Η ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

«Το ανθρώπινο αγαθό πρέπει να έχει δύο χαρακτηριστικά. 

Πρέπει να είναι τελικό (τέλειον), κάτι που επιλέγεται πάντοτε προς χάρη του εαυτού του και ποτέ ως μέσο για την επιδίωξη άλλου σκοπού. 

Επίσης πρέπει να είναι αύταρκες, κάτι που από μόνο του καθιστά τη ζωή άξια επιλογής. 

Και τα δύο αυτά γνωρίσματα χαρακτηρίζουν την ευδαιμονία. 

Απομένει όμως να ρωτήσουμε τι είναι η ευδαιμονία. 

Ο Αριστοτέλης για να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα εισάγει την πλατωνική έννοια του έργου ή της λειτουργίας. Ουσιαστικά θέτει το ερώτημα, ποιο είδος ζωής παρέχει στον άνθρωπο τη μεγαλύτερη ικανοποίηση, αλλά, για να βρει την απάντηση, θεωρεί αναγκαίο να ρωτήσει ποια είναι η χαρακτηριστική λειτουργία του ανθρώπου. 

Το ερώτημα αυτό το δανείζεται από τις τέχνες, αλλά εκεί η απάντηση είναι απλή. Δεν είναι δύσκολο να διαπιστωθεί ότι η λειτουργία ενός αυλητού είναι να παίζει τον αυλό ή ότι η λειτουργία ενός πέλεκυ είναι να κόβει. 

Ακόμη και στα μέρη ενός ζωντανού σώματος -το μάτι ή το χέρι- εύκολα διακρίνεται ο προορισμός τους. Αντίθετα, δεν είναι εύκολο να λεχθεί ποιο είναι το έργο του ανθρώπου. 

Για να απαντήσει στο ερώτημα ο Αριστοτέλης εξετάζει ποιο έργο μπορεί να επιτελέσει μόνον ο άνθρωπος. 

Η αύξηση και η αναπαραγωγή είναι κοινή σε ανθρώπους, ζώα και φυτά, η αίσθηση είναι κοινή σε ανθρώπους και ζώα· επομένως, καμιά από αυτές τις λειτουργίες δεν μπορεί να χαρακτηρίζει ειδικά τον άνθρωπο. Αλλά, όπως διδαχθήκαμε στο Περί ψυχής σχετικά με τον άνθρωπο, σε αυτές τις λειτουργίες προστίθεται μια ανώτερη λειτουργία, που ο Αριστοτέλης την ονομάζει εδώ το λόγον έχον, "αυτό που έχει ορισμένο σχέδιο ή κανόνα". 

Σε αυτή τη δύναμη περιλαμβάνονται δύο υπολειτουργίες, μία που κατανοεί το σχέδιο και μία που το υπακούει. 

• Η ζωή αυτής της λειτουργίας πρέπει να είναι η ευδαιμονία. 
• Δεύτερον, η λειτουργία πρέπει να είναι ενέργεια και απλώς δύναμη. 
• Τρίτον, πρέπει να είναι σύμφωνη με την αρετή ή, αν υπάρχουν περισσότερες αρετές, με την καλύτερη και τελειότερη από αυτές. 
• Τέταρτον, πρέπει να εκδηλώνεται όχι μόνο για σύντομες χρονικές περιόδους, αλλά για ολόκληρη τη ζωή.»

[W.D. Ross, Αριστοτέλης, Μ.Ι.Ε.Τ.: Αθήνα ²1993, σ.271-272]

ΠΗΓΗ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ

Στο έργο του Ηθικά Νικομάχεια ο Αριστοτέλης αναφέρθηκε διεξοδικά στο πιο μεγάλο αγαθό που επιδιώκουν οι άνθρωποι με τις πράξεις τους, δηλαδή στην ευδαιμονία, την οποία όρισε όχι ως ψυχική κατάσταση αλλά ως ενέργεια της ψυχής με τους κανόνες της τέλειας αρετής (ή ευδαιμονία έστι ψυχής ενέργεια τις κατ' αρετήν τελείαν). 

Την ευδαιμονία, λοιπόν, κατά τον φιλοσόφο, την εξασφαλίζουν οι άνθρωποι μόνο με την κατάκτηση της αρετής και αυτή με την σειρά της πραγματώνεται μέσα από την καθημερινή συμπεριφορά και δράση τους, κάτι που καταδεικνύει ότι η αριστοτελική ηθική είναι προσανατολισμένη προς την ανθρώπινη πράξη και δεν αποτελεί ελεύθερη αναζήτηση γνώσης.

Ο λόγος για τον οποίο ο Αριστοτέλης αφιέρωσε τα Ηθικά Νικομάχεια στη μελέτη των αρετών δεν ήταν μόνο γιατί θεωρούσε πως μέσω αυτόν οι άνθρωποι θα γίνουν καλύτεροι ως άτομα, αλλά και επειδή η απόκτηση τους θα τους έκανε να λειτουργούν σωστά μέσα στην πόλιν, κάτι που ενδιέφερε ιδιαίτερα τους αρχαίους Έλληνες.

Ο στόχος της πόλεως, κατά τον Αριστοτέλη είναι η ευδαιμονία (-στοχάζεται- του κυριωτάτου πάντων των αγαθών). Επομένως, το υπέρτατο αγαθό για το άτομο ταυτίζεται με το υπέρτατο αγαθό για την πόλιν. Το άτομο επιτυγχάνει με τις πράξεις του την ευδαιμονία, μετ τις πράξεις του ως πολίτης θα επιτευχθεί και το υπέρτατο αγαθό για την πόλιν. 

Η τελευταία είναι ένα "όλον" που απαρτίζεται από πολίτες.

Η συμπεριφορά τους έχει πολιτικό περιεχόμενο και από τις πράξεις τους θα εξαρτηθεί αν η πόλις θα οδηγηθεί στο επιδιωκόμενο "τέλος", στην ευδαιμονία.

Η συλλογική ευδαιμονία θα επιφέρει αναπόδραστα και την ατομική. αφού το "μέρος" (άτομο) βρίσκεται σε άμεση εξάρτηση από το "όλον" (πόλις).

Ευστάθιος Φανιάδης

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ν.ΓΕΩΡΓΑΝΤΖΑΣ:Δύο καυτά προβλήματα και δύο δροσερές λύσεις

ΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΑΝΤΖΑΣ:Πρόσεχε την φάκα του ατομικισμού (individualism)...

 

http://alfeiospotamos.pblogs.gr/2013/11/h-efdaimonia-ston-aristotelh.html