ΤΙΜΗ ΓΙΑ ΜΑΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΚΑΙ ΝΑ ΑΓΩΝΙΖΟΜΑΣΤΕ ΝΑ ΔΙΟΡΘΩΣΟΥΜΕ ΜΕ ΟΛΕΣ ΜΑΣ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ, ΕΦΟΣΟΝ ΕΠΙΔΕΧΟΝΤΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ. (ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΝΟΜΟΙ)

Ο Κλεινίας ζήτησε από τους συνομιλητές του να τον βοηθήσουν στη θέσπιση της νομοθεσίας της καινούριας αποικίας που σκόπευαν να ιδρύσουν οι Κρήτες και τους κάλεσε να προχωρήσουν στη θεωρητική κατασκευή μιας νέας πόλης. 

 

Έτσι, επέλεξαν ως τύπο πολιτεύματος αυτό στο οποίο κυρίαρχος θα ήταν ο νόμος και δήλωσαν ότι σκοπός του νομοθέτη θα ήταν να κερδίσει την εύνοια και ευπείθεια των πολιτών απέναντι στους νόμους. 

 

Ο Αθηναίος ζήτησε από τους πολίτες της νέας πόλης να τιμούν και να σέβονται καταρχάς τους θεούς, τους ήρωες και τους γονείς τους και στη συνέχεια την ψυχή τους ως το ύψιστο αγαθό. Και συνεχίζει:

 

Τιμή για μας σημαίνει να ακολουθούμε από τη μια μεριά τα καλύτερα, κι από την άλλη να αγωνιζόμαστε να διορθώσουμε με όλες μας τις δυνάμεις τα χειρότερα, εφόσον επιδέχονται βελτίωση.

Λοιπόν, ο άνθρωπος από τη φύση του δεν κατέχει κανένα απόκτημα ανώτερο από την ψυχή για να τον βοηθά να αποφεύγει το κακό και να ανιχνεύει και να διαλέγει το καλύτερο απ' όλα. Κι αφού το διαλέξει πάλι να θέλει να ζει την υπόλοιπη ζωή του έχοντας το για σύντροφό του. Για αυτά όλα της δώσαμε την δεύτερη θέση στην απονομή των τιμών, και την τρίτη ―όπως είναι εύκολο να το αντιληφθεί ο καθένας― θα την απονείμουμε, όπως είναι φυσικό, στο σώμα. 

 

Ποιες και τίνος είδους είναι αυτές οι τιμές, νομίζω πως πρέπει να τις εξαγγείλουμε ενδεικτικά: σώμα που να του αξίζει απονομή τιμών δεν είναι ούτε το ωραίο, ούτε το δυνατό, ούτε το γρήγορο, ούτε το μεγάλο, ούτε αυτό που έχει καλή υγεία ―μολονότι πολλοί έχουν αυτή τη γνώμη― και βέβαια ούτε τα αντίθετά τους, αλλά τα σώματα που κατέχουν στο σωστό μέτρο όλες αυτές τις ιδιότητες, αυτά είναι τα σωφρονέστερα και συγχρόνως τα πιο ασφαλή σχετικά με τη μακροβιότητα. Γιατί τα πρώτα αποχαυνώνουν τις ψυχές και τις αποθρασύνουν και τα δεύτερα τις κάνουν ταπεινές και ανελεύθερες. 

 

Συμβαίνει δηλαδή το ίδιο που συμβαίνει με την απόκτηση χρημάτων και κτημάτων που η εκτίμησή τους γίνεται με την ίδια αναλογία. Όταν δηλαδή το καθένα απ' αυτά είναι υπέρογκα προκαλούν έχθρες και ταραχές στις πόλεις, κι ανάμεσα στους ιδιώτες, η δε έλλειψή τους προκαλεί συνήθως δουλοπρέπεια. Ας μη γίνεται, λοιπόν, κανείς φιλοχρήματος για ν' αφήσει όσο μπορεί πιο πλούσια τα παιδιά του, αφού ούτε για τα ίδια τα παιδιά ούτε για την πόλη είναι το καλύτερο. Γιατί η περιουσία των νέων που δεν προκαλεί κολακείες, χωρίς να τους στερεί τα απαραίτητα, είναι η πιο αρμονική κι η πιο καλύτερη απ' όλες, αφού συμφωνώντας μαζί μας και ταιριάζοντας με όλα κάνει να περνούμε τη ζωή μας χωρίς λύπες. 

 

Στα παιδιά του πρέπει ν' αφήνει κανείς πολλή αιδημοσύνη και όχι χρυσάφι. Έχουμε όμως τη γνώμη πως θ' αφήσουμε στους νέους την αρετή αυτή με το να τους κάνουμε παρατηρήσεις όταν φέρονται με αναισχυντία. Αλλ' αυτό δεν κατορθώνεται με τη συμβουλή που δίνουμε τώρα στους νέους, λέγοντάς τους ότι ο νέος πρέπει να σέβεται το κάθε τι. 

 

Κι όμως ο σώφρων νομοθέτης, στους ηλικιωμένους θα έπρεπε μάλλον να κάμει συστάσεις να ντρέπονται τους νέους και προ πάντων να προσέχουν μήπως τυχόν κανείς απ' αυτούς δει ή ακούσει κάποιο γέρο να κάνει ή να λέει τίποτε αισχρό, γιατί όπου οι γέροι είναι αναίσχυντοι, είναι αναγκαίο κι οι νέοι να φέρονται εκεί με πολύ μεγαλύτερη αναίδεια.

 
Γιατί το καλύτερο είδος διαπαιδαγωγήσεως των νέων αλλά και των ίδιων των ηλικιωμένων δεν είναι το να δίνει κανείς συμβουλές, αλλά να φαίνεται πως σ' όλη τη διάρκεια της ζωής του κάνει πράξη, όσα ακριβώς λέει νουθετώντας τους άλλους.

 

ΠΛΑΤΩΝ, ΝΟΜΟΙ 728c–729c

 

 

https://enneaetifotos.blogspot.com