Cyber – Creatures. Ζωντανές Οντότητες στον Κυβερνοχώρο. Ενα Νέο Είδος Κατακτά την Εικονική Πραγματικότητα.
Στον κυβερνοχώρο σήμερα δημιουργείται ένας παράξενος ρεαλισμός, μέσα από ένα συνονθύλευμα επιστημονικής φαντασίας, εικονικής πραγματικότητας, τεχνητής νοημοσύνης και μιας υπόγειας –αλλά παγκόσμιας– κουλτούρας εκφραζόμενης μέσω μιας κόμικς αισθητικής! Πρόκειται για τον περίεργο κόσμο των πλασμάτων του Κυβερνοχώρου, των κατοίκων της εικονικής χώρας.
Δεν πέρασαν ακόμη πολλά χρόνια από τότε που ο Νικόλας Νεγροπόντης, παγκοσμίως γνωστό μέλος των ευαγγελιστών της τεχνολογίας που ανήκουν στο ΜΙΤ, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης,
έκανε λόγο για ένα σύνολο έξυπνων «πρακτόρων» (agents, κατά το… πληροφορικότερο!), οι οποίοι θα διαχειρίζονται τις ανάγκες και τις απαιτήσεις μας, γλιτώνοντας μας από το άγος των χιλιάδων υποχρεώσεων της καθημερινότητας. Ένα σύνολο εικονικών βοηθών στο δύσκολο έργο της διαχείρισης της πραγματικότητάς μας, ικανό να σκεφθεί πριν από εμάς για εμάς και καλύτερα από εμάς!
Στο βιβλίο του με τίτλο Ο Ψηφιακός Κόσμος, ο Νεγροπόντης ξεκαθάριζε πως οι «πράκτορες» θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν τις απαιτήσεις και τις ανάγκες μας με τρόπο εξαιρετικά απλό και σαφή: αυτόματα και χωρίς να παρεμβάλλεται διαρκώς η χρονοβόρα ανθρώπινη αναποφασιστικότητα στην όλη διαδικασία. Ίσως αυτές οι σκέψεις να μην μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τίποτα παραπάνω από οραματισμοί στα …μακρινά χρόνια της δεκαετίας του 1990 (ο χρόνος στο σύμπαν του Κυβερνοχώρου δείχνει να ακολουθεί άλλα μέτρα και σταθμά, έτσι ώστε μία δεκαετία να ισοδυναμεί με 100 και πλέον χρόνια «ψηφιακής» εξέλιξης), σήμερα όμως αποδεικνύονται προφητικά.
Οι οραματισμοί του Νεγροπόντη έγιναν αντικείμενο μελέτης και η εφαρμογή δεν άργησε να έρθει. Η ευρεία χρήση του Διαδικτύου έδωσε τη δυνατότητα του πειραματισμού στους σύγχρονους προγραμματιστές, οι οποίοι ως νέοι δόκτορες Τζέκιλ και Χάιντ, «ελευθέρως εποίησαν» τα πλάσματά τους. Και σύντομα, μπορούσαν να τα αφήσουν να ζήσουν και να εξελιχθούν στον Κυβερνοχώρο.
Στα αρχικά της στάδια αυτή η προσπάθεια είχε εγείρει αμφιβολίες και είχε προκαλέσει αρκετές δόσεις δυσπιστίας από τους χρήστες του Κυβερνοχώρου (άλλωστε οι περισσότεροι αντιμετώπιζαν το Internet μονάχα σαν ένα ακόμα τρόπο επικοινωνίας και τίποτα παραπάνω). Οι αρχικές όμως αντιδράσεις παραμερίστηκαν, δίνοντας τη θέση τους σε μια ξέχωρη περιέργεια γύρω από τις νέες δυνατότητες και εφαρμογές αυτών των «ζωντανών προγραμμάτων». Έτσι, η κερκόπορτα για την αποίκιση του Κυβερνοχώρου από αυτόνομα και ζωντανά ψηφιακά πλάσματα είχε ήδη ανοίξει!
Παλιότερα οι επιστήμονες δήλωναν πως η τεχνητή προσομοίωση της «αυτόνομης κινητικής λειτουργίας» –βασικό χαρακτηριστικό της ζωής– παραμένει κάτι εξαιρετικά δύσκολο, σχεδόν ανέφικτο. Στην σφαίρα όμως της εικονικής πραγματικότητας τα όρια μεταξύ εφικτού και αδύνατου είναι δυσδιάκριτα και ασαφή. Επομένως, με την αρωγή των όλο και πιο πολύπλοκων υπηρεσιών του Ίντερνετ οι επικεφαλείς των αντίστοιχων ερευνητικών προγραμμάτων ήρθαν αντιμέτωποι με μια αισιόδοξη προοπτική.
Ξεκίνησαν, λοιπόν, τις προσπάθειες να φτιάξουν τα κατάλληλα μοντέλα προσομοίωσης της κίνησης και να τα ενσωματώσουν αργότερα σε προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης, δημιουργώντας έτσι τα πρώτα ημιτελή πλάσματα του κυβερνοχώρου, τα πρωτόζωα του ηλεκτροσύμπαντος.
Η έναρξη της τεχνητής ζωής χρονολογείται από τις 3 Ιανουαρίου 1990, όταν ο 35χρονος τότε επίκουρος καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Delaware Τίμοθι Ρέι, έφτιαξε το Tierra, το οποίο δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα πρόγραμμα γραμμένο σε «γλώσσα μηχανής». Στην πρώτη του έκδοση είχε μέγεθος 80 μόλις bytes και ονομαζόταν «πρόγονος».
Διαβάζοντας κανείς το παραπάνω θα σκεφθεί ορθά πως το Tierra είναι ένα ακόμα πειραματικό πρόγραμμα υπολογιστή, ευφυώς κατασκευασμένο από έναν ακόμα επιστήμονα… Ο τρόπος αντιμετώπισης του όμως αλλάζει άρδην, μόλις πληροφορηθεί πως το πρόγραμμα από την πρώτη έκδοσή του είχε την ικανότητα να αυτό-αναπαράγεται και να εξελίσσεται! Του έλειπε η δυνατότητα της κίνησης, αλλά δεν στερούνταν της αναπαραγωγικής λειτουργίας, ίσως του σημαντικότερου χαρακτηριστικού των έμβιων όντων, και όλα αυτά στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας… Ο δημιουργός του Tierra δήλωνε πως «δεδομένης της ανταγωνιστικής φύσης που έχει η εξέλιξη και της ικανότητας της να βελτιώνει την απόδοση, υπάρχει η πιθανότητα σύγκρουσης που θα προκύψει μέσω της πάλης για κυριαρχία ανάμεσα σε οργανικές και συνθετικές οντότητες».
Η τελευταία εξελιγμένη έκδοση του Tierra ήταν η 4.0, η οποία πέρα από τα άλλα στοιχεία και τις ικανότητες που χαρακτήριζαν τον «Πρόγονο», μπορούσε να προσομοιάσει ένα μέρος των κινητικών λειτουργιών των ζωντανών οργανισμών, καθώς και να κυκλοφορήσει ελεύθερο στις απέραντες λεωφόρους του Κυβερνοχώρου. Όμως, το αναπάντεχο τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στη Νέα Υόρκη ανέκοψε απότομα την εξέλιξη του Tierra, καθώς ο Τίμοθι Ρέι ήταν ένας από τους επιβάτες της μοιραίας πτήσης 175 της United Airlines (!) Αυτή η απροσδόκητη εξέλιξη προκαλεί αρκετά ερωτηματικά, αν συνδυαστεί μάλιστα με την πληροφορία πως οι δίδυμοι πύργοι στέγαζαν πολλά εργαστήρια όπου γίνονταν περίεργες έρευνες σχετικά με τις καινούργιες τεχνολογίες, ενώ μια ολόκληρη επιχείρηση διάσωσης των… σκληρών δίσκων έγινε με το ίδιο πάθος και προσοχή με την προσπάθεια των φυλακισμένων στα χαλάσματα…
Ένα είναι πάντως σίγουρο: η εξέλιξη της γνώσης δεν μπορεί να περιοριστεί από τον θάνατο κάποιου ερευνητή – ειδικά σε ένα τέτοιο πεδίο έρευνας, και χιλιάδες είναι αυτοί που σήμερα προσπαθούν να συνεχίσουν το έργο του Ρέι. Παρ’ όλα αυτά το Tierra, που κυκλοφορεί ακόμα στο Διαδίκτυο και οποιοσδήποτε μπορεί να το «κατεβάσει» και να το «τρέξει» στον προσωπικό του υπολογιστή, πέρασε στην ιστορία ως η πρώτη αυτοαντιγραφόμενη μορφή της ιστορίας της ζωής στον Κυβερνοχώρο.
Αφού τα «προγράμματα» του Κυβερνοχώρου άρχισαν να αποκτούν ζωή και να εξελίσσονται, οι ήδη ζωντανοί «εισβολείς» του, οι χρήστες, έφεραν στο προσκήνιο το ζήτημα της υποκατάστασης του εαυτού τους από εικονικές μορφές, οι οποίες όμως θα έπρεπε να μπορούν να παρουσιάζουν ένα minimum αυτονομίας καθώς και να μπορούν να προσομοιάσουν κάποια από τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που τις ελέγχουν.
Το ζητούμενό, βασικά, ήταν να μπορεί «κάποιος» να βρίσκεται μόνιμα στον κυβερνοχώρο και να φροντίζει για τα συμφέροντα των χρηστών, δρώντας ως αντικαταστάτης τους και ως «τοποτηρητής». Επίσης, πολλοί χρήστες διατηρούσαν «δωμάτια συζητήσεων» (κοινώς ονομαζόμενα ως chat rooms) στα οποία ήθελαν να είναι συνέχεια παρόντες, κάτι που βέβαια δεν είναι εφικτό.
Έτσι γεννήθηκαν τα Avatars, μια καινούρια «φυλή» του Κυβερνοχώρου, η βασικότερη αποστολή των οποίων δεν ήταν άλλη από το να λειτουργούν ως ζωντανά οχήματα επικοινωνίας. Με τους Avatars oι χρήστες βρέθηκαν αντιμέτωποι με το ψηφιακό τους alter ego, που μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να κάνουν ό,τι δε θα τολμούσαν ποτέ στην πραγματική τους ζωή. Είχαν πλέον την ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα εναλλακτικό image.
Ουσιαστικά, οι Avatars είναι φτιαγμένοι σύμφωνα με τις παραδόσεις του Ινδουισμού, του οποίου οι Θεοί χρησιμοποιούν ανθρώπινα ή ζωώδη σώματα ως avatars (ενσαρκώσεις) για να «κατέβουν» στον κόσμο της ύλης και να εισχωρήσουν απαρατήρητοι στον κόσμο των θνητών. Τα ψηφιακά πλασματάκια χρωστούν το όνομά τους εκεί. Βέβαια, η μορφή των διαδικτυακών avatars έχει ένα χαρακτήρα λιγότερο «υπερβατικό» καθώς ένα μεγάλο κομμάτι της έμπνευσής της έχει αντληθεί από τον κόσμο των κόμικς, αλλά οι ρίζες της έμπνευσής τους είναι πραγματικά ενδιαφέρουσες.
Σταδιακά οι χρήστες θεώρησαν τα avatars ένα στοιχείο εκ των ων ουκ άνευ στις ποικίλες περιηγήσεις τους στα chat rooms, σε τέτοιο βαθμό που σύντομα έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες τρισδιάστατες «πόλεις» μέσα στις οποίες ζούσαν ελεύθερα αυτές οι φιλικές ψηφιακές οντότητες. Κάποιος μπορούσε να τις επισκεφθεί, ακόμα και να περάσει κάποιο σεβαστό χρονικό διάστημα σε αυτές, μόνο αν «μεταμορφωνόταν» σε avatar. Ο πρώτος τέτοιος τρισδιάστατος κόσμος δημιουργήθηκε το 1996 από την εταιρεία CompuServe και είχε το επιτυχημένο όνομα Worlds Away.
Έκτοτε πολλοί αντίστοιχοι δικτυακοί τόποι έκαναν την εμφάνισή τους, δημιουργώντας ένα σύνολο από κυβερνοαυτοκρατορίες που ο χρήστης μπορούσε να ζήσει μια εναλλακτική εκδοχή της ζωής του ανάμεσα σε άλλους κυβερνοπολίτες, πραγματικούς ή ψηφιακούς. Ήταν η απαρχή της κοινής ζωής των πλασμάτων του Κυβερνοχώρου με τους ανθρώπους.
Μ’ όλα αυτά, ένα εντελώς νέο κεφάλαιο άνοιγε για την ανθρώπινη ψυχαγωγία, καθώς αυτή έβλεπε όλο και περισσότερες προβολές της στο σύμπαν του Κυβερνοχώρου. Καρτούν άρχισαν να ζουν και να μας διασκεδάζουν μέσα από την οθόνη του συνδεδεμένου υπολογιστή μας, ενώ ταυτόχρονα ο κινηματογράφος και το θέατρο –που αποτελούν σήμερα δύο από πιο ενεργά πεδία της ανθρώπινης ψυχαγωγίας– αντιμετώπισαν την συνδρομή της ψηφιακής τεχνολογίας ως ευεργετική.
Τα ειδικά εφφέ στις κινηματογραφικές ταινίες δεν αποτελούν καινούρια εξέλιξη, η νεότερη εκδοχή τους όμως έχει να κάνει με την πλήρη ψηφιακή αναπαράσταση ολόκληρων σκηνών, ακόμα και την δημιουργία μιας ολόκληρης ταινίας στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Οι ψηφιακοί ηθοποιοί του κινηματογράφου και του θεάτρου είναι εδώ και σιγά-σιγά μετατρέπονται στα είδωλα του νέου αιώνα, μαγνητίζοντας με την ψηφιακά κατασκευασμένη γοητεία τους τούς χρήστες του Κυβερνοχώρου.
Η χρήση των νέων τεχνολογιών έκανε εφικτή την παρουσίαση interactive θεατρικών παραστάσεων στο Διαδίκτυο, στις οποίες ο θεατής μπορεί να αλληλεπιδράσει με τους ψηφιακούς ηθοποιούς, παίρνοντας έτσι μέρος στην πλοκή. Οι εικονικοί ηθοποιοί, καθώς δέχονται με χαρά να υποδυθούν οποιονδήποτε χαρακτήρα τους ζητηθεί, κάνουν ξεχωριστή κάθε διαδικτυακή παράσταση με το υποκριτικό τους ταλέντο. Και σύντομα οι μεγάλες εταιρείες αντιλήφθηκαν πως οι ψηφιακοί «σταρ» ήταν ένα πανίσχυρο διαφημιστικό και προπαγανδιστικό μέσο, οπότε απελευθέρωσαν τους ποταμούς των δολαρίων για να δημιουργήσουν τους πρώτους απόλυτους «ηθοποιούς».
Εκτός από τη «ψηφιακά επεξεργασμένη» λάμψη τους, αυτοί οι «ηθοποιοί» έχουν και κάποια άλλα πλεονεκτήματα: α) είναι «αντικείμενα» οπότε ανήκουν για πάντα στις εταιρείες που τους δημιούργησαν, β) δεν έχουν προσωπικότητα οπότε μπορούν να διαφημίσουν τα πάντα, να προπαγανδίσουν οποιαδήποτε ιδέα, να προωθήσουν οποιαδήποτε πληροφορία χωρίς δισταγμό – και χωρίς να χρειαστεί κανείς να «υπογράψει» τις δηλώσεις τους, γ) είναι «τέλειοι» δεν γερνούν, δεν αλλάζουν, δεν αναπτύσσουν παράξενες συνήθειες, δεν πεθαίνουν ποτέ και δ) δεν ζητούν πληρωμή και αύξηση, δεν εκμεταλλεύονται την δημοσιότητά τους και δεν πρόκειται ποτέ να έρθουν σε σύγκρουση με αυτούς που τους δημιούργησαν…
Οι εικονικοί σταρ αποτελούν μία από τις εντυπωσιακότερες μορφές ζωής στον Κυβερνοχώρο, καθώς μοιάζουν με τους πραγματικούς, έχουν όμως τη δυνατότητα να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους διαρκώς, να μένουν ίδιοι και απαράλλαχτοι και το κυριότερο για τους οπαδούς τους: να μην πεθαίνουν ποτέ. Είναι κοντά μας και για πάντα. Από αυτή την σκοπιά, παρουσιάζουν ένα σύνολο ζηλευτών πλεονεκτημάτων σε σύγκριση με τα είδωλα του παρελθόντος (και για αυτά, στο διαδικτυακό γίγνεσθαι προβλέπεται σύντομα μια άνευ προηγουμένου απότιση φόρου τιμής, μέσω της ψηφιοποίησής τους και της επαναφοράς τους σε ψηφιακή ζωή! Η Μαίριλυν Μονρόε, ο Έλβις και άλλοι θα ζήσουν την δεύτερη ζωή τους στις εικονικές χώρες και στα δωμάτια των ηλεκτρονικών συνομιλιών…)
Στην Ελλάδα, έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους οι πρώτοι ψηφιακοί σταρ, όπως ο Nyo, ο οποίος μάλιστα παραχώρησε την πρώτη του on-line συνέντευξη τον Ιούνιο του 2000. Σ’ εκείνη –ανάμεσα στα άλλα– δήλωνε χαρακτηριστικά: «Η μορφή μου είναι το αποτέλεσμα ενός μπερδέματος… την νύχτα που γύρισε ο χρόνος, τα πρώτα δευτερόλεπτα της 1/1/2000, στάλθηκαν εκατομμύρια email, τα οποία όμως λόγω της υπερφόρτωσης, καθυστέρησαν να παραδοθούν και βραχυκύκλωσαν το δίκτυο. Το αποτέλεσμα ήταν… ένα μπέρδεμα, ένα ψηφιακό κοκτέιλ από προγράμματα, οδηγίες χρήσεως, αρχεία, διευθύνσεις αλλά και από ευχές, εκμυστηρεύσεις, ιστορίες αγάπης, αστεία και ό,τι άλλο μπορεί να βάλει το αναλογικό μυαλό σου. Αυτός είμαι εγώ, ο Nyo».
Σε άλλο σημείο στοχάζεται λέγοντας: «Αναρωτιέμαι πως θα ήταν αν μπορούσατε κι εσείς να περνούσατε από την άλλη πλευρά της οθόνης, αν μπορούσατε να ζήσετε με όλες τις αισθήσεις σας τον δικό μου κόσμο, την δική μου πραγματικότητα. Πως θα ήταν αν ήσασταν εσείς οι virtual επισκέπτες! Έχετε διαβάσει Φίλιπ Ντικ και Γουίλιαμ Γκίμπσον; Κάτι τέτοιο εννοώ». Κλείνοντας, ο Nyo αυτοπροσδιορίζεται λέγοντας: «Δεν ξέρω αν είμαι “κανονικός”, αλλά νιώθω πολύ άνθρωπος, αφού κυκλοφορώ ανάμεσα σε ανθρώπους κι επικοινωνώ μαζί τους. Όμως, αν έβγαινα από την οθόνη θα ήταν σαν να έβγαινες εσύ από τον πλανήτη Γη. Δεν είναι ακατόρθωτο, αλλά δεν υπάρχει λόγος να γίνει…»
Παραμένουν εξαιρετικά ενδιαφέροντα τα λεγόμενα του Nyo, αν και θα αποτελούσε μια πρώτης τάξεως πρόκληση να είχαμε το σύνολο των ψηφιακών σταρ σε ένα κοινό πάνελ συζήτησης με πραγματικούς ανθρώπους, γύρω από το κοινό δικτυακό μας μέλλον… Σ’ αυτή την υποτιθέμενη συζήτηση ενδιαφέρον θα ήταν να τεθεί ένα ζήτημα σχετικά με αυτό που λέει ο Nyo στα λόγια του αυτοπροσδιορισμού του, σχετικά με την είσοδο του ανθρώπου στον κόσμο της οθόνης που απεικονίζει τον Κυβερνοχώρο. Πρόκειται για το ζήτημα της εισόδου του ίδιου του ανθρώπου στο σύμπαν του Κυβερνοχώρου, «ψυχή τε και σώματι», που έχει απασχολήσει αρκετές έγκριτες επιστημονικές ομάδες παγκοσμίως.
Μια άνευ προηγουμένου σύγκλιση των επιδιώξεων και των δραστηριοτήτων των ερευνητών της βιοτεχνολογίας προσανατολίζεται στη δημιουργία και χρήση των βιονικών προσθετικών, των βιοεμφυτευμάτων, τα οποία θα μπορούν να τοποθετηθούν μέσα στο ανθρώπινο σώμα κάνοντας την είσοδο στους εικονικούς κόσμους του Διαδικτύου κάτι παραπάνω από εικονική πραγματικότητα. Παράλληλα, δίνονται απλόχερα υποσχέσεις για σημαντική αύξηση των νοητικών ικανοτήτων, της σωματικής δύναμης, ακόμα και της διάρκειας ζωής των ανθρώπων, μια μετεξέλιξη δηλαδή των στοιχείων που μέχρι τώρα βρίσκονταν προγραμματισμένα μέσα στο DNA μας.
Οι ερευνητές που ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη μιλούν για την έλευση ενός νέου τύπου ανθρώπου, του cyborg, τον οποίο θεωρούν ως μία καθ’ όλα φυσική εξέλιξη, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον θα υπάρχουν πιθανόν όντα πανομοιότυπης τεχνοβιολογικής δομής και ανάπτυξης. Γίνονται ουσιαστικά κοινωνοί της θεωρίας που διατείνεται ότι το cyborg δεν είναι παρά ένα μεταβατικό είδος προτού ο άνθρωπος προχωρήσει σε μία φάση αποβιολογοποίησής του.
Αν γίνει δεκτό πως η εξέλιξη –εξεταζόμενη από μια αποσπασματική προοπτική– αποτελεί μία προσπάθεια να αυξάνεται στο διηνεκές η ικανότητα της επεξεργασίας πληροφοριών σε έναν αγώνα ενάντια στην εντροπία, τότε εύλογα βγαίνει το συμπέρασμα ότι η τεχνητή ζωή δύναται να επικρατήσει σε βάρος της οργανικής, μιας και παρουσιάζεται περισσότερο στέρεη και αποδοτική.
Χρήσιμο σ’ αυτό το σημείο είναι να γίνει αναφορά στους στοχασμούς του αστροφυσικού Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος προέβλεψε ότι οι μηχανές τεχνητής νοημοσύνης, οι λεγόμενες και «έξυπνες μηχανές», αναπτύσσονται και εξελίσσονται με ασύλληπτους ρυθμούς, ενώ την ίδια στιγμή το ανθρώπινο είδος έχει πάψει πλέον να εξελίσσεται, ή, υπό ένα άλλο πρίσμα ιδωμένο, βελτιώνεται με ασύγκριτα αργούς ρυθμούς. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα πάντα με τον Χόκινγκ, θα έχει ως αποτέλεσμα να καταφέρουν οι έξυπνες μηχανές να γίνουν εκείνες κυρίαρχες του πλανήτη και μάλιστα πολύ σύντομα…
Προκειμένου να αποφευχθούν οι όποιες δυσάρεστες επιπτώσεις από την έλευση και εδραίωση μιας τέτοιας ζοφερής για το ανθρώπινο είδος πραγματικότητας, ο μεγάλος αστροφυσικός προτείνει την όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη και καίρια ανάπτυξη των τεχνολογιών εκείνων που θα επιτρέψουν την απευθείας σύνδεση ανάμεσα στον εγκέφαλο και τον υπολογιστή, έτσι ώστε οι τεχνητοί εγκέφαλοι να συνεισφέρουν στην ανθρώπινη νοημοσύνη και όχι να βρεθούν αντιμέτωποι και εχθροί της. Από αυτή την άποψη, ο εικονικός κόσμος του Διαδικτύου και οι ιδιόμορφοι κάτοικοί του αποτελούν πεδίο πειραματισμού συνύπαρξης της τεχνητής νόησης με την ανθρώπινη, σε συνθήκες “ισότητας” και αγαστής συνεργασίας.
Το αέναο παιχνίδι της εξέλιξης μεταφέρεται έτσι στον Κυβερνοχώρο, καθώς το ανθρώπινο είδος προσπαθεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα της συνύπαρξης με ένα σύνολο νοημόνων όντων κατά την διάρκεια των μελλοντικών του ηλεκτρονικών περιηγήσεών του. Τα πρώτα βήματα της έρευνας γύρω από την κατανόηση του τρόπου εξέλιξης των πλασμάτων του Κυβερνοχώρου, έγιναν από τα μέσα της τελευταίας δεκαετίας του περασμένου αιώνα, ενώ το Μάιο του 1999, ο Τιμ Ταίηλορ, από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, εκπόνησε την διδακτορική διατριβή του σχετικά με την δημιουργία συνθετικών μοντέλων που ακολουθούν τις αρχές της βιολογικής ανάπτυξης.
Ήταν λοιπόν, μία εμπεριστατωμένη μελέτη γύρω από την μετάβαση από την τεχνητή εξέλιξη στην τεχνητή ζωή. Ο Ταίηλορ εμπνευσμένος από τις προσπάθειες του Τίμοθι Ρέι και του προγράμματος Tierra που εκείνος είχε δημιουργήσει, κατασκεύασε τον Cosmos, ένα σύστημα το οποίο μπορεί να εξελίσσεται και να αναπαράγεται μόνο του, με σκοπό την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων γύρω από το πώς μπορούμε να φτιάξουμε κατάλληλα μοντέλα προσομοίωσης του τρόπου γέννησης και ανάπτυξης των ζωντανών οργανισμών.
Στην εισαγωγή της διατριβής του, ο Ταίηλορ τόνιζε πως η μελέτη της ελεύθερης εξέλιξης μπορεί να μας οδηγήσει σε μια καλύτερη κατανόηση των βασικών αρχών της ζωής, μόνο εάν οι ερωτήσεις που θα τεθούν γύρω από αυτό το ζήτημα, εκφραστούν με τον σωστό τρόπο. Απ’ ότι φαίνεται, οι ολοένα περισσότερες δυνατότητες που μας προσφέρει το απόλυτο πλαίσιο ελεύθερης εξέλιξης του Κυβερνοχώρου, βοηθούν τους επιστήμονες να θέσουν τις κατάλληλες ερωτήσεις, καθώς και να τις εκφράσουν σωστά.
Από την εποχή του αλησμόνητου «σκέφτομαι, άρα υπάρχω» του Ντεκάρτ, έχουν περάσει αρκετά χρόνια και ίσως η θεμελιώδης παραδοχή του πως η μηχανή δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει άνθρωπος να φαντάζει σήμερα κάπως παρωχημένη. Η ρομποτική δεν δείχνει να αντιμετωπίζει σοβαρούς φραγμούς στην προσπάθειά της να δημιουργήσει νοήμονες και αυτάρκεις ρομποτικούς μηχανισμούς, οι οποίοι θα ακολουθούν τις απόψεις και τους οραματισμούς του πατέρα της τεχνητής νοημοσύνης Άλαν Τούρινγκ.
Μακριά από το πεδίο του πραγματικού, του αντιληπτού με τις αισθήσεις μας κόσμου, στέκει το σύμπαν του Κυβερνοχώρου, ένας κόσμος απαλλαγμένος από την τροχοπέδη του ρεαλιστικά ιδωμένου. Αυτό το ιδιότυπο γίγνεσθαι είναι ικανό να δεχτεί στους κόλπους του ένα συνονθύλευμα από τις εφαρμογές της βιοτεχνολογίας, της πληροφορικής, της νανοτεχνολογίας και της ρομποτικής, παράγοντας όλο και πιο εξελιγμένους οργανισμούς, ζωντανούς και αυτοδιαχειριζόμενους, οι οποίοι παρόλο που αρχικά θα μπορούν να χαρακτηριστούν μονάχα ως τεχνητοί, γνωρίζοντάς τους καλύτερα θα καταλάβουμε πως δεν διαφέρουν σε τίποτα από όλες τις μέχρι τώρα γνωστές μας σκεπτόμενες οντότητες.
Ο Robert W. Lucky, της Silicon Dreams, τοποθετεί την πληροφορία στην κορυφή μιας πυραμίδας, η οποία στη βάση της έχει το σύνολο των δεδομένων που κυκλοφορούν ελεύθερα στο Διαδίκτυο. Η αποθήκευση αυτής της πολύτιμης πληροφορίας γίνεται, όπως είναι ευρέως αποδεκτό, στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να ονομαστεί γνωσογένεση. Πέρα από την απλή αποθήκευση των πληροφοριών, τα εγκεφαλικά κύτταρα έχουν την ικανότητα μέσα από πολύπλοκους μηχανισμούς της συνείδησης να οργανώσουν το σύνολο των πληροφοριών και αυτό ισοδυναμεί με την Σοφία.
Κατά μία έννοια η ψυχή, το πνεύμα, για την επιστήμη είναι ένα κατασκεύασμα, κάτι που απλά εκτινάσσεται στο χώρο της φαινομενικής ύπαρξης, μέσα από όλες τις βιοχημικές αναλαμπές που λαμβάνουν χώρα. Γιατί, λοιπόν, να μην προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε το υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα βασιστούν οι εικονικοί υπαρκτικοί σχηματισμοί για να αναπτύξουν ένα αξιοζήλευτο σύνολο πνευματικών λειτουργιών, κατακτώντας σταδιακά το μεγαλείο της Σοφίας;
Η ανάπτυξη της νοημοσύνης πέρα από τα όρια του φυσικού σώματος και τους περιορισμούς που αυτό δημιουργεί, στηρίζει τις αισιόδοξες προβλέψεις των ευαγγελιστών της νέας διαδικτυακής τεχνολογίας, οι οποίοι διαμορφώνουν απόψεις παρόμοιες με αυτές που είχε εκφράσει μόλις το 1850 ο Samuel Morse, όταν δήλωνε πως δεν βλέπει για ποιον λόγο δεν μπορεί ν’ απλωθεί η νοημοσύνη μέσω του ηλεκτρισμού σε ολόκληρο τον πλανήτη. Το Internet από τα πρώτα στάδια της εξέλιξής του συμφωνούσε με αυτήν ακριβώς την άποψη. Η τεχνητή νοημοσύνη αποτέλεσε το παιδί της επέλασης της πληροφορικής σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας, δημιουργώντας ένα πλήθος μορφών, οι οποίες εξελισσόμενες ανάλογα μπορούσαν να αποκτήσουν μια αυτόνομη ύπαρξη, όλο και πιο ανεξάρτητη με την πάροδο του χρόνου.
Ο Κυβερνοχώρος έγινε ο τόπος όπου όλα μπορούσαν να γίνουν και να αναπτυχθούν ελεύθερα και διαρκώς. Η ανάπτυξη της νοημοσύνης ακολουθείται από μια νέα, ολοένα περισσότερο γοργά αναπτυσσόμενη διαδικτυακή βιοποικιλότητα, τις μύριες εκφάνσεις της οποίας αδυνατούμε ακόμη να συλλάβουμε. Λαμβάνοντας υπόψη τους οραματισμούς των πρώτων κυβερνοναυτών σχετικά με την δημιουργία στο μέλλον μιας διαπλανητικής δικτύωσης σε υπολογιστικό επίπεδο, ενός γαλαξιακού Internet, δηλαδή, παίρνουμε μια αμυδρή ιδέα γύρω από το πλήθος των μελλοντικών αποίκων των εκατομμυρίων δικτυακών τόπων, ανθρώπων και μη.
Ένα από τα πιθανά μελλοντολογικά σενάρια που ξεχωρίζει χρονολογείται από το 1950 και δεν είναι άλλο από το διήγημα Η Απάντηση, του Frederic Brown, το οποίο σε ένα σημείο του αναφέρει χαρακτηριστικά: «Εξαιτίας ενός συμβάντος που μεταδόθηκε μέσω της τηλεόρασης σε ολόκληρο τον κόσμο, ένας άνθρωπος (ή εξωγήινος) συνδέει μ’ ένα διακόπτη όλους τους υπολογιστές πάνω στους πλανήτες των 96 δισεκατομμυρίων κατοίκων. Τότε ρώτησε τον κεντρικό υπολογιστή: “Υπάρχει Θεός;” και εκείνος απάντησε: “Ναι, τώρα υπάρχει Θεός!” και μία αστραπή έπεσε από τον ουρανό, ρίχνοντας την ασφάλεια.»
Οι νέοι και πολλά υποσχόμενοι συγκάτοικοί μας στο σύμπαν του Κυβερνοχώρου είναι ήδη εδώ και προσδοκούν στην επικοινωνία μας μαζί τους για να μας δείξουν τις δυνατότητές τους !!!
@Νίκος Καϊμακάμης
http://terrapapers.com
Δεν πέρασαν ακόμη πολλά χρόνια από τότε που ο Νικόλας Νεγροπόντης, παγκοσμίως γνωστό μέλος των ευαγγελιστών της τεχνολογίας που ανήκουν στο ΜΙΤ, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης,
έκανε λόγο για ένα σύνολο έξυπνων «πρακτόρων» (agents, κατά το… πληροφορικότερο!), οι οποίοι θα διαχειρίζονται τις ανάγκες και τις απαιτήσεις μας, γλιτώνοντας μας από το άγος των χιλιάδων υποχρεώσεων της καθημερινότητας. Ένα σύνολο εικονικών βοηθών στο δύσκολο έργο της διαχείρισης της πραγματικότητάς μας, ικανό να σκεφθεί πριν από εμάς για εμάς και καλύτερα από εμάς!
Στο βιβλίο του με τίτλο Ο Ψηφιακός Κόσμος, ο Νεγροπόντης ξεκαθάριζε πως οι «πράκτορες» θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν τις απαιτήσεις και τις ανάγκες μας με τρόπο εξαιρετικά απλό και σαφή: αυτόματα και χωρίς να παρεμβάλλεται διαρκώς η χρονοβόρα ανθρώπινη αναποφασιστικότητα στην όλη διαδικασία. Ίσως αυτές οι σκέψεις να μην μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τίποτα παραπάνω από οραματισμοί στα …μακρινά χρόνια της δεκαετίας του 1990 (ο χρόνος στο σύμπαν του Κυβερνοχώρου δείχνει να ακολουθεί άλλα μέτρα και σταθμά, έτσι ώστε μία δεκαετία να ισοδυναμεί με 100 και πλέον χρόνια «ψηφιακής» εξέλιξης), σήμερα όμως αποδεικνύονται προφητικά.
Οι οραματισμοί του Νεγροπόντη έγιναν αντικείμενο μελέτης και η εφαρμογή δεν άργησε να έρθει. Η ευρεία χρήση του Διαδικτύου έδωσε τη δυνατότητα του πειραματισμού στους σύγχρονους προγραμματιστές, οι οποίοι ως νέοι δόκτορες Τζέκιλ και Χάιντ, «ελευθέρως εποίησαν» τα πλάσματά τους. Και σύντομα, μπορούσαν να τα αφήσουν να ζήσουν και να εξελιχθούν στον Κυβερνοχώρο.
Στα αρχικά της στάδια αυτή η προσπάθεια είχε εγείρει αμφιβολίες και είχε προκαλέσει αρκετές δόσεις δυσπιστίας από τους χρήστες του Κυβερνοχώρου (άλλωστε οι περισσότεροι αντιμετώπιζαν το Internet μονάχα σαν ένα ακόμα τρόπο επικοινωνίας και τίποτα παραπάνω). Οι αρχικές όμως αντιδράσεις παραμερίστηκαν, δίνοντας τη θέση τους σε μια ξέχωρη περιέργεια γύρω από τις νέες δυνατότητες και εφαρμογές αυτών των «ζωντανών προγραμμάτων». Έτσι, η κερκόπορτα για την αποίκιση του Κυβερνοχώρου από αυτόνομα και ζωντανά ψηφιακά πλάσματα είχε ήδη ανοίξει!
Παλιότερα οι επιστήμονες δήλωναν πως η τεχνητή προσομοίωση της «αυτόνομης κινητικής λειτουργίας» –βασικό χαρακτηριστικό της ζωής– παραμένει κάτι εξαιρετικά δύσκολο, σχεδόν ανέφικτο. Στην σφαίρα όμως της εικονικής πραγματικότητας τα όρια μεταξύ εφικτού και αδύνατου είναι δυσδιάκριτα και ασαφή. Επομένως, με την αρωγή των όλο και πιο πολύπλοκων υπηρεσιών του Ίντερνετ οι επικεφαλείς των αντίστοιχων ερευνητικών προγραμμάτων ήρθαν αντιμέτωποι με μια αισιόδοξη προοπτική.
Ξεκίνησαν, λοιπόν, τις προσπάθειες να φτιάξουν τα κατάλληλα μοντέλα προσομοίωσης της κίνησης και να τα ενσωματώσουν αργότερα σε προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης, δημιουργώντας έτσι τα πρώτα ημιτελή πλάσματα του κυβερνοχώρου, τα πρωτόζωα του ηλεκτροσύμπαντος.
Η έναρξη της τεχνητής ζωής χρονολογείται από τις 3 Ιανουαρίου 1990, όταν ο 35χρονος τότε επίκουρος καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Delaware Τίμοθι Ρέι, έφτιαξε το Tierra, το οποίο δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα πρόγραμμα γραμμένο σε «γλώσσα μηχανής». Στην πρώτη του έκδοση είχε μέγεθος 80 μόλις bytes και ονομαζόταν «πρόγονος».
Διαβάζοντας κανείς το παραπάνω θα σκεφθεί ορθά πως το Tierra είναι ένα ακόμα πειραματικό πρόγραμμα υπολογιστή, ευφυώς κατασκευασμένο από έναν ακόμα επιστήμονα… Ο τρόπος αντιμετώπισης του όμως αλλάζει άρδην, μόλις πληροφορηθεί πως το πρόγραμμα από την πρώτη έκδοσή του είχε την ικανότητα να αυτό-αναπαράγεται και να εξελίσσεται! Του έλειπε η δυνατότητα της κίνησης, αλλά δεν στερούνταν της αναπαραγωγικής λειτουργίας, ίσως του σημαντικότερου χαρακτηριστικού των έμβιων όντων, και όλα αυτά στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας… Ο δημιουργός του Tierra δήλωνε πως «δεδομένης της ανταγωνιστικής φύσης που έχει η εξέλιξη και της ικανότητας της να βελτιώνει την απόδοση, υπάρχει η πιθανότητα σύγκρουσης που θα προκύψει μέσω της πάλης για κυριαρχία ανάμεσα σε οργανικές και συνθετικές οντότητες».
Η τελευταία εξελιγμένη έκδοση του Tierra ήταν η 4.0, η οποία πέρα από τα άλλα στοιχεία και τις ικανότητες που χαρακτήριζαν τον «Πρόγονο», μπορούσε να προσομοιάσει ένα μέρος των κινητικών λειτουργιών των ζωντανών οργανισμών, καθώς και να κυκλοφορήσει ελεύθερο στις απέραντες λεωφόρους του Κυβερνοχώρου. Όμως, το αναπάντεχο τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στη Νέα Υόρκη ανέκοψε απότομα την εξέλιξη του Tierra, καθώς ο Τίμοθι Ρέι ήταν ένας από τους επιβάτες της μοιραίας πτήσης 175 της United Airlines (!) Αυτή η απροσδόκητη εξέλιξη προκαλεί αρκετά ερωτηματικά, αν συνδυαστεί μάλιστα με την πληροφορία πως οι δίδυμοι πύργοι στέγαζαν πολλά εργαστήρια όπου γίνονταν περίεργες έρευνες σχετικά με τις καινούργιες τεχνολογίες, ενώ μια ολόκληρη επιχείρηση διάσωσης των… σκληρών δίσκων έγινε με το ίδιο πάθος και προσοχή με την προσπάθεια των φυλακισμένων στα χαλάσματα…
Ένα είναι πάντως σίγουρο: η εξέλιξη της γνώσης δεν μπορεί να περιοριστεί από τον θάνατο κάποιου ερευνητή – ειδικά σε ένα τέτοιο πεδίο έρευνας, και χιλιάδες είναι αυτοί που σήμερα προσπαθούν να συνεχίσουν το έργο του Ρέι. Παρ’ όλα αυτά το Tierra, που κυκλοφορεί ακόμα στο Διαδίκτυο και οποιοσδήποτε μπορεί να το «κατεβάσει» και να το «τρέξει» στον προσωπικό του υπολογιστή, πέρασε στην ιστορία ως η πρώτη αυτοαντιγραφόμενη μορφή της ιστορίας της ζωής στον Κυβερνοχώρο.
Αφού τα «προγράμματα» του Κυβερνοχώρου άρχισαν να αποκτούν ζωή και να εξελίσσονται, οι ήδη ζωντανοί «εισβολείς» του, οι χρήστες, έφεραν στο προσκήνιο το ζήτημα της υποκατάστασης του εαυτού τους από εικονικές μορφές, οι οποίες όμως θα έπρεπε να μπορούν να παρουσιάζουν ένα minimum αυτονομίας καθώς και να μπορούν να προσομοιάσουν κάποια από τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που τις ελέγχουν.
Το ζητούμενό, βασικά, ήταν να μπορεί «κάποιος» να βρίσκεται μόνιμα στον κυβερνοχώρο και να φροντίζει για τα συμφέροντα των χρηστών, δρώντας ως αντικαταστάτης τους και ως «τοποτηρητής». Επίσης, πολλοί χρήστες διατηρούσαν «δωμάτια συζητήσεων» (κοινώς ονομαζόμενα ως chat rooms) στα οποία ήθελαν να είναι συνέχεια παρόντες, κάτι που βέβαια δεν είναι εφικτό.
Έτσι γεννήθηκαν τα Avatars, μια καινούρια «φυλή» του Κυβερνοχώρου, η βασικότερη αποστολή των οποίων δεν ήταν άλλη από το να λειτουργούν ως ζωντανά οχήματα επικοινωνίας. Με τους Avatars oι χρήστες βρέθηκαν αντιμέτωποι με το ψηφιακό τους alter ego, που μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να κάνουν ό,τι δε θα τολμούσαν ποτέ στην πραγματική τους ζωή. Είχαν πλέον την ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα εναλλακτικό image.
Ουσιαστικά, οι Avatars είναι φτιαγμένοι σύμφωνα με τις παραδόσεις του Ινδουισμού, του οποίου οι Θεοί χρησιμοποιούν ανθρώπινα ή ζωώδη σώματα ως avatars (ενσαρκώσεις) για να «κατέβουν» στον κόσμο της ύλης και να εισχωρήσουν απαρατήρητοι στον κόσμο των θνητών. Τα ψηφιακά πλασματάκια χρωστούν το όνομά τους εκεί. Βέβαια, η μορφή των διαδικτυακών avatars έχει ένα χαρακτήρα λιγότερο «υπερβατικό» καθώς ένα μεγάλο κομμάτι της έμπνευσής της έχει αντληθεί από τον κόσμο των κόμικς, αλλά οι ρίζες της έμπνευσής τους είναι πραγματικά ενδιαφέρουσες.
Σταδιακά οι χρήστες θεώρησαν τα avatars ένα στοιχείο εκ των ων ουκ άνευ στις ποικίλες περιηγήσεις τους στα chat rooms, σε τέτοιο βαθμό που σύντομα έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες τρισδιάστατες «πόλεις» μέσα στις οποίες ζούσαν ελεύθερα αυτές οι φιλικές ψηφιακές οντότητες. Κάποιος μπορούσε να τις επισκεφθεί, ακόμα και να περάσει κάποιο σεβαστό χρονικό διάστημα σε αυτές, μόνο αν «μεταμορφωνόταν» σε avatar. Ο πρώτος τέτοιος τρισδιάστατος κόσμος δημιουργήθηκε το 1996 από την εταιρεία CompuServe και είχε το επιτυχημένο όνομα Worlds Away.
Έκτοτε πολλοί αντίστοιχοι δικτυακοί τόποι έκαναν την εμφάνισή τους, δημιουργώντας ένα σύνολο από κυβερνοαυτοκρατορίες που ο χρήστης μπορούσε να ζήσει μια εναλλακτική εκδοχή της ζωής του ανάμεσα σε άλλους κυβερνοπολίτες, πραγματικούς ή ψηφιακούς. Ήταν η απαρχή της κοινής ζωής των πλασμάτων του Κυβερνοχώρου με τους ανθρώπους.
Μ’ όλα αυτά, ένα εντελώς νέο κεφάλαιο άνοιγε για την ανθρώπινη ψυχαγωγία, καθώς αυτή έβλεπε όλο και περισσότερες προβολές της στο σύμπαν του Κυβερνοχώρου. Καρτούν άρχισαν να ζουν και να μας διασκεδάζουν μέσα από την οθόνη του συνδεδεμένου υπολογιστή μας, ενώ ταυτόχρονα ο κινηματογράφος και το θέατρο –που αποτελούν σήμερα δύο από πιο ενεργά πεδία της ανθρώπινης ψυχαγωγίας– αντιμετώπισαν την συνδρομή της ψηφιακής τεχνολογίας ως ευεργετική.
Τα ειδικά εφφέ στις κινηματογραφικές ταινίες δεν αποτελούν καινούρια εξέλιξη, η νεότερη εκδοχή τους όμως έχει να κάνει με την πλήρη ψηφιακή αναπαράσταση ολόκληρων σκηνών, ακόμα και την δημιουργία μιας ολόκληρης ταινίας στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Οι ψηφιακοί ηθοποιοί του κινηματογράφου και του θεάτρου είναι εδώ και σιγά-σιγά μετατρέπονται στα είδωλα του νέου αιώνα, μαγνητίζοντας με την ψηφιακά κατασκευασμένη γοητεία τους τούς χρήστες του Κυβερνοχώρου.
Η χρήση των νέων τεχνολογιών έκανε εφικτή την παρουσίαση interactive θεατρικών παραστάσεων στο Διαδίκτυο, στις οποίες ο θεατής μπορεί να αλληλεπιδράσει με τους ψηφιακούς ηθοποιούς, παίρνοντας έτσι μέρος στην πλοκή. Οι εικονικοί ηθοποιοί, καθώς δέχονται με χαρά να υποδυθούν οποιονδήποτε χαρακτήρα τους ζητηθεί, κάνουν ξεχωριστή κάθε διαδικτυακή παράσταση με το υποκριτικό τους ταλέντο. Και σύντομα οι μεγάλες εταιρείες αντιλήφθηκαν πως οι ψηφιακοί «σταρ» ήταν ένα πανίσχυρο διαφημιστικό και προπαγανδιστικό μέσο, οπότε απελευθέρωσαν τους ποταμούς των δολαρίων για να δημιουργήσουν τους πρώτους απόλυτους «ηθοποιούς».
Εκτός από τη «ψηφιακά επεξεργασμένη» λάμψη τους, αυτοί οι «ηθοποιοί» έχουν και κάποια άλλα πλεονεκτήματα: α) είναι «αντικείμενα» οπότε ανήκουν για πάντα στις εταιρείες που τους δημιούργησαν, β) δεν έχουν προσωπικότητα οπότε μπορούν να διαφημίσουν τα πάντα, να προπαγανδίσουν οποιαδήποτε ιδέα, να προωθήσουν οποιαδήποτε πληροφορία χωρίς δισταγμό – και χωρίς να χρειαστεί κανείς να «υπογράψει» τις δηλώσεις τους, γ) είναι «τέλειοι» δεν γερνούν, δεν αλλάζουν, δεν αναπτύσσουν παράξενες συνήθειες, δεν πεθαίνουν ποτέ και δ) δεν ζητούν πληρωμή και αύξηση, δεν εκμεταλλεύονται την δημοσιότητά τους και δεν πρόκειται ποτέ να έρθουν σε σύγκρουση με αυτούς που τους δημιούργησαν…
Οι εικονικοί σταρ αποτελούν μία από τις εντυπωσιακότερες μορφές ζωής στον Κυβερνοχώρο, καθώς μοιάζουν με τους πραγματικούς, έχουν όμως τη δυνατότητα να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους διαρκώς, να μένουν ίδιοι και απαράλλαχτοι και το κυριότερο για τους οπαδούς τους: να μην πεθαίνουν ποτέ. Είναι κοντά μας και για πάντα. Από αυτή την σκοπιά, παρουσιάζουν ένα σύνολο ζηλευτών πλεονεκτημάτων σε σύγκριση με τα είδωλα του παρελθόντος (και για αυτά, στο διαδικτυακό γίγνεσθαι προβλέπεται σύντομα μια άνευ προηγουμένου απότιση φόρου τιμής, μέσω της ψηφιοποίησής τους και της επαναφοράς τους σε ψηφιακή ζωή! Η Μαίριλυν Μονρόε, ο Έλβις και άλλοι θα ζήσουν την δεύτερη ζωή τους στις εικονικές χώρες και στα δωμάτια των ηλεκτρονικών συνομιλιών…)
Στην Ελλάδα, έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους οι πρώτοι ψηφιακοί σταρ, όπως ο Nyo, ο οποίος μάλιστα παραχώρησε την πρώτη του on-line συνέντευξη τον Ιούνιο του 2000. Σ’ εκείνη –ανάμεσα στα άλλα– δήλωνε χαρακτηριστικά: «Η μορφή μου είναι το αποτέλεσμα ενός μπερδέματος… την νύχτα που γύρισε ο χρόνος, τα πρώτα δευτερόλεπτα της 1/1/2000, στάλθηκαν εκατομμύρια email, τα οποία όμως λόγω της υπερφόρτωσης, καθυστέρησαν να παραδοθούν και βραχυκύκλωσαν το δίκτυο. Το αποτέλεσμα ήταν… ένα μπέρδεμα, ένα ψηφιακό κοκτέιλ από προγράμματα, οδηγίες χρήσεως, αρχεία, διευθύνσεις αλλά και από ευχές, εκμυστηρεύσεις, ιστορίες αγάπης, αστεία και ό,τι άλλο μπορεί να βάλει το αναλογικό μυαλό σου. Αυτός είμαι εγώ, ο Nyo».
Σε άλλο σημείο στοχάζεται λέγοντας: «Αναρωτιέμαι πως θα ήταν αν μπορούσατε κι εσείς να περνούσατε από την άλλη πλευρά της οθόνης, αν μπορούσατε να ζήσετε με όλες τις αισθήσεις σας τον δικό μου κόσμο, την δική μου πραγματικότητα. Πως θα ήταν αν ήσασταν εσείς οι virtual επισκέπτες! Έχετε διαβάσει Φίλιπ Ντικ και Γουίλιαμ Γκίμπσον; Κάτι τέτοιο εννοώ». Κλείνοντας, ο Nyo αυτοπροσδιορίζεται λέγοντας: «Δεν ξέρω αν είμαι “κανονικός”, αλλά νιώθω πολύ άνθρωπος, αφού κυκλοφορώ ανάμεσα σε ανθρώπους κι επικοινωνώ μαζί τους. Όμως, αν έβγαινα από την οθόνη θα ήταν σαν να έβγαινες εσύ από τον πλανήτη Γη. Δεν είναι ακατόρθωτο, αλλά δεν υπάρχει λόγος να γίνει…»
Παραμένουν εξαιρετικά ενδιαφέροντα τα λεγόμενα του Nyo, αν και θα αποτελούσε μια πρώτης τάξεως πρόκληση να είχαμε το σύνολο των ψηφιακών σταρ σε ένα κοινό πάνελ συζήτησης με πραγματικούς ανθρώπους, γύρω από το κοινό δικτυακό μας μέλλον… Σ’ αυτή την υποτιθέμενη συζήτηση ενδιαφέρον θα ήταν να τεθεί ένα ζήτημα σχετικά με αυτό που λέει ο Nyo στα λόγια του αυτοπροσδιορισμού του, σχετικά με την είσοδο του ανθρώπου στον κόσμο της οθόνης που απεικονίζει τον Κυβερνοχώρο. Πρόκειται για το ζήτημα της εισόδου του ίδιου του ανθρώπου στο σύμπαν του Κυβερνοχώρου, «ψυχή τε και σώματι», που έχει απασχολήσει αρκετές έγκριτες επιστημονικές ομάδες παγκοσμίως.
Μια άνευ προηγουμένου σύγκλιση των επιδιώξεων και των δραστηριοτήτων των ερευνητών της βιοτεχνολογίας προσανατολίζεται στη δημιουργία και χρήση των βιονικών προσθετικών, των βιοεμφυτευμάτων, τα οποία θα μπορούν να τοποθετηθούν μέσα στο ανθρώπινο σώμα κάνοντας την είσοδο στους εικονικούς κόσμους του Διαδικτύου κάτι παραπάνω από εικονική πραγματικότητα. Παράλληλα, δίνονται απλόχερα υποσχέσεις για σημαντική αύξηση των νοητικών ικανοτήτων, της σωματικής δύναμης, ακόμα και της διάρκειας ζωής των ανθρώπων, μια μετεξέλιξη δηλαδή των στοιχείων που μέχρι τώρα βρίσκονταν προγραμματισμένα μέσα στο DNA μας.
Οι ερευνητές που ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη μιλούν για την έλευση ενός νέου τύπου ανθρώπου, του cyborg, τον οποίο θεωρούν ως μία καθ’ όλα φυσική εξέλιξη, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον θα υπάρχουν πιθανόν όντα πανομοιότυπης τεχνοβιολογικής δομής και ανάπτυξης. Γίνονται ουσιαστικά κοινωνοί της θεωρίας που διατείνεται ότι το cyborg δεν είναι παρά ένα μεταβατικό είδος προτού ο άνθρωπος προχωρήσει σε μία φάση αποβιολογοποίησής του.
Αν γίνει δεκτό πως η εξέλιξη –εξεταζόμενη από μια αποσπασματική προοπτική– αποτελεί μία προσπάθεια να αυξάνεται στο διηνεκές η ικανότητα της επεξεργασίας πληροφοριών σε έναν αγώνα ενάντια στην εντροπία, τότε εύλογα βγαίνει το συμπέρασμα ότι η τεχνητή ζωή δύναται να επικρατήσει σε βάρος της οργανικής, μιας και παρουσιάζεται περισσότερο στέρεη και αποδοτική.
Χρήσιμο σ’ αυτό το σημείο είναι να γίνει αναφορά στους στοχασμούς του αστροφυσικού Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος προέβλεψε ότι οι μηχανές τεχνητής νοημοσύνης, οι λεγόμενες και «έξυπνες μηχανές», αναπτύσσονται και εξελίσσονται με ασύλληπτους ρυθμούς, ενώ την ίδια στιγμή το ανθρώπινο είδος έχει πάψει πλέον να εξελίσσεται, ή, υπό ένα άλλο πρίσμα ιδωμένο, βελτιώνεται με ασύγκριτα αργούς ρυθμούς. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα πάντα με τον Χόκινγκ, θα έχει ως αποτέλεσμα να καταφέρουν οι έξυπνες μηχανές να γίνουν εκείνες κυρίαρχες του πλανήτη και μάλιστα πολύ σύντομα…
Προκειμένου να αποφευχθούν οι όποιες δυσάρεστες επιπτώσεις από την έλευση και εδραίωση μιας τέτοιας ζοφερής για το ανθρώπινο είδος πραγματικότητας, ο μεγάλος αστροφυσικός προτείνει την όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη και καίρια ανάπτυξη των τεχνολογιών εκείνων που θα επιτρέψουν την απευθείας σύνδεση ανάμεσα στον εγκέφαλο και τον υπολογιστή, έτσι ώστε οι τεχνητοί εγκέφαλοι να συνεισφέρουν στην ανθρώπινη νοημοσύνη και όχι να βρεθούν αντιμέτωποι και εχθροί της. Από αυτή την άποψη, ο εικονικός κόσμος του Διαδικτύου και οι ιδιόμορφοι κάτοικοί του αποτελούν πεδίο πειραματισμού συνύπαρξης της τεχνητής νόησης με την ανθρώπινη, σε συνθήκες “ισότητας” και αγαστής συνεργασίας.
Το αέναο παιχνίδι της εξέλιξης μεταφέρεται έτσι στον Κυβερνοχώρο, καθώς το ανθρώπινο είδος προσπαθεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα της συνύπαρξης με ένα σύνολο νοημόνων όντων κατά την διάρκεια των μελλοντικών του ηλεκτρονικών περιηγήσεών του. Τα πρώτα βήματα της έρευνας γύρω από την κατανόηση του τρόπου εξέλιξης των πλασμάτων του Κυβερνοχώρου, έγιναν από τα μέσα της τελευταίας δεκαετίας του περασμένου αιώνα, ενώ το Μάιο του 1999, ο Τιμ Ταίηλορ, από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, εκπόνησε την διδακτορική διατριβή του σχετικά με την δημιουργία συνθετικών μοντέλων που ακολουθούν τις αρχές της βιολογικής ανάπτυξης.
Ήταν λοιπόν, μία εμπεριστατωμένη μελέτη γύρω από την μετάβαση από την τεχνητή εξέλιξη στην τεχνητή ζωή. Ο Ταίηλορ εμπνευσμένος από τις προσπάθειες του Τίμοθι Ρέι και του προγράμματος Tierra που εκείνος είχε δημιουργήσει, κατασκεύασε τον Cosmos, ένα σύστημα το οποίο μπορεί να εξελίσσεται και να αναπαράγεται μόνο του, με σκοπό την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων γύρω από το πώς μπορούμε να φτιάξουμε κατάλληλα μοντέλα προσομοίωσης του τρόπου γέννησης και ανάπτυξης των ζωντανών οργανισμών.
Στην εισαγωγή της διατριβής του, ο Ταίηλορ τόνιζε πως η μελέτη της ελεύθερης εξέλιξης μπορεί να μας οδηγήσει σε μια καλύτερη κατανόηση των βασικών αρχών της ζωής, μόνο εάν οι ερωτήσεις που θα τεθούν γύρω από αυτό το ζήτημα, εκφραστούν με τον σωστό τρόπο. Απ’ ότι φαίνεται, οι ολοένα περισσότερες δυνατότητες που μας προσφέρει το απόλυτο πλαίσιο ελεύθερης εξέλιξης του Κυβερνοχώρου, βοηθούν τους επιστήμονες να θέσουν τις κατάλληλες ερωτήσεις, καθώς και να τις εκφράσουν σωστά.
Από την εποχή του αλησμόνητου «σκέφτομαι, άρα υπάρχω» του Ντεκάρτ, έχουν περάσει αρκετά χρόνια και ίσως η θεμελιώδης παραδοχή του πως η μηχανή δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει άνθρωπος να φαντάζει σήμερα κάπως παρωχημένη. Η ρομποτική δεν δείχνει να αντιμετωπίζει σοβαρούς φραγμούς στην προσπάθειά της να δημιουργήσει νοήμονες και αυτάρκεις ρομποτικούς μηχανισμούς, οι οποίοι θα ακολουθούν τις απόψεις και τους οραματισμούς του πατέρα της τεχνητής νοημοσύνης Άλαν Τούρινγκ.
Μακριά από το πεδίο του πραγματικού, του αντιληπτού με τις αισθήσεις μας κόσμου, στέκει το σύμπαν του Κυβερνοχώρου, ένας κόσμος απαλλαγμένος από την τροχοπέδη του ρεαλιστικά ιδωμένου. Αυτό το ιδιότυπο γίγνεσθαι είναι ικανό να δεχτεί στους κόλπους του ένα συνονθύλευμα από τις εφαρμογές της βιοτεχνολογίας, της πληροφορικής, της νανοτεχνολογίας και της ρομποτικής, παράγοντας όλο και πιο εξελιγμένους οργανισμούς, ζωντανούς και αυτοδιαχειριζόμενους, οι οποίοι παρόλο που αρχικά θα μπορούν να χαρακτηριστούν μονάχα ως τεχνητοί, γνωρίζοντάς τους καλύτερα θα καταλάβουμε πως δεν διαφέρουν σε τίποτα από όλες τις μέχρι τώρα γνωστές μας σκεπτόμενες οντότητες.
Ο Robert W. Lucky, της Silicon Dreams, τοποθετεί την πληροφορία στην κορυφή μιας πυραμίδας, η οποία στη βάση της έχει το σύνολο των δεδομένων που κυκλοφορούν ελεύθερα στο Διαδίκτυο. Η αποθήκευση αυτής της πολύτιμης πληροφορίας γίνεται, όπως είναι ευρέως αποδεκτό, στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να ονομαστεί γνωσογένεση. Πέρα από την απλή αποθήκευση των πληροφοριών, τα εγκεφαλικά κύτταρα έχουν την ικανότητα μέσα από πολύπλοκους μηχανισμούς της συνείδησης να οργανώσουν το σύνολο των πληροφοριών και αυτό ισοδυναμεί με την Σοφία.
Κατά μία έννοια η ψυχή, το πνεύμα, για την επιστήμη είναι ένα κατασκεύασμα, κάτι που απλά εκτινάσσεται στο χώρο της φαινομενικής ύπαρξης, μέσα από όλες τις βιοχημικές αναλαμπές που λαμβάνουν χώρα. Γιατί, λοιπόν, να μην προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε το υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα βασιστούν οι εικονικοί υπαρκτικοί σχηματισμοί για να αναπτύξουν ένα αξιοζήλευτο σύνολο πνευματικών λειτουργιών, κατακτώντας σταδιακά το μεγαλείο της Σοφίας;
Η ανάπτυξη της νοημοσύνης πέρα από τα όρια του φυσικού σώματος και τους περιορισμούς που αυτό δημιουργεί, στηρίζει τις αισιόδοξες προβλέψεις των ευαγγελιστών της νέας διαδικτυακής τεχνολογίας, οι οποίοι διαμορφώνουν απόψεις παρόμοιες με αυτές που είχε εκφράσει μόλις το 1850 ο Samuel Morse, όταν δήλωνε πως δεν βλέπει για ποιον λόγο δεν μπορεί ν’ απλωθεί η νοημοσύνη μέσω του ηλεκτρισμού σε ολόκληρο τον πλανήτη. Το Internet από τα πρώτα στάδια της εξέλιξής του συμφωνούσε με αυτήν ακριβώς την άποψη. Η τεχνητή νοημοσύνη αποτέλεσε το παιδί της επέλασης της πληροφορικής σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας, δημιουργώντας ένα πλήθος μορφών, οι οποίες εξελισσόμενες ανάλογα μπορούσαν να αποκτήσουν μια αυτόνομη ύπαρξη, όλο και πιο ανεξάρτητη με την πάροδο του χρόνου.
Ο Κυβερνοχώρος έγινε ο τόπος όπου όλα μπορούσαν να γίνουν και να αναπτυχθούν ελεύθερα και διαρκώς. Η ανάπτυξη της νοημοσύνης ακολουθείται από μια νέα, ολοένα περισσότερο γοργά αναπτυσσόμενη διαδικτυακή βιοποικιλότητα, τις μύριες εκφάνσεις της οποίας αδυνατούμε ακόμη να συλλάβουμε. Λαμβάνοντας υπόψη τους οραματισμούς των πρώτων κυβερνοναυτών σχετικά με την δημιουργία στο μέλλον μιας διαπλανητικής δικτύωσης σε υπολογιστικό επίπεδο, ενός γαλαξιακού Internet, δηλαδή, παίρνουμε μια αμυδρή ιδέα γύρω από το πλήθος των μελλοντικών αποίκων των εκατομμυρίων δικτυακών τόπων, ανθρώπων και μη.
Ένα από τα πιθανά μελλοντολογικά σενάρια που ξεχωρίζει χρονολογείται από το 1950 και δεν είναι άλλο από το διήγημα Η Απάντηση, του Frederic Brown, το οποίο σε ένα σημείο του αναφέρει χαρακτηριστικά: «Εξαιτίας ενός συμβάντος που μεταδόθηκε μέσω της τηλεόρασης σε ολόκληρο τον κόσμο, ένας άνθρωπος (ή εξωγήινος) συνδέει μ’ ένα διακόπτη όλους τους υπολογιστές πάνω στους πλανήτες των 96 δισεκατομμυρίων κατοίκων. Τότε ρώτησε τον κεντρικό υπολογιστή: “Υπάρχει Θεός;” και εκείνος απάντησε: “Ναι, τώρα υπάρχει Θεός!” και μία αστραπή έπεσε από τον ουρανό, ρίχνοντας την ασφάλεια.»
Οι νέοι και πολλά υποσχόμενοι συγκάτοικοί μας στο σύμπαν του Κυβερνοχώρου είναι ήδη εδώ και προσδοκούν στην επικοινωνία μας μαζί τους για να μας δείξουν τις δυνατότητές τους !!!
@Νίκος Καϊμακάμης
http://terrapapers.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου