό πρέπει νά κατανοήσουμε τήν διαλεκτική.


Διαλεκτική:

Θά τήν βροῦμε διάσπαρτη σέ ὅλα τά ἔργα τοῦ Πλάτωνος, τό πῶς δηλαδή θά δοῦμε τήν ἀλήθεια. Χρησιμοποιεῖ τόν «Ἐαυτό» σέ ὅλα τά ἔργα του. Εἶναι σάν μία μήτρα (μάτριξ) ὅπου ὅλα τά πράγματα βρίσκονται στήν σωστή θέση τους.

Ὁ Γλαύκων ἐρωτᾶ τόν Σωκράτη ἄν θά ὑπάρξει ποτέ αυτή ἡ πολιτεία. Ὄχι, ἀπαντᾶ ὁ Σωκράτης. Χρειάζεται γιά τήν μελέτη καί τήν τελειοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ μας.

Μᾶς ἐνημερώνει ἐπίσης ὅτι τά ὄνειρα παίζουν σημαντικό ρόλο. Μόνο μέσω τῶν ὀνείρων καί τῶν ὀραμάτων μποροῦμε νά γνωρίσουμε τό παρελθόν, νά εἶμαστε διορατικοί στό παρόν καί μᾶς προετοιμάζει γιά τό μέλλον, γιά τό ὅραμα τῆς ἀλήθειας. Ὅταν ρωτήθηκε πῶς, ὁ Σωκράτης ἀπέρριψε τήν ἐρώτηση καί ἄλλαξε θέμα.

[Ὁ Συνέσιος ἔγραψε ἑνα βιβλίο γιά τήν κατανόηση τῶν ὀνείρων. Ξεκινᾶ λέγοντας ὅτι ντρέπομαι να ὀμιλήσω γιά τό προφανές].

Εἶναι ἕνα ἐνδιαφέρον βιβλίο γιά ὅσους ἐνδιαφέρονται γιά τό θέμα τοῦ ἀποσυμβολισμοῦ τῶν ὀνείρων.


Ἀπολλώνιος - Ἀριάδνη




https://www.facebook.com/photo.php