Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος του 1898 – Β’ μέρος

Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος διατρέχει 81 χρόνια ιστορίας του ελληνικού κράτους από το 1898 μέχρι τη τυπική κατάργηση του το 1979, όπως αναφέρθηκε στο Α΄ μέρος του άρθρου. Στο τέλος του 1893 η Ελλάδα περιόρισε την εξυπηρέτηση μέρους των τόκων των ληξιπρόθεσμων εξωτερικών δανείων και ανέστειλε προσωρινά την πληρωμή των χρεολυσίων του εξωτερικού χρέους. Τα μέτρα αυτά ήταν προσωρινά, ενώ συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις με τους διεθνείς δανειστές της Ελλάδος μέχρι την έναρξη του σύντομου ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, όπου διεκόπησαν. Για την υπογραφή των προκαταρκτικών όρων ειρήνης μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας υπήρξε η επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων με τον ορισμό αποζημίωσης στη Τουρκία εκ μέρους της Ελλάδας ύψους 4.000.000 τούρκικων λιρών. Και αποτέλεσμα του πολέμου αυτού υπήρξε και η επιβολή στην Ελλάδα Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου.

Σύμφωνα με την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους [1]: «ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος πολύ νωρίς συσχετίστηκε από τους μελετητές της εποχής με τα αίτια του πολέμου του 1897. Θεωρήθηκε δηλαδή ότι η Γερμανία, προεξοφλώντας την ελληνική ήττα, εξώθησε στον πόλεμο την Ελλάδα έμμεσα με πράκτορες, την Τουρκία άμεσα για να εξαναγκαστεί η Ελλάδα να δεχτεί τον έλεγχο […] Η Γερμανία πρωτοστάτησε βέβαια αλλά δεν ήταν η μόνη ενδιαφερόμενη. Οι Μεγάλες Δυνάμεις στις οποίες η Ελλάδα εμπιστεύτηκε τις διαπραγματεύσεις για την ανακωχή και την προκαταρκτική ειρήνη, επωφελήθηκαν για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα».

Στο άρθρο 2 των προκαταρκτικών όρων της συνθήκης ειρήνης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στις  6/18 Σεπτεμβρίου 1897 που αναφέρονταν στην πολεμική αποζημίωση προσθέτονταν ο όρος που βλέπουμε στη παρακάτω εικόνα [2]:

Ο οικονομικός έλεγχος, η αναγνώριση των δικαιωμάτων των «αρχαίων δανειστών» κατόχων τίτλων του δημόσιου χρέους της Ελλάδος, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται και η κατ΄επιταγή ψήφιση νόμου εγκριθέντος προηγουμένως από τις Μεγάλες Δυνάμεις είναι χαρακτηριστικό δείγμα του πνεύματος της συνθήκης ειρήνης του 1897. Παραθέτουμε το σχόλιο από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους [3]:  «Ο όρος αυτός δεν είχε ασφαλώς καμία θέση σε μία συνθήκη που αφορούσε την αποκατάσταση ειρηνικών σχέσεων ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα, και η μείωση της εθνικής ανεξαρτησίας της Ελλάδας ήταν προφανής. Και μόνο η φράση: Η Ελληνική Κυβέρνηση «θέλει προκαλέσει την ψήφιση νόμου εκ των προτέρων αρεστού» προς τις Μεγάλες Δυνάμεις καθιστούσε σαφές ότι η Βουλή δεν είχε παρά τυπικά να διεκπεραιώσει το θέμα. Δεν υπήρχε περίπτωση να αρνηθεί την ψήφιση του νόμου ή να επιφέρει οποιαδήποτε τροποποίηση».

Για την κάλυψη της αποζημίωσης αυτής προς την Τουρκία η Ελλάδα κατέφυγε αναγκαστικά σε εξωτερικό δημόσιο δανεισμό υπό τον όρο της ρύθμισης των παλαιότερων οφειλών της χώρας. Ο οριστικός συμβιβασμός ανάμεσα στην Ελληνική Κυβέρνηση και τους διεθνείς δανειστές επικυρώθηκε με το νόμο που ψήφισε το ελληνικό Κοινοβούλιο (ΒΦΙΘ Περί Διεθνούς Ελέγχου) [4]. Ο ΔΟΕ θεωρήθηκε κυρίως από τη Γερμανία ως προϋπόθεση του συμβιβασμού που ολοκληρώθηκε στις 21 Ιανουαρίου του 1898. Άρχισε να λειτουργεί στις 28 Απριλίου 1898.

Η συμφωνία περιείχε (όπως αναφέρθηκε στο Α΄ μέρος) ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης χρέους και την επιβολή ενός προγράμματος για τη σταθερότητα της ελληνικής οικονομίας σχεδιασμένο από τη ΔΟΕ. Η δημοσιονομική προσαρμογή, η επιβολή νομισματικής σταθερότητας και η καταβολή της αποζημίωσης στην Τουρκία συνοδεύτηκαν από εκχώρηση των κρατικών εσόδων και ταυτόχρονα τον διακανονισμό και την εξόφληση των παλαιότερων χρεών.

Ειδικότερα δημιούργησε μία επιτροπή ελέγχου από αντιπροσώπους των μεγάλων δυνάμεων, αντίστοιχης λογικής της σύγχρονης Τρόικας. Η είσπραξη και η διάθεση των προσόδων τέθηκαν υπό τον απόλυτο έλεγχο της Διεθνούς Επιτροπής των αντιπρόσωπων των διεθνών δανειστών με έδρα την Αθήνα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο νόμος. Οι αντιπρόσωποι αυτοί διορίζονταν από τις μεγάλες δυνάμεις και προηγείτο μόνο μία ανακοίνωση προς την ελληνική κυβέρνηση κατά τα διπλωματικά έθιμα. Η πολυμελής επιτροπή αποτελείτο από έξι χώρες: Αυστροουγγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Μεγάλη Βρετανία, Ρωσία.

Ως προαπαιτούμενο σύμφωνα με τον προαναφερθέντα νόμο για την έκδοση του νέου δανείου, τέθηκαν (όπως θα δούμε στο επόμενο μέρος) οι πρόσοδοι του κράτους για την εξυπηρέτηση:

• Του δανείου σε χρυσό για την αποζημίωση στη Τουρκία 4.000.000 τούρκικων λιρών και 100.000 για της ζημίες σε ιδιώτες, όπως προβλέπονταν στους όρους της συνθήκης του 1897.
• Του δανείου υπό την εγγύηση των μεγάλων δυνάμεων (Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας) του 1833 (που είχε προβλεφθεί με τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1832)
• Των δάνειων σε χρυσό και τα χρεολυτικά δάνεια που είχε συνομολογήσει το ελληνικό κράτος από το 1881 έως το 1893.
• Του ελλείμματος της χρήσεως του 1897.
• Της εξόφλησης ή μετατροπής σε χρυσό του κυμαινόμενου χρέους.
• Της πληρωμής στους κατόχους ομολογιών του υφιστάμενου σε χρυσό χρέους κατά το 1898.

Έρευνα: Σταύρος Β.Τσίπρας – δικηγόρος


http://fekyou.info/post/1687