Η λογοκρισία στο διαδίκτυο Το μόνο ελεύθερο ΜΜΕ στα πρόθυρα χειραγώγησης
«Για εσένα, η πρόσβαση σε μια πληροφορία κοστίζει μονό ένα κλικ. Στην Κίνα, όμως, κοστίζει σε έναν δημοσιογράφο 7 χρόνια στη φυλακή...»
The New York Times, 7 Νοεμβρίου 2009
"Ενόσω εσείς καταστρέφετε το μυαλό σας, παρακολουθώντας μία δίχως αξία ανοησία στην τηλεόραση που σαπίζει τον εγκέφαλο σας, εμείς χάρη στο Internet ανταλλάσουμε ελεύθερα και ανοικτά τις πιο άμεσες, δίχως όρια και (ναι) σοκαριστικές πληροφορίες!", είπε κάποτε ο Dave Barry, γνωστός Αμερικανός δημοσιογράφος και κάτοχος Pulitzer, προσπαθώντας να εξηγήσει τις χαοτικές διαφορές ανάμεσα σε κάθε συμβατικό μέσο επικοινωνίας και στο Διαδίκτυο.
«Και ποιο το όφελος από ένα τόσο ελεύθερο μέσο;», θα αναρωτηθείς... Ο ίδιος ο ιδρυτής του World Wide Web (εν συντομία www), Tim Berners-Lee, έχει δώσει την απάντηση εδώ και χρόνια: «Επηρεάζεις τον κόσμο ανάλογα με το πού σερφάρεις...».
Αν και η παραπάνω φράση μοιάζει αρχικά με μία ακόμη όμορφη φιλοσοφία, εντούτοις η πρόσφατη ιστορία απέδειξε την πραγματική της διάσταση: σε ένα τεράστιο δίκτυο πληροφοριών, άμεσα προ σβάσιμων -δίχως σύνορα ή χωροχρονικά όρια, μπορείς να επηρεαστείς άμεσα κατά βούληση και να επηρεάσεις το Internet με τις επιλογές σου, δίνοντας αξία και ισχύ σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες, blogs, web applications κ.λπ.
Τι ευλογία, λοιπόν, που η εξέλιξη ενός τόσο ισχυρού μέσου εξαρτάται κυρίως από τον χρήστη του, κινούμενο μέσα σε ένα ελεύθερο και αδύνατο να χειραγωγηθεί ψηφιακό κόσμο... Δεν νομίζετε; 
Μια Λανθασμένη (αλλά ρομαντική) πεποίθηση διαιωνίζεται...
Ήταν το 1969, όταν το Internet γεννήθηκε (με το πρώτο e-mail να αποστέλλεται μόλις το 1971), ώστε να μεταμορφωθεί το 1989-90 σε αυτό που όλοι γνωρίζουμε σήμερα (δηλαδή το www). Παράλληλα, γεννήθηκε και η ρομαντική πεποίθηση πως αποτελεί μία πρωτοφανή βάση για ένα εντε λώς καινούργιο είδος δημοσιογραφίας: ανεξάρτητο, επαναστατικό και ανατρεπτικό, που θα ήταν αδύνατον να περιοριστεί, να λογοκριθεί ή να τεθεί υπό παρακολούθηση, όσο και αν περνούσαν τα χρόνια. Όλοι πίστευαν πως η ίδια η φύση του Διαδικτύου είναι τέτοια, που δεν επιτρέπει κανενός είδους έλεγχο, πόσο μάλλον περιορισμό του.
Κάπως έτσι, λοιπόν, φτάσαμε στο 2010, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών θεωρεί δεδομένα όλα τα παραπάνω, ότι δηλαδή «σερφάρει» σε ένα εντελώς ανεξάρτητο μέσο. Μήπως ήρθε η ώρα, όμως, να αναθεωρήσουμε;
World Wide (Controlled) Web
Η διαδικτυακή πραγματικότητα δυστυχώς διαφέρει από την κοινή πεποίθηση: από τα πρώτα του ακόμα βήματα, το www άρχισε σταδιακά να ελέγχεται, με τον έλεγχο αυτό να γίνεται όλο και πιο προσεγμένος όσο περνούσαν τα χρόνια.
Το 1996, έξι μόλις χρόνια μετά τη γέννηση του, η Κίνα είχε ήδη βρει τον τρόπο να αποκλείσει εντός συνόρων την πρόσβαση σε 100 ιστοσελίδες. «Αναμενόμενο», θα σκεφτείτε, «μιας και πρόκειται για μια χώρα με απολυταρχικό καθεστώς και παρά δειγμα προς αποφυγή μέχρι σήμερα». Και, όμως, την ίδια χρονιά, μια Δυτική δημοκρατία, η Γερμανία, έκανε την πρώτη της αντίστοιχη προσπάθεια!
Έκτοτε, το ντόμινο των εξελίξεων άρχισε να παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις. Ένα χρόνο αργότερα, υπήρχαν ήδη 1.2 εκατ. ιστοσελίδες και άρχισαν οι πρώτες σκέψεις για επέκταση του διαδικτυακού ελέγχου. Το 1999, η Σαουδική Αραβία μπήκε στο «κόλπο» του online censorship (διαδικτυακής λογοκρισίας) με ένα αυτοματοποιημένο σύστημα ελέγχου για τους πολίτες της, ενώ το 2004 την ακολούθησαν η Νορβηγία και η Μεγάλη Βρετανία που το εισήγαγαν αθόρυβα, μιας και σε δημοκρατίες η Κοινή Γνώμη δύναται να σταματήσει αντίστοιχες προσπάθειες. Τον ίδιο δρόμο ακολούθησαν δεκάδες βασιλόφρονα και απολυταρχικά κράτη, αλλά και πλήθος φιλελεύθερων χωρών, όπως η Σουηδία, η Δανία, η Φινλανδία, η Ολλανδία, η Ελβετία, η Ιταλία κ.ά.
Σε έρευνα, μάλιστα, που πραγματοποιήθηκε το 2006 από τη διεθνή ακαδημαϊκή προοπάθεια OpenNet Initiative (ONI), εντοπίστηκαν αδιάψευστες αποδείξεις πως τουλάχιστον 26 κράτη παγκοσμίως χρησιμοποιούν αυτόματα συστήματα διαδικτυακής λογοκρισίας. Όπως δήλωσαν οι ερευνητές του ΟΝΙ, στο βιβλίο Access Denied: «Όχι μόνο περιμένουμε πως θα βρούμε περισσότερες χώρες να εφαρμόζουν συστήματα λογοκρισίας καθώς θα επεκτείνουμε τους ελέγχους μας, αλλά περιμένουμε πως αρκετές χώρες που δεν παρουσίαζαν σημάδια διαδικτυακού περιορισμού, το 2006, θα εφαρμόσουν συστήματα λογοκρισίας στο άμεσο μέλλον».
Συλλήψεις,» φυλακίσεις και βίαιες μέθοδοι καταστολής
Πώς φτάσαμε, λοιπόν, σήμερα στο σημείο να αναπτύσσονται, με μεγάλες κρατικές δαπάνες, εξελιγμένα συστήματα αυτοματοποιημένης διαδικτυακής λογοκρισίας, σε όλο και περισσότερα κράτη παγκοσμίως;
Ο περιορισμός της ελευθερίας του Διαδικτύου ξεκίνησε με μεμονωμένα «κρούσματα» - ως επί το πλείστον, με προσπάθειες τιμωρίας όσων είχαν «παρανομήσει» (σύμφωνα πάντα με τα δεδομένα της εκάστοτε χώρας). Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Φυλακίσεις, προσαγωγές και βίαιες μέθοδοι κατα στολής των «ενόχων»...
Εν έτει 2003, ο Nguyen Vu Binh φυλακίζεται στο Βιετνάμ, διότι σχολίαζε την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στη χώρα του, στο Διαδίκτυο. Την ίδια τύχη είχε και ο συμπατριώτης του, Truong Quoc Huy, επειδή τόλμησε να συζητήσει για πολιτικές μεταρρυθμίσεις μέσα σε... chat room!
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
BLOGGERS ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ
Μιλώντας με νούμερα, μπορούμε να σκιαγραφήσου με τη σοβαρότητα μιας κατάστασης παγκοσμίως,. Συνήθως, όμως, χάνουμε την ουσία της, μιας και δεν μπορούμε να συνδέσουμε τους αριθμούς με πραγματικά πρόσωπα ανθρώπων. Για τον λόγο αυτό, παραθέτουμε τα ονόματα και των 93 δημοσιογρά φων που παραμένουν φυλακισμένοι σήμερα εξαιτίας της δράσης τους στο Διαδίκτυο... Κίνα: Therang (δημοσιογράφος, 27/7/2009), Zhang Qi (blogger, 7/7/2009), Zhang Peng (blogger, 27/6/2009), You Jinhyou iblogger, 1/6/2009), Fan Yanqiong (blogger, 1/6/2009), Zhuori Cicheng (δημοσιογράφος, 2/4/2009), Tan Zuoren (blogger και editor του Wenhuaren, 28/3/2009), Gang Ni (δημοσιογράφος και μοναχός, 17/3/2009), Kunchok Tsephel Gopey (συντάκτη της ιστοσελίδας Chomei, 26/2/2009), Guo Quan (blogger, 13/11/2008), Du Daobin (ακτιβιστής και freelancer για πολλές ξένες ιστοσελίδες, 21/7/2008), Huang Qi (ακτιβιστής και ιδρυτής του 64Tianwang.net, 10/6/2008), Dhondup Wangchen, (ερασιτέχνης παραγωγός ταινιών, 23/3/2008), Kang Gongque δημοσιογράφος, 20 Μαρτίου 2008), Hu Jia (27/12/2007), Li Gengsong (συγγραφέας και blogger, 24/8/2007), Ablikim Abdiriyim (blogger, 17/4/2007), Chen Shuqing (συγγραφέας, 17/10/2006), Zhang Jianhong (συγ-γραφέας, 12/10/2006), Yang Maodong (δικηγόρος, 14/9/2006), Guo Qizhen (blogger, 12/5/2006), Yang Tianshui (δημοσιογράφος Διαδικτύου, 23/12/2005), Xu Wanping (freelancer συγγραφέας, 23/12/2005), Li Jianping (freelancer δημοσιογρά-φος, 28/5/2005), Ren Zhiyuan (δάσκαλος, 10/5/2005), Zheng Yichun (ποιητής, καθηγητής και freelancer συγγραφέας, 29/12/2004), Liao Yuanhua (μέλος του κινήματος Falun Gong, 2/12/2004), Kong Youping (διαφωνών, 13/12/2003), Huang Jinqiu (πρώην δημοσιογράφος και διαδικτυακός διαφωνών, 13/9/2003), Li Zhi (δημόσιος υπάλληλος, 8/8/2003), Zheng (μαθητής, 27/3/2003), Lu Zengqi (υπάλληλος εταιρίας τεχνο-λογίας, 2003), Chen Shumin (διευθυντής εταιρίας τεχνολογία, 2003), Yin Yan (2003), Li Jian (2003), Yan Qiuyan (2003), He Depu (διαφωνών, 4 Νοεμ βρίου 2002), Liang Changying (δάσκαλος και μέλος του κινήματος Falun Gong, 5/9/2002), Wang Xiaoning (διαδικτυακός διαφωνών, 1/9/2002), Hu Mingjun (διαδικτυακός διαφωνών,, 30/5/2002), Li Dawei (διαφωνούντας, 1/4/2002), Tan Qiu (πρώην υπάλληος νοσοκομείου, 2002), Fang Guokun (υπάλληλος σιδηροδρόμων και μέλος του κινήματος Falun Gong, 2002), Li Hongmin (διαφωνών, 1/6/2001), Wang Sen (διαφωνούντας 30/4/2001), Jin Haike (διαφωνών, 13/3/2001), Xu Wei (δημοσιογράφος της Consumer, 13/3/2001), Zhang Honghai (συγγραφέας, 13/3/2001), Zhang Yuhui (επιχειρηματίας, 1/12/2000), Li Yanfang (μαθητής, 1/11/2000). Jiang Yuxia (μαθητής 1/11/2000), Li Chunyan (μαθητής, 1/11/2000), Huang Kui (μαθητής, 1/11/2000), Ma Yan (μαθητής, 1/11/2000), Lin Yang (μαθητής, 1/11/2000), - Zhang Haitao (δημι ουργός της μοναδικής ιστοσελίδας για το Falun Gong με έδρα την Κίνα. 29/7/2000), Wu Yilong (διαφωνών, 19/6/1999). Αίγυπτος: Abdel Kareem Nabil Suleiman (διαδικτυακός διαφωνών, 6/11/2006). Ιράν: Hassin Assadi Zidabadi (blogger και πρόεδρος μαθητικής επιτροπής υπέρ των αν θρωπίνων δικαιωμάτων, 4/11/2009), Mazadk Ali Nazari (υπεύθυνος του www.jour4peace.com, 1/11/2009), Mohammad Davari (αρχισυντάκτης της ιστοσελίδας Etemad Melli (8/9/2009), Ali Asguar Jamali (blogger, 2/9/2009), Mohammad Pour Abdullah (blogger στο www.feuer17.blogspot.com, 12/1/2009), Mojtaba Lotfi (δημοσιογράφος Δια δικτύου, 29/11/2008), Hossein Derakhshan (blogger στο www.hoder.com, 1/11/2008). Αζερ μπαϊτζάν: Adnan Hadji Zadeh (blogger, από τις 8/7/2009), Emin Mili (blogger, 8/7/2009). Μιαν-μάρ: Zarganar (κωμικός και blogger, 5/6/2009), Nay Phone Latt (συγγραφέας και ιδιοκτήτης Internet cafe, 29/1/2009). Συρία: Habib Saleh (συγγραφέας, 6/5/2008), Firas Saad (συγγραφέας και ποιητής, 8A/2008), Tariq Omar Biasi (7/7/2007), Kareem Arabji (διαδικτυακός διαφωνών, 7/6/2007). Ταϋλάνδη: Suwicha Thakor (blogger, 3A/2009). Τυνησία: Zouhir Makhlouf (δημοσιογράφος της ιστοσελίδας Al-Sabil Online, 20/10/2009). Βιετνάμ: Nguyen Xuan Nghia (συγγραφέας, 9/10/2009), Nguyen Van.Tinh (δημοκρατικός ακτιβιστής, 9/10/2009), Nguyen Manh Son (δημοκρατικός ακτιβιστής, 9/10/2009), Nguyen Van Tuc (δημοκρατικός ακπβιστής, 9/10/2009), Ngo Quynh (δημοκρατικός ακτιβιστής, 9/10/2009), Nguyen Kim Nhan (δημοκρατικός ακτιβιστής, 9/10/2009), Pham Von Troi (δημοκροτικός ακτιβιστής, 8/10/2009), Vu Hung (δημοκρατία ακτβιστής, 7/10/2009), Nguyen Tien Trung (blogger. 7/7/2009), Le Cong Dinh (δικηγόρος, 13/6/2009), Ngyyen Hoang Hai(freelancer δημοσιογράφος. 19/4/2008). Nguyen Van Dai (δικηγόρος, 6/3/2007), Le Thi Cong Dai (δικηγόρος 6/3/2007), Tran Quot Hien (ακτιβιστής, 1/2/2007), Le Nguyen Sang ιατρός, 1/9/2006, Truong Quoc Huy (διαδικτυακός διαφωνών, 18/8/2006), Nguyen Bat Truyen (ακτιβιστής, 1/8/2006).
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Ένα χρόνο αργότερα, ο δικηγόρος και υπερασπι στής ανθρώπινων δικαιωμάτων, Mohammed Abbou, βρέθηκε στις φυλακές της Τυνησίας διότι άσκησε κριτική (στο Διαδίκτυο) ενάντια στη χρήση βασανιστηρίων στη χώρα του.
Στο Ιράν, το 2005, ο Mohamad Reza Nasab Abdolahi κατέληξε στη φυλακή, διότι τόλμησε να «ανεβάσει» στο Internet μια ανοικτή επιστολή που είχε στείλει στον Ayatollah Ali Khamenei, ανώτα το ηγέτη της χώρας. Μαζί του φυλακίστηκαν και όσοι άφησαν σχόλια στο εν λόγω δημοσίευμα, ανάμεσα στους οποίους πολλοί bloggers και η μητέρα του!
Στη φυλακή κατέληξαν και αρκετοί bloggers στην Αίγυπτο, το 2006, κατηγορούμενοι για δυσφήμιση του Προέδρου της Αιγύπτου Hosni Mubarak ή για άσκηση κριτικής ενάντια στο Ισλάμ! Το ίδιο έτος, ο Ρώσος δημοσιογράφος Vladimir Rakhmankov κρίθηκε ένοχος και κλήθηκε να πληρώσει πρόστιμο, διότι σατίρισε online τον Πρόεδρο της Ρωσίας Vladimir Putin, παρομοιάζοντας τον με... «εθνικό φαλικό σύμβολο».
Ο κατάλογος είναι μακρύς και γυρνάει αρκετά χρόνια πίσω. Αρκεί να αναφερθεί πως, κατά τη διάρκεια του 2009, σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό Reporters Without Borders (Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα), 65 δημοσιογράφοι βρήκαν τον θά νατο σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ 173 παραμένουν φυλακισμένοι μέχρι σήμερα. Εστιάζοντας στη διαδικτυακή δημοσιογραφία, 93 είναι αυτοί που παραμένουν μέχρι σήμερα πίσω από τα σίδερα, σύμφωνα με το τελευταίο Press Freedom Barometer, με τελευταίο θύμα τον Zouhaier Makhlouf που, την 1η Δεκεμβρίου, φυλακίστηκε για 3 μήνες, λόγω ενός video που ανέβασε στο Internet.
Οι παραπάνω τεχνικές καταστολής αποτελούν το πρώτο στάδιο διαδικτυακής λογοκρισίας που κάνει την εμφάνιση του σε κάποια χώρα, πριν οι κυβερνήσεις προχωρήσουν (σχεδόν πάντα) στο δεύτερο στάδιο περιορισμού: τη νομική θέσπιση μιας γρήγορης διαδικασίας διαγραφής κάθε ενο χλητικού δημοσιεύματος από το Internet, παρα κάμπτοντας συχνά ακόμα και την παρουσίαση επαρκών αποδεικτικών στοιχείων...
Take Down Notice: κι όμως πέρασε!
Όλα άρχισαν το 1995, μια χρόνια-ορόσημο, μιας και έκτοτε πλήθος νομικών στο Κοινοβούλιο της Μεγάλης Βρετανίας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και το Αμερικανό Κογκρέσο εστίασαν στο πώς θα γίνει πιο άμεσο και ευκολότερο το «κατέβασμα» ενοχλητικού υλικού από το Διαδίκτυο: από δυσφημιστικά κείμενα έως υλικό που κατα πατάει νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας, και από βίντεο παιδικής πορνογραφίας έως δημοσιεύματα ενάντια σε πρόσφατους αντιτρομακτικούς νόμους.
Αποτέλεσμα όλης αυτής της προσπάθειας ήταν το Digital Millennium Copyright Act του 1998 στις ΗΠΑ, όπως επίσης και το European Union Copyright Directive που ψηφίστηκε το 2001 και εφαρμόζεται σε κάθε μέλος της Ε.Ε. Τι ακριβώς αναφέρει αυτός ο νόμος; Επιτρέπει στον καθένα να «κατεβάσει» υλικό από το Διαδίκτυο, απλά και μόνο κάνοντας μια καταγγελία στην υπηρεσία που το φιλοξενεί (hosting services) και ενημερώνοντας την πως γίνεται καταπάτηση πνευματικών δικαιωμάτων! Και εγένετο, λοιπόν, το... take down notice!
Αν και με μια πρώτη ματιά ο νόμος φαίνεται σωστός (ποιος είναι, άλλωστε, υπέρμαχος της παιδικής πορνογραφίας;), στην πραγματικότητα μειώνει κατά πολύ το πλήθος των αποδείξεων που χρειάζεται για να αφαιρεθεί κάτι από το Διαδίκτυο, δημιουργώντας έτσι μια επικίνδυνη νομοθεσία. Γιατί επικίνδυνη; Διότι επιτρέπει την κατάχρηση της δυνατότητας αυτής, δίνοντας την ευκαιρία σε εταιρίες, οργανισμούς και ιδιώτες, με μια απλή καταγγελία, να επιτύχουν την απομάκρυνση οποί ουδήποτε δημοσιεύματος τους ενοχλεί. Με λίγα λόγια, δεν χρειάζονται ούτε αποδείξεις ούτε ντοκουμέντα για την καταγγελία, μιας και πρώτα «κατεβαίνει» το ύποπτο υλικό από το Internet και εκ των υστέρων έρχεται η υπόθεση ενώπιον της δικαιοσύνης!
Σύντομα, όμως, η χαώδης φύση του Internet έκανε ξεκάθαρο πως ακόμα και μια τόοο άμεση νομοθεσία δεν μπορεί να δώσει ουσιαστικές λύσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εταιρία Viacom, η οποία έστειλε τον περασμένο Φεβρουάριο 100.000 take down notices στην YouTube για videos που καταπατούσαν πνευματικά δικαιώματα, όμως δευτερόλεπτα αργότερα νέοι χρήστες ανέβασαν ξανά τα περισσότερα από αυτά! Επιπροσθέτως, ανάμεσα στα videos που διαγρά φηκαν υπήρχαν και μερικά καθ' όλα νόμιμα που «λανθασμένα» κατέβηκαν. «Όταν προσπαθείς να καθαρίσεις το Internet, θα πιάσεις αναγκαστικά και κάποια δελφίνια», δήλωσε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος της Motion Picture Association of America, Dan Glickman.
Το πέρασμα στα αυτόματα συστήματα λογοκρισίας
Η αποτυχία της παραπάνω νομοθεσίας, λοιπόν, οδήγησε στο τρίτο στάδιο διαδικτυακού περιορι σμού, στην ανάπτυξη, δηλαδή, συστημάτων αυτόματης διαδικτυακής λογοκρισίας, σε επίπεδο κρατών, ως τη μόνη λύση στο πρόβλημα των «ενοχλητικών δημοσιεύσεων».
Πρωτοπόρος στην εν λόγω μέθοδο λογοκρισίας θεωρείται δικαιολογημένα η Κίνα, η οποία διαθέτει ένα σύστημα firewall που απορρίπτει αιτήματα σύνδεσης - το επονομαζόμενο ανεπίσημα «Μεγάλο Σινικό Τείχος». Στη Σαουδική Αραβία, από την άλλη, χρησιμοποιείται ένα σύστημα web proxy που μπλοκάρει την πρόσβαση σε ιστοσελίδες, οι οποίες περιλαμβάνονται στη «μαύρη λίστα» απαγορευμένων webites που συντάσσεται από αναφορές πολιτών.
Ερχόμενη στην Ευρώπη, η νορβηγική εταιρία τη λεφωνίας Telenor, σε συνεργασία με την υπηρεσία KRIPOS (Νορβηγική Εθνική Υπηρεσία Έρευνας Εγκλημάτων), ανέπτυξαν ένα σύστημα διαδικτυακής λογοκρισίας που εστιάζει στην παιδική πορνο γραφία, το οποίο και έθεοαν σε εφαρμογή τον Οκτώβριο του 2004. Όταν ένας χρήστης προσπαθεί να επισκεφθεί μια απαγορευμένη ιστοσελίδα, το σύστημα τον στέλνει σε μια σελίδα με πληροφορίες για το σύστημα λογοκρισίας και ένα link για την υπηρεσία KRIPOS. Παρόμοιο σύστημα εφαρμόστηκε από την Telenor και στη Σουηδία (2005), ενώ σήμερα, πλέον, αντίστοιχα συστήματα εφαρμόζονται σε πλήθος ευρωπαϊκών χωρών (Δανία, Φινλανδία, Ολλανδία, Ελβετία, Ιταλία κ.ά.).
Στην Ευρώπη, πρωτοπόρος θεωρείται η Μεγάλη Βρετανία και το σύστημα λογοκρισίας CleanFeed που τέθηκε σε λειτουργία τον Ιούνιο του 2004, με συνεργασία της εταιρίας τηλεφωνίας ΒΤ και του Βρετανικού Home Office. Μάλιστα, η βρετανική κυβέρνηση ανάγκασε όλες τις εταιρίες παροχής Internet της χώρας να απαγορεύσουν την πρόσβαση σε μια σειρά ιστοσελίδων, έως το τέλος του 2008, οι οποίες περιλαμβάνονται στη «μαύρη λίστα» των απαγορευμένων ιστοσελίδων, που εκδίδει η υπηρεσία Internet Watch Foundation.
Στην περίπτωση του CleanFeed, όταν ένας χρήστης προσπαθεί να επισκεφθεί ένα απαγορευμένο website, δεν δέχεται κάποιο μήνυμα ενημέρωσης για το σύστημα, ούτε του προσφέρεται κάποιος τρόπος επικοινωνίας με τους υπευθύνους, παρά ένα αόριστο μήνυμα λάθους που εμφανίζεται σε πλήθος άλλων περιπτώσεων (πρόβλημα σύνδεσης, πρόβλημα στον server κ.λπ.). Με λίγα λόγια, ο χρήστης δεν καταλαβαίνει οτι πέφτει θύμα διαδικτυακού περιορισμού.
Στηριζόμενες στο σύστημα της Μεγάλης Βρετανίας, οι μεγαλύτερες εταιρίες παροχής Internet της Αυστραλίας ανακοίνωσαν, το 2006, την ανάπτυξη λογισμικού διαδικτυακής λογοκρισίας που θα εστιάζει σε ιστοσελίδες παιδικής πορνογραφίας.Ένα χρόνο αργότερα, ο Υπουργός Τηλεπικοι νωνιών, S. Conroy, δήλωσε πως το εν λόγω σύστημα θα εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε όλους και πως, πέραν της παιδικής πορνογραφίας, θα εστιάζει και σε «ακατάλληλο περιεχόμενο», αφήνοντας το τελευταίο αόριστο και αρκετά ευέλικτο.
Οι πρώτες αντιδράσεις
Όπως ήταν φυσικό, από τα πρώτα ακόμα περιστατικά διαδικτυακής λογοκρισίας που είδαν το φως της δημοσιότητας, άρχισαν να δραστηριοποιούνται διαδικτιιακές οργανώσεις ενάντια στο φαινόμενο, όπως το Βρετανικό Index of Censorship, το αμερικανικό Electronic Frontier Foundation, το ιρανικό iraniazad.com, το διεθνές Freedom Against Censorship Thailand (FACT) κ.ά.
Επιπλέον, γνωστές οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων άρχισαν να εστιάζουν στο εν λόγω φαινόμενο, μέσω των υπαρχόντων ιστοσελίδων τους, ή ακόμα και ξεκινώντας καμπάνιες και ιστοσελίδες αποκλειστικά κατά της διαδικτυακής λογοκρισίας (π.χ. το irrepressible.info της Διεθνούς Αμνηστίας). Άξιο αναφοράς είναι πως πολλές προσπάθειες εξ αυτών προστέθηκαν σύντομα στις «μαύρες λίστες» συστημάτων αρκετών κρατών.
Αυτό, όμως, που πραγματικά αξίζει εκτενούς αναφοράς είναι η έντονη κινητοποίηση μεγάλης μερίδας της παγκόσμιας ακαδημαϊκής κοινότητας ενάντια στο φαινόμενο, μιας και, όπως πιστεύουν πολλοί πανεπιστημιακοί, είμαστε πολύ κοντά σε νομοθετικές αλλαγές που θα αλλάξουν μια για πάντα, προς το χειρότερο, τη λειτουργία του Internet.
Ανάμεοα σε αυτές τις προσπάθειες είναι και το OpenNet Initiatiave (ONI) -μια διεθνής ακαδημαϊκή συνεργασία του Citizen Lab του Munk Centre for International Studies (Πανεπιστήμιο του Toronto), του Berkman Center for Internet and Society (Πανεπιστήμιο του Harvard) και του SecDev Group- που, σε σταθερή βάση, παράγει και δημοσιεύει αναφορές για το επίπεδο διαδικτυακής λογοκρισίας σε διάφορα κράτη. Πρόσφατα, μάλιστα, έπεσε και αυτή θύμα λογοκρισίας...
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
«Μα, μόνο παιδόφιλους κυνηγάμε!»
Ο Δούρειος Ιππος και τα ψεύτικα διλλήματα
«Σε όσους πιστεύουν πως η ελευθερία του λόγου σημαίνει να βλέπουν παιδική πορνογραφία, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση απαντάει όχι», ανέφερε στις 31 Δεκεμβρίου του 2007 ο Stephen Conroy, Υπουργός Τηλεπικοινωνιών της αυστραλιανής κυβέρνησης, κατά την ανακοίνωση της επιβολης συστήμα το διαδικτυακού ελέγχου στη χώρα. Την ίδια ακριβά πρόφαση έχουν χρησιμοποιήσει μέχρι σήμερα όλες οι φιλελεύθερες χώρες που θέλησαν να εφαρμόσουν αντίστοιχα συστήματα διαδι κτυακού ελέγχου, όπως για παράδειγμα η Μεγάλη Βρετανία. Πού είναι, επομένως, το κακό; Δεν απο τελεί γενική απαίτηση ο περιορισμός της παιδοφιλίας. Η απάντηση είναι λίγο πιο... περίπλοκη. Ας εξηγή σουμε, όμως, κάποια βασικό. Όλα τα αυτόματα συ στήματα διαδικτυακής λογοκρισίας στηρίζονται σε εθνικά δίκτυα μηχανημάτων αρκετών εκατ. ευρώ. Οι μηχανές αυτές ελέγχουν κάθε κίνηση των χρηστών. Όταν οι χρήστες αιτούνται να δουν μια συγκεκριμένη ιστοσελίδα, οι μηχανές συγκρίνουν το url της αίτησης με τα urls των «απαγορευμένων» ιστοσελίδων, οι οποίες υπάρχουν σε μία απόρρητη κρατική λίστα. Όταν η ιστοσελίδα της αίτησης ανήκει στην εν λόγω λίστα, η κυβέρνηση απαγορεύει στον χρήστη να τη δει, ενώ σε αρκετά συστήματα η προσπάθεια του εν λόγω χρήστη καταγράφεται για μελλοντική χρήση.
Αν και όλες οι φιλελεύθερες χώρες πρόβαλλαν ως αιτία εφαρμογής τέτοιων συστημάτων την αντιμε τώπιση της παιδοφιλίας, εντούτοις οι «μαύρες λίστες» ορισμένων χωρών που διέρρευσαν στον Τύπο (χάρη στο WikiLeaks) περιέχουν και ιστοσελίδες άλλου είδους, όπως πολιτικού περιεχομένου! Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η «μαύρη λίστα» της Αυστραλίας (η οποία βασίστηκε στη λίστα που χρησιμοποιεί το CleanFeed στη Μεγάλη Βρετανία), που περιέχει ιστοσελίδες ενάντια στην άμβλω ση, καθώς και σελίδες αιρέσεων, ομοφυλοφιλικών κοινοτήτων, ισλαμιστών, κοινοτήτων υπέρ της ευθανασίας κ.ά. Η αποκάλυψη μέρους της λίστας ανάγκα σε τον Υπουργό Τηλεπικοινωνικών να παραδεχθεί πως οι μισές ιστοσελίδες της «μαύρης λίστας» δεν έχουν να κάνουν με παιδική πορνογραφία! Καθώς όλο και περισσότερες εφημερίδες και έντυ πα «μεταναστεύουν» αποκλειστικά στο Διαδίκτυο, συστήματα ελέγχου και λογοκρισίας τέτοιου είδους δίνουν τεράστια δύναμη στα χέρια λίγων. Τα αθόρυβα (διότι παραμένουν εσκεμμένα άγνωστα στο ευρύ κοινό) κρατικά συστήματα λογοκρισίας είναι επικίνδυνα και πληθαίνουν μέρα με τη μέρα. Μπορεί οι κυβερνήσεις κρατών ανά τον κόσμο (δύστυχως, όλο και περισσότερες δημοκρατικές χώρες) να βλέπουν προς την επέκταση των συστημάτων τους, όμως όλο και περισσότερος κόσμος γνωρίζει πλέον τέτοιου είδους κινήσεις.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Μα να αντιδράσουμε μαζικά, κάτι που δύναται να φέρει αποτέλεσμα! Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το σχέδιο της αυστραλιανής κυβέρνησης να αυξήσει το μέγεθος της «μαύρης λίστας» από —περίπου— 1.200 απαγορευμένες ιστοσελίδες σε 10.000! Μετά τις αποκαλύψεις από τα έγγραφα που διέρρευσαν, το ενδεχόμενο αυτό φαντάζει πλέον όλο και πιο μακρινό...
= = = = = = = = = = = == = = = = = = = == = = = == == = = ==
Ήταν κατά τη διάρκεια του 4ου Φόρουμ για τη Διαδικτυακή Διακυβέρνηση στο Sharm El Sheikh της Αιγύπτου (15-18 Νοεμβρίου 2009), όταν το ακαδημαϊκό βιβλίο Access Controlled του ONI, που καταπιάνεται με το διαρκώς αυξανόμενο φαινόμενο του Internet filtering (φιλτραρίσματος των πληροφοριών που δημοσιεύονται στο Διαδίκτυο) και της online παρακολούθησης χρηστών, έπεσε θύμα λογοκρισίας. Θύτης, όσο παράξενο και αν ακουστεί αρχικά, ήταν ο ίδιος ο διοργανωτής του ετήσιου συνεδρίου... τα Ηνωμένα Έθνη!
Η πράξη της λογοκρισίας αφορούσε μία αφίσα προώθησης του βιβλίου, η οποία, ανάμεσα στα άλλα, περιείχε την εξής φράση: «Η πρώτη γενιά λογισμικών διαδικτυακού ελέγχου αποτελείται κυρίως από firewalls σε καίρια Internet gateways, όπως για παράδειγμα το περιώνυμο Μεγάλο (Σινικό) Τείχος της Κίνας, που ήταν ένα από τα πρώτα συστήματα περιορισμού του Διαδικτύου [σ.σ. που εφαρμόστηκε] σε εθνικό επίπεδο».
Η αναφορά στην Κίνα, ισχυρότατο μέλος των Ηνωμένων Εθνών, δεν πέρασε απαρατήρητη... «Η εμφάνιση της εν λόγω πρότασης [...] ήταν αρκετή, ώστε να τη χαρακτηρίσει απαγορευμένη από τους φύλακες ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στο Internet Governance Forum, οι οποίοι και την απομάκρυναν, παρά τις διαμαρτυρίες των ακαδημαϊκών του ONI, Ronald Deibert and Ratal Rohozinski», ανέφερε ο δρ. Jonathan Zittrain, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Harvard, σε άρθρο του με τίτλο Η Πρόταση που τα Ηνωμένα Έθνη Δεν Θέλουν να Διαβάσεις.
Η διεθνής διαδικτυακή κοινότητα αντέδρασε άμεσα μέσα από σχετικά δημοσιεύματα σε γνωστές ιστοσελίδες (ComputerWorld, Slashdot, BoingBoing κ.λττ.), ενώ ο R. Deibert αναρωτήθηκε: «Αν δεν μπορούμε να συζητήσουμε θέματα σχετικά με τη διαδικτυακή λογοκρισία και την πολιτική ελέγχου σε ένα συνέδριο για τη διαδικτυακή διακυβέρνηση, τότε ποιος ο λόγος να γίνεται ένα συνέδριο σαν αυτό;»
Στα πρόθυρα «του black-out του ελεύθερου Internet;
Και όλα τα παραπάνω έλαβαν χώρα στη σκιά των διαπραγματεύσεων, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για ένα άγνωστο -στο ευρύ κοινό-νομικό πακέτο, με την ονομασία Telecoms Reform Package (TRP). Ως πρόταση παρουσιάστηκε στο Στρασβούργο το 2007 από το μέλος της Commission Viviane Reding και εξαρχής προκάλεσε έντονες αντιδράσεις για αρκετά άρθρα και παραγράφους του που, για πολλούς, βάζουν τέλος στην ανοικτή και ελεύθερη φύση του Διαδικτύου.
Συμφωνά με το Blackout Europe (μια διεθνή συνεργασία οργανισμών ενάντια στον περιορισμό του Διαδικτύου), το TRP θα δίνει τη δυνατότητα στους πάροχους Internet να περιορίσουν νόμιμα τον αριθμό των ιστοσελίδων που μπορούν οι χρήστες να επισκεφθούν, αλλά και να καθορίσουν ποιες υπηρεσίες θα μπορούν να χρησιμοποιούν (YouTube, Skype κ.λπ.). Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: «[Ο περιορισμός] θα παρουσιαστεί υπό τη μορφή νέων καταναλωτικών επιλογών. Το Internet θα προσφέρεται όπως ακριβώς και τα πακέτα συνδρομητικών καναλιών, δηλαδή θα δίνεται στον χρήστη ένας περιορισμένος αριθμός επιλογών για πρόσβαση. Το Διαδίκτυο Θα χωριστεί σε πακέτα, με αποτέλεσμα η δυνατότητα για πρόσβαση και δημοσίευση περιεχομένου να περιοριστεί δραματικά. Θα δημιουργηθούν κουτιά διαδικτυακής πρόσβασης, κάτι που διαφέρει τελείως από τον τρόπο που το χρησιμοποιούμε σήμερα».
Οι εκάστοτε, λοιπόν, πάροχοι Internet (με την επιτήρηση των επί μέρους κυβερνήσεων και τον κεντρικό έλεγχο της Ε.Ε.) θα προσφέρουν πρόσβαση μόνο σε ελεγμένες ιστοσελίδες στο Διαδί-κτυο, κόβοντας το υπόλοιπο Internet. Με λίγα λόγια, λύνεται σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα των «ενοχλητικών δημοσιεύσεων», βάζοντας απλά σε τάξη το (διαδικτυακό) χάος!
Ανάμεσα στις αλλαγές που θα φέρει το νομικό αυτό πακέτο, βρίσκεται και μία ακόμα σημαντικότατη λεπτομέρεια: η άρση της διαδικτυακής ουδετερότητας. Μέχρι σήμερα, κάθε πληροφορία στο Διαδίκτυο, είτε προερχόταν από ένα blog είτε από το BBC News, αντιμετωπιζόταν με τον ίδιο ακρι βώς τρόπο από τις εταιρίες παροχής Internet. Με τις τροποποιηθείς που προτείνονται, όλες οι πληροφορίες θα μπαίνουν σε σειρά προτεραιότητας σημαντικότητας (με τις θέσεις αυτές να αγοράζονται νόμιμα με το κατάλληλο αντίτιμο), περιορίζοντας έτσι τις δυνατότητες νέων και low-budget προσπαθειών για διάδοση.
Στα παραπάνω αντέδρασε μέχρι και η Google, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως «Θα μπορούσα με εύκολα να πληρώσουμε για τα πακέτα premium, όμως δεν είναι εκεί το θέμα. Εδώ πρόκειται για θέμα αρχών. Ξεκινήσαμε ως μικρή επιχείρηση. Δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε το ίδιο πράγμα στο μέλλον, εφόσον οι τροποποιήσεις αυτές περάσουν...».
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = == = = = =
Τι είναι το WikiLeaks;
To WikiLeaks προσφέρει μια ασφαλή πλατφόρμα, όπου άνθρωποι από όλο τον κόσμο μπορούν να δημοσιεύσουν με εξασφαλισμένη ανωνυμία και ασφάλεια απόρρητα έγγραφα (κρατικά ή εται ρικά) που διέρρευσαν και αποδεικνύουν ανήθικες πολιτικές.
Εδώ και 2 χρόνια, το WikiLeaks προσφέρει τις υπηρεσίες του σε δημοσιογράφους, bloggers και απλούς χρήστες του Διαδικτύου, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αποκαλύψουν τα κακώς κείμενα, δίχως τον κίνδυνο εκβιασμού ή τιμωρίας. Ανάμε σα στα άλλα, το WikiLeaks αποκάλυψε τα τελευταία δύο χρόνια λεπτομερέστατες απόρρητες κρατικές λίστες διαδικτυακής λογοκρισίας για οκτώ κράτη, ανάμεσα στα οποία η Ταϋλάνδη, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αυστραλία και η Γερμανία. Επιπλέον, στην Κίνα, η ιστοσελίδα είναι «απαγορευμένη» από τις αρχές του 2007, ενώ συμπεριλαμβανόταν και στη «μαύρη λίστα» της Αυστραλίας (διέρρευσε πρόσφατα)!
Σύμφωνα με το Time Magazine, το WikiLeaks.org «θα μπορούσε να γίνει τόσο σημαντικό δημοσιογραφικό εργαλείο, όσο και ο νόμος Freedom of Information Act (νόμος περί ελευθερίας της πληροφόρησης)».
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Το Διαδικτυακό "Αυριο" - Ερχεται σε Λίγους Μήνες
Σας φαίνεται μακρινό ένα τέτοιο σενάριο; Μπορείτε όντως να συνεχίσετε να οκέφτεστε έτσι, επαναπαυόμενοι στη ρομαντική πεποίθηση πως το Internet εκ φύσεως δεν δύναται να χειραγωγηθεί ή να περιοριστεί. Μπορείτε ακόμα να σκεφτείτε πως οι αλλαγές αυτές είναι μακρινές και ότι έχουμε ακόμα καιρό να αντιδράσουμε, δίνοντας στον εαυτό σας το χρόνο και την ευκαιρία να «ξεχάσει» τα όσα ενοχλητικά διάβασε στην παρούσα μελέτη. Το πώς και αν θα αντιδράσετε στο πλήθος των πληροφοριών που προσφέρονται στο παρόν κείμενο είναι στο δικό σας χέρι...
Στο χέρι σας, όμως, δεν είναι το πότε όλα τα παραπάνω θα επηρεάσουν και τη δική σας πραγματικότητα. To TRP βρίσκεται στα τελευταία στάδια διαπραγματεύσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αναμένεται να γίνει νόμος μέσα στο 2010...
Section Ελλάδα: 4 περιπτώσεις διαδικτυακης λογοκρισίας
«Καθένας έχει δικαίωμα συμμέτοχης στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσης τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους, τηρουμένων πάντοτε των εγγυήσεων των άρθρων 9, 9Α και 19».
Σύνταγμα της Ελλάδας (Άρθρο 5α, παρ. 2)
• Υπόθεση % - Athens Indymedia: Λογοκρίνεται και... Λογοκρίνει;
Ήταν 7 Δεκεμβρίου του 2008, όταν η ιστοσελίδα thermopilai.gr δημοσίευσε ανυπόγραφο άρθρο-αποκάλυψη ότι η ιστοσελίδα του Athens Indymedia (μέλος μιας διεθνούς προσπάθειας «αντιπληροφόρησης», με 70 παραρτήματα παγκοσμίως) φιλοξενούνταν σε server του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Σύντομα, ο βουλευτής του ΛΑ.Ο.Σ., Κ. Βελόπουλος, έφερε το θέμα στη Βου λή, με αποτέλεσμα στις 26 Ιανουαρίου του 2009 να σταλεί επιστολή στον Πρύτανη του Πολυτεχνείου, Κ. Μουτζούρη, η οποία του ζητούσε να εντοπίσει και να «κατεβάσει» το Athens Indymedia. Ανά μεσα στα άλλα, στην επιστολή αναφερόταν πως «προσβάλλει ευθέως το δημοκρατικό μας πολίτευμα», καθώς οι ιστοσελίδες που φιλοξενούσε ηλεκτρονικά το Μετσόβιο Πολυτεχνείο προέτρεπαν τους διαδηλωτές των γεγονότων του Δεκεμβρίου να προχωρήσουν σε καταστροφές.
Κάπως έτσι, στις 18 Νοεμβρίου του 2009, ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του πρύτανη Κ. Μουτζούρη και των δυο αντιπρυτάνεων του Πολυτεχνείου για παράβαση καθήκοντος σχετικά με την εν λόγω υπόθεση, μιας και μέχρι σήμερα δεν προχώρησαν στις απαιτούμενες ενέργειες.
Όπως, όμως, συμβαίνει συνήθως, η διαδικτυακή λογοκρισία δεν ήταν ούτε σε αυτή την περίπτωση μονόπλευρη. Σχετικά με το Athens Indymedia, υπάρχουν αρκετές αναφορές-καταγγελίες στο Διαδίκτυο για ενέργειες λογοκρισίας από τη διαχειριστική του ομάδα σε συζητήσεις που πραγματοποιούνται στην ιστοσελίδα. Μάλιστα, το θέμα έφτασε μέχρι το κεντρικό παράρτημα της οργάνω σης στη Μεγάλη Βρετανία (Indymedia UK), όπου δημοσιεύθηκε κείμενο, με τίτλο A Critic On The IMC Of Athens Indymedia, το 2007. Ανάμεσα στα άλλα, το δημοσίευμα αναφέρει: « Τα μέλη [σ.σ. της διαχειριστικής ομάδας] χρησιμοποιούν τη θέση τους για να λογοκρίνουν δίχως εξήγηση posts, ανάλογα με τις πολιτικές τους ιδέες ή τη διάθεση τους».
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Ιράν, Nokia και Siemens κατασκευάζουν το πιο προσεγμένο σύστημα διαδικτυακής λογοκρισίας!
Όταν ακούμε για διαδικτυακή λογοκρισία, είναι λογικό το πρώτο πράγμα που θα έρθει στο μυαλό μας να είναι η Κίνα και το Μεγάλο (Σινικό) Τείχος της. Σύντομα, όμως, ίσως αλλάξει αυτό, με τη βοήθεια Δυτικών τεχνολογικών κολοσσών! Ο λόγος για το σύστημα που αναπτύσσει αυτό τον καιρό το Ιράν, το οποίο, όταν ολοκληρωθεί, θα αποτελεί το πιο προηγμένο σύστημα διαδικτυακού ελέγχου. Πως βρήκε τέτοια τεχνογνωσία όμως μια χώρα της Μεσης Ανατολής; Την αγόρασε, συνάπτοντας συμφωνία με τη Nokia και τη Siemens! Καπως έτσι, λοιπόν, δημιουργήθηκε ένα σύστημα ικανό να «διαμεσολαβεί σε όλα τα είδη επικοινωνίας με φωνή και δεδομένα, σε όλα τα δίκτυα», το οποίο, μάλιστα, πρόσφατα αγοράστηκε από μια ευρωπαϊκή εταιρία (με έδρα το Μόναχο), την Perusa Partners Fund 1 LP.
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
• Υπόθεση 2 - Blog ακαδημαϊκού λογοκρίνεται!
Ήταν στις 13 Ιουνίου του 2009, όταν ένα αξιολογότατο blog υπέρ της μεταρρύθμισης των ελληνικών A.E.I, -το Greek University Reform (GUR) του Δρ. Θέμη Λαζαρίδη, καθηγητή Χημείας στο City College of New York- έπεσε θύμα λογοκρισίας α πό το Wordpress.com (υπηρεσία hosting για blogs) που το φιλοξενούσε.
Αρκετούς μήνες πριν, στις 28 Οκτωβρίου του 2008, αναρτήθηκε στο GUR μία επιστολή σχετικά με την επικείμενη εκλογή της κ. Σ. Ιορδανίου σε θέση ΔΕΠ στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η εν λόγω επιστολή παρουσίαζε μια σειρά από ση μαντικά ερωτήματα σχετικά με τα προσόντα της υποψηφίας, ενώ συνέδεε την επικείμενη εκλογή της με τη φιλική σχέση που διατηρούσε με την επίκουρη καθηγήτρια και γνωστή δημοσιογράφο Άννα Παναγιωταρέα. Κατόπιν σχετικής αίτησης της κ. Σ. Ιορδανίδου, στις 31 Μαρτίου, το Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης εξέδωσε προσωρινή απόφαση για απαγόρευση ανάρτησης προσωπικών δεδομένων στο Facebook και γενικότερα στο Διαδίκτυο: «[η] δικαστική απαγόρευση επιβλήθηκε κατόπιν αιτήσεως της κ. Σοφίας Ιορδανίδου, διδάσκουσας στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης» (Βασίλης Σωτηρόπουλος, elawyer.blogspot.com). Αποτέλεσμα; Εκτός από το «κατέβασμα» του GUR, παρόμοιες ενέργειες έγιναν και στα blogs του καθηγητή Στέλιου Φραγκόπουλου και συγγραφέα Πάνου Ζέρβα, υπό τον φόβο δικαστικών κυρώσεων. Σήμερα, η σελίδα GUR του Δρ. Λαζαρίδη λειτουργεί κανονικά σε νέα διεύθυνση (www. gurforum.org).
• Υπόθεση 3 - TVxs.gr Vs Πανεπιστήμιο Κρήτης
Στις 20 Νοεμβρίου του 2009, στο Πρωτοδικείο Αθηνών έλαβε χώρα συνεδρίαση για δικαστικές ενέργειες ενάντια στην ιστοσελίδα TVxs.gr του γνωστού δημοσιογράφου Στέλιου Κουλογλου. Τη σχετική προσφυγή κατέθεσαν τρεις καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης εξαιτίας κάποιων σχολίων που υπήρχαν στο site και, συμφωνά με αυτούς, έθιγαν την προσωπικότητα τους. Με το σκεπτικό, λοι πόν, «μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά», ζήτησαν μαζί με τα σχόλια να εξαφανιστούν και τα δημοσιεύματα.
Η προσφυγή κατατέθηκε για τρία δημοσιεύματα: α) Υπόθεση Αλεξανδροπούλου: Ξεκινάει η Πολύκροτη "Δίκη των Μεταπτυχιακών", β) Ο Αγώνας, ο Θάνατος και η Δικαίωση του Σ. Αλεξανδρόπουλου, και γ) Νέα Υπόθεση Διαπλοκής στην Εκλογή Μελών ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Κρήτης. Στην αίτηση ασφαλιστικών μέτρων που υπέγραψαν οι καθηγητές Δ. Κοτρόγιαννος, Κ. Λάβδας και Μ. Μενδρινού αναφέρεται -μεταξύ άλλων- ότι «δημοσιεύθηκε σχόλιο συνταχθέν από άγνωστο άτομο [...] το οποίο αναφέρει "Τώρα για την υπόθεση της Πολιτικής Επιστήμης, το συγκεκριμένο Τμήμα είναι βουτηγμένο όσο δεν παίρνει στη διαφθορά
Πέραν της εξαφάνισης των σχολίων και των δημοσιευμάτων, η προσφυγή ζητούσε «να απαγορευ θεί στην εν λόγω ηλεκτρονική εφημερίδα η ανάρτηση και δημοσιοποίηση με οποιονδήποτε τρόπο οιουδήποτε κειμένου αφορά τα πρόσωπα μας», ορίζοντας μάλιστα και πρόστιμο 10.000 ευρώ για κάθε αναφορά! Όπως ήταν λογικό, το δικαστήριο (με προσωρινή διαταγή που εξέδωσε) ζήτησε να αφαιρεθούν μόνο τα σχόλια και όχι τα ίδια τα δημοσιεύματα.
«Πρέπει να αντιδράσουμε σε απόπειρες λογοκρισίας του περιεχομένου μας με όχημα σχόλια που παραβιάζουν τη νομοθεσία. [...] Η προσπάθεια λογοκρισίας μέσω της Δικαιοσύνης δεν πρέπει επίσης να ακυρώσει μια εξαιρετικά πολύτιμη πλευρά της "δημοσιογραφίας των πολιτών", δηλαδή την καταγγελία βρώμικων προσώπων και καταστάσε ων», ανέφερε ανακοίνωση του TVxs.gr σχετικά με την προσωρινή απόφαση του δικαστηρίου.
• Υπόθεση 4 - Δ. Λιακόπουλος: δεν έβρισκε τον δυσφημιστή, μήνυσε τον ενδιάμεσο!
Ήταν 30 Οκτωβρίου του 2006, την πρώτη ημέρα του 1ου Φόρουμ Διαδικτυακής Διακυβέρνησης που λάμβανε χώρα στην Αθήνα, όταν στην ιστοσελίδα του BBC εμφανίστηκε το εξής δημοσίευμα: «To Internet Governance Forum έχει μόλις αρχίσει, όμως ήδη έχει ξεσπά σει μεγάλη διαμάχη γύρω από την ελευθερία του λόγου στο Διαδίκτυο. [...] Ο Αντώνης Τσιπρόπουλος συνελήφθη διότι έδινε link προς μια ιστοσελίδα που σατίριζε τον Δημοσθένη Λιακόπουλο, έναν Ελληνα τηλε-ευαγγελιστή» (BBC, 2006).
Ένα γνωστό blog που σατίριζε τον Δ. Λιακόπουλο υπήρξε η αφορμή ώστε ο τελευταίος να προχωρήσει σε μηνύσεις κατά του κατόχου του (αναμενόμενο), αλλά και κατά οποιουδήποτε παρέπεμπε με link σε αυτό! Εξαιτίας του ότι το επίμαχο blog φιλοξενείται στις ΗΠΑ (όπου οι εταιρίες δεν δίνουν στοιχεία, παρά μόνο σε περιπτώσεις πραγματικών εγκλημάτων), ο εντοπισμός του ιδιοκτήτη του κατέστη αδύνατος, γι' αυτό και οι αστυ νομικές
Αρχές επέλεξαν να συλλάβουν έναν «ενδιάμεσο», τον ιδιοκτήτη του Blogme.gr. ενός blog aggregator, υπηρεσίας δηλαδή ταξινόμησης και κατηγοριοποίησης rss άλλων blogs.
Όπως ανέφερε ο Α. Τσιπρόπουλος αργότερα στην ιστοσελίδα του: «Δίχως καμιά προηγούμενη ειδοποίηση από τον μηνυτή [...] έγινε στην έδρα μου, παρουσία εισαγγελέα, αιφνιδιαστική επίσκεψη από αστυνομικούς της δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος. Αφού έγινε σχετική έρευνα, προανάκριση και κατάσχεση του σκληρού δίσκου, ακολούθησε σύλληψη και, με συνοδεία αστυνομικών οργάνων, οδηγήθηκα στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών. Ακολουθώντας τις διαδικασίες του αυτοφώρου (αποτυπώματα, σχετική απολογία κ.λπ.), προωθή θηκα για διανυκτέρευση στα κρατητήρια. Την επόμενη ημέρα, και μετά τη διαδικασία της φωτογράφησης και φορώντας χειροπέδες όπως προβλέπει η διαδικασία, οδηγήθηκα στην εισαγγελία (Ευελ πίδων) όπου διατάχτηκε περαιτέρω έρευνα της υπόθεσης».
Φυσικά, η εν λόγω πρωτοφανής ενέργεια διαδικτυακής λογοκρισίας προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην ελληνική διαδικτυακή κοινότητα, μιας και, για πρώτη φορά σε Δυτική δημοκρατία, παρουσιάζονταν σκηνές αντίστοιχες απολυταρχικών καθεστώτων: σιδηροδέσμιοι bloggers να οδηγούνται σε κρατητήρια για δημοσιεύματα τους στο Internet.
Τι απεφάνθη τελικά η δικαιοσύνη; Άγνωστο μέχρι στιγμής, μιας και η εκδίκαση της υπόθεσης έχει ήδη αναβληθεί τρεις φορές, με τη νέα ημερομηνία να έχει οριστεί για τις 6 Μαΐου του 2010.
Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως, ήδη, στο πλευρό του Α. Τσιπρόπουλου, έχουν τεθεί πλήθος χρηστών του Διαδικτύου (με συλλογή υπογραφών), αλλά και η Ενωση Ελλήνων Χρηστών Internet, που δήλωσε πως θα καταθέσει ως μάρτυρας υπεράσπι σης.
Επίσης, αρκετοί δικηγόροι καταδίκασαν την πρωτοφανή αυτή ενέργεια της αστυνομίας, όπως για παράδειγμα ο δημοσιογράφος Γ. Βλάχος, ο οποίος δήλωσε στην εφημερίδα Καθημερινή ότι: «Είναι προφανές ότι μια αυτοματοποιημένη λειτουργία ενός ιστοχώρου δεν αποτελεί δημοσιογραφική δουλειά. Είναι καταφανώς παράνομη η εφαρμογή της νομοθεσίας στη συγκεκριμένη περίπτωση. Θεωρώ ότι η Δικαιοσύνη καταχρηστικά την εφάρμοσε σε μια προσπάθεια καταστολής τής συγκεκριμένης δραστηριότητας».
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά για το περιστατικό ο Γ. Γκολέμης, ενεργός blogger: «Τα θέματα αυτά τα χειρίζεται ο καθ' ύλην αναρμόδιος, η αστυνομία [...] Άνθρωποι που δεν ξέρουν καν τι θα πει aggregator προφυλάσσουν την τιμή του ελληνικού Internet»] (Η Καθημερινή, 2006b)
Το αύριο της διαδικτυακής Λογοκρισίας στην Ελλάδα
Τα παραπάνω δεν είναι φυσικά τα μόνα παραδείγματα διαδικτυακής λογοκρισίας στη χώρα μας. Αναζητήστε πληροφορίες για τον καλλιτέχνη Δημήτρη Φωτίου και την ιστοσελίδα-φάρσα dirtyworks-greece.info, η οποία «υποσχόταν» προσλήψεις στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, μέσω χρηματισμού, καυτηριάζοντας έτσι το φαινόμενο της διαφθοράς στη χώρα μας. Μπορεί να συνελήφθη τον Φεβρουάριο του 2005 για απάτη σε βαθμό κακουργήματος -αργότερα αφέθηκε ελεύθερος, μιας και η σύλληψη βασίστηκε, για ακόμα μία φορά, σε «παρεξήγηση»- όμως το Διαδίκτυο αποδείχθηκε ξανά προφητικό: η διαφθορά στη χώρα μας έκτοτε οδεύει διαρκώς προς το χειρότερο, μιας και το 2008 βρισκόταν στην 57η θέση της διεθνούς κλίμακας του οργανισμού Διεθνής Διαφάνεια και το 2009 έπεσε στην 71η!
Επιπλέον, χαρακτηριστική υπήρξε η υπόθεση του press-gr και του δημοσιογράφου Β. Χιώτη (Φε βρουάριος του 2008), καθώς και η υπόθεση του δη μοσιογράφου Γ. Καρανίκα από τη Θράκη ενάντια στα blogs piazzadelpopolo.blogspot.com και vavatsiklis.blogspot.com για συκοφαντική δυσφήμιση (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 2008).
Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, το φαινόμενο της διαδικτυακής λογοκρισίας στην Ελλάδα βρίσκεται σε έξαρση, δημιουργώντας σταδιακά «νομι κά προηγούμενα», διόλου θετικά για την ελευθερία του λόγου στο ελληνικό Διαδίκτυο.
Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται και πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Μ. Χρυσο-χοΐδη, για άρση της ανωνυμίας των bloggers: «Είμαι υπέρ της ελεύθερης έκφρασης στο Διαδίκτυο, άρα ο καθένας, εφόσον βέβαια τηρεί τις προϋποθέσεις ότι είναι επώνυμος, έχει μια ευθύνη απέναντι στον νόμο». (Τα Νέα, 2009).
= = = = = == = = = = = = = =
* Ο Νικόλαος Κουμαρτζής είναι απόφοιτος του Τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ, με μεταπτυχιακές σπουδές Publishing στο London College of Communication.'Exει πραγματοποιήσει διπλωματική έρευνα πάνω στο σύστημα διαδικτυακής λογοκρισίας CleanFeed της Μεγάλης Βρετανίας εκδίδοντας σχετικό σύγγραμμα στα αγγλικά (BT's CleanFeed and Online Censorship in UK, εκδ. Createspace), ενώ σήμερα πραγματοποιεί έρευνα πάνω στα συστήματα περιορισμού διαδικτυακού περιεχομένου που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως, ως υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ.
Μέχρι στιγμής, έχει εκδόσει 3 προσωπικά βιβλία (Κάστρα και θρύλοι στην Ελλάδα, Παράξενος Ταξιδιώτης: Εξερευνώντας τη
Μυστική Ελλάδα, από τις εκδόσεις Αρχέτυπο, καθώς και το Η Ελλάδα του Παραφυσικού: Ψυχικές'Ερευνες στην Ελλάδα, από
τις εκδόσεις The Source Publishing), έχει συμμετάσχει σε δεκάδες συλλογικά βιβλία και έχει συνεργαστεί με εξειδικευμένα περιοδικά σε Ελλάδα και Αγγλία (GEO, Blurb, ένθετο Φαινόμενα χου Ελεύθερου Τύπου κ.λπ.).
Με τη διαδικτυακή δημοσιογραφία ασχολείται εδώ και 6 χρόνια, όντας μεταξύ άλλων μέλος της Ελληνικής Κοινότητας του
Μεταφυσικού (www.metafysiko.gr), στην οποία τα τελευταία 3 έτη είναι υπεύθυνος γενικής αρχισυνταξίας των επιμέρους ιστοσελίδων της.
= = = = = = = = = == = = = = ==
Βιβλιογραφία
• ΗΚαθημερική (2006b), Τα blogs, στη σκιά της λογοκρισίας, Λίνα Γιάνναρου, 5-11-2006
• Κουμαρτζής, Ν. (2007), Η Απαγορευμένη Ιστορία της Λογοκρισίας, περιοδικό Απαγορευμένη Ιστορία, τ. 7.
• Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (2008), Της φυλακής τα σίδερα είναι και για τους bloggers, 31-8-2008
• BBC (2006), Darren Waters, Reporter's Log: Internet Governance Forum, 30 Οκτωβρίου 2006
• BusinessWeek (2009), Leigh Phillips, Net Neutrality at Risk in Europe, www.businessweek.com, 27-3-2009
• Faris, R. & Villeneuve, N. (2006), Access Denied: Chapter 1, Measuring Global Internet Filtering, οργανισμός OpenNet Initiative.
• Koumartzis, N. (2008), BT's CleanFeed and Online ^Censorship in UK, Improvements for a more secure and
ethically correct system, London College of Communication, University of the Arts London, εκδ. CreateSpace (Amazon.com).
• Mashable.com (2009), Stan Schroeder, Iran Has Built a Censorship Monster, With Help From Western Tech, 22 Ιουνίου 2009
• ΟΜ(2005), Internet Filtering in Burma in 2005: A Country Study, οργανισμός Open Net Initiative, www.opennet initiative.net.
• ONI (2006), Access Denied: The Practice and Policy of Global Internet Filtering, οργανισμός OpenNet Initiative, εκδόσεις The MIT Press.
• Telenor Norge (2004), Telenor and KRIPOS introduce Internet child pornography filter, Telenor Press Release, 21 Σεπτεμβρίου 2004.
•Telenor (2005), Telenor and Swedish National Criminal Investigation Department to introduce Internet child pom filter, Telenor Media Center, 17 Μαίου 2005.
• The Committee to Protect Journalists (2006), 10 most censored countries, οργανισμός The Committee to Protect Journalists.
• Zittrain, J., Edelman, B. (2003), Documentation of Internet Filtering Worldwide, Harvard Law School, ανάκτηση από http://cyber.law.harvard.edu/filtering, στις 24 Οκτωβρίου 2003.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: ΜΝΗΜΗ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου