Η συναρπαστική ιστορία του Μαραθωνίου δρόμου
Η συναρπαστική ιστορία του Μαραθωνίου δρόμου
Κατά την αρχαιότητα η μεγαλύτερη απόσταση αγωνίσματος δρόμου ήταν ο δόλιχος δρόμος (από 7 μέχρι και 20 στάδια, δηλαδή 3.850 μ. περίπου). Αναφέρεται για πρώτη φορά στους 15ους Ο.Α. του 720 π.Χ. με νικητή τον Λάκωνα Άκανθο.
Ο Δημήτριος Βικέλας
Η εισδοχή του Μαραθωνίου δρόμου στο Ολυμπιακό πρόγραμμα της Αθήνας έγινε χάρη στον Γάλλο γλωσσολόγο M. Bréal (εισηγητή στη Γαλλία της συγκριτικής μεθόδου της ιστορικής γλωσσολογίας) ο οποίος αθλοθέτησε κύπελλο για το νικητή του αγωνίσματος. Μάλιστα είχε γράψει σχετικά :
«Αν η οργανωτική επιτροπή των Αθηνών εδέχετο να περιλάβει εις το πρόγραμμα των αγώνων την επανάληψιν του διασήμου εκείνου δρόμου, τον οποίον εξετέλεσε το πάλαι ο στρατιώτης του Μαραθώνος, ευχαρίστως θα προσέφερα το έπαθλον του νέου τούτο Μαραθωνίου δρόμου».
Ο Bréal, που είχε συγγράψει και βιβλία μυθολογίας, δεν γνώριζε την πραγματική απόσταση μεταξύ Μαραθώνα και Αθήνας που είναι περί τα 40 χλμ. Όταν το πληροφορήθηκε θέλησε να κάνει πίσω αλλά ήταν πλέον αργά αφού το πρόγραμμα των 1ων Ο.Α. είχε εγκριθεί.
Επίσης κύπελλο αθλοθέτησε και ο μέγας εθνικός ευεργέτης Γεώργιος Αβέρωφ, ο οποίος είχε χρηματοδοτήσει με το τεράστιο ποσό του 1,8 εκατ. δρχ. την πλήρη ανακατασκευή (επιμαρμάρωση) του Παναθηναϊκού σταδίου, συμβάλλοντας έτσι καθοριστικά στην τέλεση των πρώτων Ο.Α.
Η συναρπαστική ιστορία του Μαραθωνίου δρόμου ξεκίνησε στις 22 Μαρτίου 1896 (10 Μαρτίου με το παλαιό ημερολόγιο) όταν διεξήχθη στην Αθήνα ο πρώτος Μαραθώνιος δρόμος όλων των εποχών (για το πανελλήνιο πρωτάθλημα) στην αυθεντική διαδρομή.
Νικητής αναδείχθηκε ο Χαρίλαος Βασιλάκος (3:18.0), ο μετέπειτα δεύτερος στον Ολυμπιακό Μαραθώνιο μετά τον Λούη. Ο Βασιλάκος αργότερα αγωνίστηκε στα 10.000 μέτρα και στο βάδην, του οποίου θεωρείται ο θεμελιωτής στη χώρα μας.
Επίσης λίγο πριν από τους Ο.Α. έγινε και δεύτερος προκριματικός αγώνας με νικητή τον Λαυρέντη του Αμαρουσίου και πέμπτο το Σπ. Λούη.
Στον Ολυμπιακό Μαραθώνιο αγωνίστηκαν 17 αθλητές.
Ο Λούης αναδείχθηκε νικητής με 2:58:50. Η επιτυχία του Έλληνα αθλητή έκανε τότε το γύρο του κόσμου αφού ήταν και η μοναδική πρωτιά μας στα αγωνίσματα του στίβου. Ο Βασιλάκος πέτυχε 3:06:03 (7’ πίσω από τον Λούη, που είναι και η μεγαλύτερη διαφορά χρόνου μεταξύ πρώτου και δεύτερου στην ιστορία των Ο.Α.).
Χρειάστηκε να περάσουν 96 ολόκληρα χρόνια για να ξανακερδίσει έλληνας αθλητής χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο σε αγώνα δρόμου (Βούλα Πατουλίδου στη Βαρκελώνη το 1992).
Ο Λούης έτρεξε 40 χιλιόμετρα (στον πρώτο και τελευταίο Μαραθώνιο της καριέρας του), όση είναι η πραγματική απόσταση μεταξύ Μαραθώνα και Αθήνας. Ήταν τότε μόλις 21 ετών. Ζήτησε δε ως ανταμοιβή για την επιτυχία του ένα άλογο και ένα κάρο για να μεταφέρει νερό αφού ασκούσε το επάγγελμα του νερουλά.
Έλαβε επίσης ως δώρα ένα εισιτήριο διαρκείας του Οργανισμού Σιδηροδρόμων (Σ.Ε.Κ.), μια ραπτομηχανή SINGER, 100 οκάδες κρασί και ένα επάργυρο κύπελλο.
Ως επίσημη απόσταση για το Μαραθώνιο καθιερώθηκε παραδόξως με πρόταση των Άγγλων τα 42,195 χιλιόμετρα (απόσταση μεταξύ των ανακτόρων του Windsor και του Ολυμπιακού σταδίου του Λονδίνου). Ακριβώς στη διαδρομή των Ο.Α. του 1908.
Το 1906 στους ενδιάμεσους Ο.Α. της Αθήνας ο Καναδός Sherring μετέπειτα νικητής, είχε μόνο 150 δολάρια που δεν έφθαναν για να πάει στην Αθήνα. Μάλιστα από αυτά τα 75 δολάρια του τα είχε δωρίσει ένα σωματείο. Έπαιξε τα δικά του 75 δολ. Μέσω ενός φίλου του στον ιππόδρομο και κέρδισε 450 δολάρια.
Έτσι μπόρεσε και ήρθε στην Αθήνα όπου έφθασε δύο ολόκληρους μήνες πριν από τους αγώνες. Έτσι του δόθηκε η ευκαιρία να προπονηθεί πολλές φορές και να γνωρίσει καλά τη διαδρομή. Στους αγώνες σημείωσε επίδοση 2:51:23.6. Όταν είχε ξεκινήσει από την πατρίδα του ζύγιζε 59 κιλά ενώ μετά τον αγώνα μόλις 41!
Το 1908 στο Λονδίνο ο Ιταλός Dorando Pietri μπήκε πρώτος μέσα στο στάδιο αλλά ήταν κυριολεκτικά εξουθενωμένος. Χρειάστηκε να τον βοηθήσουν δύο φορές οι κριτές για να τερματίσει υποβασταζόμενος.
Αυτό είχε ως συνέπεια να ακυρωθεί και να αναδειχθεί νικητής ο Αμερικανός John Hayes, ηλικίας 22 ετών, με χρόνο 2:55:4. Ο Pietri παρά τον αποκλεισμό του έγινε διάσημος. Αγωνίστηκε ως επαγγελματίας στις Η.Π.Α., όπου εγκαταστάθηκε σχεδόν αμέσως μετά τους Ο.Α.
Υπάρχουν ακόμη πολλά γεγονότα που σημάδεψαν το ιστορικό αυτό αγώνισμα αλλά και τους πρωταγωνιστές του.
Το 1920 στην Αμβέρσα ο μεγάλος Φιλανδός δρομέας Hannes Kolehmainen, νικητής ήδη το 1912 στα 5.000 μ., στα 10.000 μ. και στον ανώμαλο δρόμο των 12.000 μ., αναδείχθηκε νικητής, στα 31 του χρόνια, με επίδοση 2:32:35.8 (καλύτερη παγκόσμια επίδοση) σε απόσταση 42.750 μέτρων.
O Φιλανδός πρωταθλητής ευρισκόμενος στο βάθρο των νικητών χαμήλωσε το βλέμμα του για να μην αντικρύσει τη Ρωσική σημαία αφού τότε η Φιλανδία αποτελούσε τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
Το βράδυ μετά τη νίκη του ο θριαμβευτής ήπιε για πρώτη φορά στη ζωή του ένα ποτήρι μπύρα ενώ ο γιατρός του διαβεβαίωνε τους δημοσιογράφους ότι δεν είχε ποτέ δοκιμάσει αλκοολούχο ποτό. Όταν σταμάτησε να αγωνίζεται κατείχε τέσσερα παγκόσμια ρεκόρ.
Το 1928 στο Άμστερνταμ κέρδισε ο Αλγερινός El Ouafi που αγωνιζόταν με τα χρώματα της Γαλλίας και που είχε τερματίσει 7ος στους Ο.Α. του 1924.
Μετά τους αγώνες ο νικητής πήγε στις Η.Π.Α. όπου έλαβε μέρος σε αγώνες μεγάλων αποστάσεων ως επαγγελματίας. Όμως εκεί έπεσε θύμα αδίστακτων μάνατζερ που έβαζαν τους αθλητές να τρέχουν σε δρόμους εκατοντάδων χιλιομέτρων για λίγα δολάρια.
Έτσι ο Γάλλος πρωταθλητής αναγκάστηκε να επιστρέψει στη χώρα του όπου έζησε άσημος και μέσα στη φτώχεια το υπόλοιπο της ζωής του. Πέθανε από αρρώστια το 1959 σε ηλικία 60 ετών.
Ο μεγάλος Φιλανδός δρομέας Paavo Nurmi (29 παγκόσμια ρεκόρ και εννέα χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια) δεν μπόρεσε να λάβει μέρος στον Ολυμπιακό Μαραθώνιο του 1932, όπου είχε αποφασίσει να συμμετάσχει, διότι λίγες ημέρες πριν από τον αγώνα τού ανακοινώθηκε ότι αποκλείστηκε δια βίου επειδή είχε εισπράξει 300 δολάρια για οδοιπορικά πριν από τρία χρόνια.
Δήλωσε τότε : «Εάν έτρεχα το Μαραθώνιο θα είχα πετύχει σίγουρα ένα μεγάλο παγκόσμιο ρεκόρ. Μπορώ να φέρω κάτω από 2:20.0. Μπορούσα να τρέξω άλλα δύο χρόνια. Κρίμα». Ο Nurmi το 1929 κατείχε όλα τα παγκόσμια ρεκόρ δρόμων από τα 800 μέτρα και πάνω.
Το 1956 στη Μελβούρνη κέρδισε ο Γάλλος Alain Mimoun που ήταν Αλγερινής καταγωγής όπως και ο El Ouafi με επίδοση 2:25:0, τρέχοντας τον πρώτο Μαραθώνιο της καριέρας του. Δεύτερος στη Μελβούρνη τερμάτισε ο Mihalic (Γιουγκοσλαβία), νικητής στους Βαλκανικούς αγώνες την ίδια χρονιά και τρίτος ο Karvonen (Φιλανδία), που είχε κερδίσει στον πρώτο διεθνή Μαραθώνιο της Αθήνας το 1955.
Κατά τα έτη 1960, 1964 κυριάρχησε ο σπουδαίος Αιθίοπας δρομέας Abebe Bikila (πρώτος στη Ρώμη με 2:15:16.2, καλύτερη παγκόσμια επίδοση και στο Τόκιο με 2:12:11.2). Υπήρξε πρωτοπόρος για τους Αφρικανούς αθλητές, αφού ήταν ο πρώτος αθλητής της λεγόμενης μαύρης ηπείρου που κατέκτησε δύο ολυμπιακές νίκες και ακόμη δύο μετάλλια.
Έλαβε μέρος και στο Μαραθώνιο του Μεξικού, όπου εγκατέλειψε. Το 1961 ο Bikila έτρεξε και μάλιστα ξυπόλητος, όπως και στη Ρώμη, στο Μαραθώνιο της Αθήνας (4η διοργάνωση). Αναδείχθηκε νικητής με επίδοση 2:23:44, βελτιώνοντας κατά 2’ την προηγούμενη επίδοση της κλασικής διαδρομής.
Το 1969 έπεσε θύμα σοβαρού αυτοκινητιστικού ατυχήματος και έμεινε ανάπηρος. Πέθανε το 1973 από εγκεφαλική αιμορραγία.
Όμως άτυχο τέλος είχε και ο τρίτος του Μαραθωνίου του Τόκιο, ο Ιάπωνας Tsuburaya (επίδοση 2:16:22.8). Στις 9/1/1968 έθεσε τέρμα στη ζωή του κάνοντας χαρακίρι, ως σύγχρονος Σαμουράϊ, γιατί δεν μπόρεσε να επανέλθει σε καλή αγωνιστική κατάσταση μετά από σοβαρό τραυματισμό.
Κατά την περίοδο 1920-1950 αναδείχθηκαν μερικοί αξιόλογοι Έλληνες Μαραθωνοδρόμοι. Κατά χρονολογική σειρά: ο Αλέξης Κράνης, εφημεριδοπώλης το επάγγελμα με δύο συμμετοχές σε Ολυμπιακούς αγώνες (1920 και και 1924), ο επίσης εφημεριδοπώλης Χρήστος Σάρρας, με δύο βαλκανικές νίκες (1929 και 1931), και μια δεύτερη θέση το 1930 και ο Στέλιος Κυριακίδης (με τέσσερις Βαλκανικές νίκες) που έγινε γνωστός με τη μεγάλη του νίκη στον 50ο ιστορικό Μαραθώνιο της Βοστώνης.
Μια επιτυχία που σκόρπισε τότε ρίγη ενθουσιασμού και εθνικής υπερηφάνειας στον απανταχού Ελληνισμό. Ο Κύπριος πρωταθλητής πρώτευσε με 2:29:27, ανάμεσα σε 116 συμμετασχόντες. Θριαμβευτική ήταν η υποδοχή που του επιφύλαξαν χιλιάδες παραληρούντες Αθηναίοι φίλαθλοι. Είναι χαρακτηριστικό ότι χρειάστηκαν έξη ολόκληρες ώρες για να μεταβεί από την είσοδο της πόλης (στύλοι Ηρώδου του Αττικού) μέχρι το σπίτι του.
Ο Μαραθώνιος της Βοστώνης γίνεται ανελλιπώς από το 1897 με μια μόνο διακοπή το 1918.
Πρόκειται για τον πιο ιστορικό Μαραθώνιο που διεξάγεται κάθε τρίτη Δευτέρα του Απριλίου σε ανάμνηση της ημέρας που άρχισε ο πόλεμος της ανεξαρτησίας κατά των Άγγλων (1773). Το 1920 νίκησε ένας άλλος Έλληνας ομογενής ο Πέτρος Τριβουλίδης με επίδοση 2:29:31.0 αλλά σε μικρότερη διαδρομή. Ο Τριβουλίδης έλαβε μέρος και στον Ολυμπιακό Μαραθώνιο του 1920, όπου εγκατέλειψε στο 20ο χιλιόμετρο.
Επίσης αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση του Δημητρίου Ιορδανίδη που έτρεξε το Μαραθώνιο της Αθήνας σε ηλικία 98 ετών (στις 10/10/1976 – επίδοση 7:33:0.).
Αναφέρεται ακόμη ως πρώτη γυναίκα μαραθωνοδρόμος η Σταμάτα Ρεβύθη. Λέγεται ότι έτρεξε στους πρώτους Ο.Α. αλλά την ανάγκασαν να σταματήσει στα παραπήγματα που υπήρχαν στη θέση του Ευαγγελισμού, έχοντας σημειώσει περί τις 5 ώρες.
Ο κλασικός Μαραθώνιος της Αθήνας στη μνήμη Γρηγορίου Λαμπράκη γίνεται κάθε χρόνο από το 1983.
Κώστας Χρ. Κατσιγιάννης, Πολιτικός μηχανικός Ε.Μ.Π. – Ιστορικός του αθλητισμού, τέως Γενικός Διευθυντής Ε.Ο.Τ.
http://www.apocalypsejohn.com/2014/03/h-synarpastikh-istoria-tou-marathwniou-dromou.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου