Η Ευρωζώνη αρχίζει να μοιάζει με την Ιαπωνία

Μέσα στις ταραγμένες αγορές των τελευταίων ημερών ένα εκπληκτικό γεγονός πέρασε σχεδόν απαρατήρητο. Την περασμένη βδομάδα τα βραχυπρόθεσμα γερμανικά επιτόκια, που αντιπροσωπεύουν τις αποδόσεις των 2ετών γερμανικών ομολόγων, πέρασαν κάτω από τα αντίστοιχα ιαπωνικά για πρώτη φορά μετά από 20 και πλέον χρόνια. Πρόκειται για την επιβεβαίωση ενός γεγονότος που κάποιοι είχαν υποψιαστεί από καιρό: Η Ευρωζώνη μετατρέπεται σε Ιαπωνία.

Ο φόβος μιας επανάληψης της ιαπωνικής εμπειρίας μιας ‘χαμένης 10ετίας’ – στην πραγματικότητα 20ετίας – υπήρξε μια μόνιμη πηγή ανησυχίας από την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2007. Το γιατί είναι απλό: διότι η εξέλιξη αυτή θα έχει τεράστιες επιπτώσεις σε όλες τις κατηγορίες ενεργητικών και τις τοποθετήσεις.

Τα σημάδια είναι ήδη εδώ και δεν αφορούν μόνο τα βραχυπρόθεσμα γερμανικά επιτόκια. Οι αποδόσεις του 10ετούς γερμανικού ομολόγου αναφοράς βρέθηκαν την Τετάρτη στο 1.63%, που συνιστά χαμηλό όλων των εποχών. Ο διάσημος διαχειριστής hedge fund Τζον Πόλσον  μπορεί να έχει δίκιο από την πλευρά του δηλώνοντας ότι θα σορτάρει τα γερμανικά ομόλογα καθώς πολλοί εκτιμούν πως η Γερμανία θα πληρώσει στο τέλος το λογαριασμό της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης με τον ένα ή τον τρόπο. Αλλά αν η Ευρωζώνη ακολουθήσει πράγματι το δρόμο της Ιαπωνίας, ένα μεγάλο δίδαγμα είναι πως οι αποδόσεις των ομολόγων μπορούν να πέσουν ακόμη χαμηλότερα. Από τη στιγμή που οι αποδόσεις του 10ετούς ιαπωνικού ομολόγου έπεσαν κάτω του 2% το 1997, ελάχιστες φορές κινήθηκαν πιο πάνω από αυτό το επίπεδο, και ενίοτε βρέθηκαν κάτω του 1%.

Οι προοπτικές για τις μετοχές σε ένα σενάριο Ιαπωνίας για την Ευρώπη είναι αρνητικές, παρά την πρόσφατη πτώση των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων. Τα χρηματιστήρια της Ευρώπης έχουν υποαποδώσει σημαντικά έναντι των αμερικανικών μετοχών σε εγχώριο νόμισμα. Ο δείκτης Euro Stoxx 50 έχει ενισχυθεί κατά 30% μετά την κρίση από τα χαμηλά του τού Μαΐου 2009 έναντι ενίσχυσης 105% του αμερικανικού S&P 500.

Μια πραγματική ιαπωνοποίηση της Ευρωζώνης θα οδηγούσε στην περαιτέρω καθίζηση των ευρωπαϊκών χρηματιστηριακών αγορών. Σύμφωνα με τον οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch, το σύνολο του ενεργητικού υπό τη διαχείριση των ευρωπαϊκών μετοχικών κεφαλαίων μειώθηκε κατά το ήμισυ από το 2007 ως τα τέλη του 2011.

Οι ομοιότητες με την Ιαπωνία είναι ακόμη πιο εμφανείς στο οικονομικό μέτωπο. Οι χώρες  της ευρωπαϊκής περιφέρειας μπορούν να έρθουν αντιμέτωπες με μια χαμηλότερη της τάσης  ανάπτυξη και λιτότητα καθώς θα προσπαθούν να ξεπεράσουν τα προβλήματα του χρέους τους. Ως ένα σημάδι του τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό, οι αναλυτές της UBS υποδεικνύουν τη μεταβολή των μεγεθών του ιαπωνικού ΑΕΠ. Από το 1980 ως το 1990 η ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ για την Ιαπωνία ήταν 85%, ενώ στα 20 χρόνια που ακολούθησαν ήταν μόλις 8%. Είναι η έλλειψη ανάπτυξης που είναι πιο ανησυχητική και όχι η συναφής αύξηση του χρέους της Ιαπωνίας.

Σε όρους πολιτικής διαχείρισης η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να μην επέλεξε επισήμως την ποσοτική χαλάρωση όπως έκανε τότε η Ιαπωνία, αλλά το πρόγραμμα της φτηνής τριετούς χρηματοδότησης προς τις εμπορικές τράπεζες της Ευρωζώνης κάνει ακριβώς την ίδια δουλειά από την πίσω πόρτα. Παρά την περιοδική φλυαρία περί ‘στρατηγικών εξόδου’ η πλειοψηφία των παραγόντων των αγορών έχει αντιληφθεί ότι η ΕΚΤ θα στηρίζει για πολλά χρόνια με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την Ευρωζώνη.

Τα φτηνά δάνεια της ΕΚΤ, που είναι γνωστά υπό το ακρώνυμο LTRO, ενέχουν ωστόσο τον μεγάλο κίνδυνο να δημιουργήσουν ένα κόσμο τραπεζών-ζόμπι, όχι μόνο στην περιφέρεια αλλά και σε διάφορα μέρη του πυρήνα. Το γεγονός ότι 450 γερμανικές τράπεζες άντλησαν  χρηματοδότηση από τη δεύτερη προσφορά φτηνής ρευστότητας της ΕΚΤ δείχνει το βαθμό του υπερπληθωρισμού τραπεζών στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης.

Στην Ιταλία και την Ισπανία πάλι οι τράπεζες αγοράζουν το χρέος της κυβέρνησής τους χρησιμοποιώντας τη ρευστότητα της ΕΚΤ κατά τρόπο που συνδέει ακόμη πιο αξεδιάλυτα την τύχη τους με την τύχη των εθνικών τους κρατών – γεγονός καθόλου ελπιδοφόρο.

Αν το οικονομικό κομμάτι δείχνει σκοτεινό, ενδεχομένως να μπορούν να υπάρξουν κάποιες ελπίδες από τις αγορές. Η Ιαπωνία εισήλθε στη χαμένη της 10ετία με υπερβολικά ακριβές μετοχές και πολύ φθηνά ομόλογα σε σχέση με την Ευρωζώνη. Ο ιαπωνικός δείκτης Nikkei 225 έκανε κορυφή στις 39.000 μονάδες και χτες διαπραγματεύονταν μόλις στις 9.667.

Οι αναλυτές της UBS διαπίστωσαν ότι οι αποτιμήσεις των μετοχών στην Ιαπωνία κατά την κορυφή του 1989 ήταν στο 123% του μέσου ιστορικού όρου τιμής προς κέρδη. Αντίθετα, στην Ευρώπη το 2007 ήταν μόλις στο 12% του μέσου ιστορικού όρου τιμής προς κέρδη. Αντίστοιχα και τα κρατικά ομόλογα ήταν πιο φθηνά στην Ιαπωνία. Στην κορυφή του Nikkei οι αποδόσεις του ιαπωνικού 10ετούς ομολόγου ήταν στο 5.74% και στη συνέχεια ανέβηκε στο 8.23%. Το γερμανικό 10ετές αντίθετα ήταν στο 4.56% στην κορυφή του Dax 30 το 2007 και μειώθηκε έκτοτε.

Το σημείο αφετηρίας για τις αγορές μπορεί ενδεχομένως να μετριάσει τον αντίκτυπο αλλά οι προοπτικές παραμένουν ακόμη γκρίζες. Αν οι αμερικανικές μετοχές καταγράψουν διόρθωση μετά το πρόσφατο ράλι τους, η Ευρώπη είναι πιθανόν να ακολουθήσει, παρά το ότι έχει υποαποδώσει μέχρι στιγμής.

Η έκταση των προβλημάτων της Ευρωζώνης – που ξεκινούν από το ισπανικό έλλειμμα και το ιταλικό χρέος και φτάνουν ως τα προβλήματα των γαλλικών τραπεζών – θα μπορούσαν να σημαίνουν, όπως υποστηρίζει ο Ματ Κινγκ της Σίτυ, ότι μια ‘δραματική’ αντιμετώπιση της κρίσης όπως έκανε η Αμερική το 2008 δεν θα έχει αποτελέσματα. Ίσως τελικά η σημερινή στρατηγική των ‘μπαλωμάτων’ να είναι η  λιγότερο κακή επιλογή προκειμένου να αποφευχθεί μια αλυσιδωτή αντίδραση πρόκλησης χρεοστασίων σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Τα προβλήματα της Ευρώπης σημαίνουν όμως παράλληλα ότι η καθίζηση των τιμών των μετοχών και η αύξηση των τιμών των ομολόγων στα πρότυπα της Ιαπωνίας θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το καλύτερο σενάριο. 

http://www.banksnews.gr/portal/home-page/124-top-story/5514-2012-04-19-20-30-45