Από πού βγήκε το επίθετο «Καρατζαφέρης»

Αν αναρωτηθήκατε τι στο καλό θέλει ο... Καρατζαφέρης σε μια σελίδα με ρουμπρίκα «4 πόδια και ουρά», σας πληροφορώ ότι «τζαφέρ» σημαίνει στα μεν αραβικά «γαϊδούρι», στα δε μεσαιωνικά αλβανικά «άλογο».

Δεδομένου δε ότι, ως γνωστόν, το «καρά» σημαίνει, στα τουρκικά, «μαύρο», όλο μαζί το «καρατζαφέρ» θα πει «μαύρο άλογο» ή «μαύρο γαϊδούρι», αναλόγως από πού έλκει την καταγωγή του.
Τις πληροφορίες αυτές -και άλλες πολλές- βρήκα στην ιστοσελίδα www.24grammata.com που γράφει και επιμελείται ο φιλόλογος Γιώργος Δαμιανός, ο οποίος μου στέλνει τακτικά, στο ηλεκτρονικό μου ταχυδρομείο, τη «λέξη της εβδομάδας», απ' το ηλεκτρονικό του «περιοδικό για τη Γλώσσα, την Ιστορία και τον Πολιτισμό». Βρήκα πολύ ενδιαφέρον το λήμμα «Καρατζαφέρης» και, με την άδεια του συγγραφέα του, το αναδημοσιεύω για σας:
«Παρουσίαση με λίγα λόγια: Η γλωσσική ιστορία του επωνύμου Καρατζαφέρης, ίσως καθησυχάσει όσους αγωνιούν για την τύχη της ελληνικής γλώσσας ανάμεσα σε τόσες ξένες λέξεις. Ισως τους βοηθήσει να καταλάβουν ότι τα ονόματα Χασάν, Αμπντούλ και άλλα μπορούν να μπουν στη ζωή μας, δίχως να αλλοιωθεί η ταυτότητα του πολιτισμού μας.
Σχετικά με το επώνυμο Καρατζαφέρης είναι γνωστό ότι το πρώτο συνθετικό Καρά, στην Τουρκική γλώσσα, σημαίνει "Μαύρος". Στην ελληνική γλώσσα αφομοιώθηκε πλήρως είτε με την κυριολεκτική σημασία, π.χ. καραμπογιά, καραγκιόζης (goz: μάτι>καραγκιόζης = μαυρομάτης), Καραγιάννης (: Μαυρογιάννης) κ.ά., είτε με την υποτιμητική/μειωτική σημασία, π.χ.: καράβλαχος, καράγυφτος κ.ά.
Το β' συνθετικό του επωνύμου Καρατζαφέρης (-τζαφέρης) δημιουργεί κάποια προβλήματα στην ετυμολογική ανάλυση, επειδή υπάρχουν διάφορες ερμηνείες, όπως:
α. Κατά την πρώτη εκδοχή το β' συνθ. του επωνύμου Καρατζαφέρης>-τζαφέρης παράγεται από τον πολύτιμο λίθο ζαφείρι<αρχ. ελλ. σάπφειρος>λατ. Sappirus (κάποιοι το συνδυάζουν και με το εβρ. Sappir, αλλά, γενικά, είναι άγνωστη η αρχική προέλευση της λέξης. Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία το επώνυμο Καρατζαφέρης σημαίνει Μαύρο Ζαφείρι (μάλλον απίθανο, γιατί είναι άσχετο με την ελληνική φύση).
β. Η δεύτερη εκδοχή για το β' συνθετικό -τζαφέρης είναι ότι προέρχεται από το μεσαιωνικό ουσιαστικό της Αλβανικής γλώσσας "τζαφέρ" που σημαίνει "άλογο". Στην Αραβική, όπως θα διαβάσετε παρακάτω, σημαίνει και γάιδαρος. Στην Ελληνική θα αποκαλούσαμε το επώνυμο Καρατζαφέρης ως "μαυροάλογο" ή "μαυρογάιδαρο".
γ. Στα Τουρκικά το όνομα Τζαφέρ είναι πολύ διαδεδομένο π.χ. Τζαφέρ Ταγιάρ (cafer Tayar), στρατηγός του τουρκικού στρατού, αλβανικής καταγωγής. Το όνομα Τζαφέρ έφτασε στην Τουρκική γλώσσα από την Αραβική. Πρόκειται για το μεταλλαγμένο "Ja'far", το οποίο είναι ένα πολύ συνηθισμένο αραβικό όνομα. Ο πιο γνωστός Ja'far ήταν ο Ja'far ibn Abi Talib (ο Τζαφάρ γιος του Abi Ταλέμπ) ο οποίος ήταν ο Θείος του Προφήτη Μωάμεθ, με το παρατσούκλι Ja'far at-Tayyar (δηλαδή ο Ja'far, ο ιπτάμενος, που βρισκόταν παντού και ανακατευόταν με όλα). Ο άλλος γνωστός "Ja'far" ήταν ο έκτος Ιμάμης των Σιιτών, ο Ja'far al Sadeq (ο Ja'far ο Τίμιος)*.
Για το λήμμα Ja'far υπάρχει αναφορά στο λεξικό του Deh'khoda. Το λεξικό αναφέρει ένα ποίημα του 14ου αιώνα: "είδα το Τζαφάρ πάνω στο τζαφάρ(: γάιδαρο) που έτρωγε τζαφαρί (: μαϊντανό) και πέρασε από το τζαφάρ (: γέφυρα)" (μεταφρ. Κ. Ραχίμι). Πρόκειται για ένα λογοπαίγνιο, γιατί στην αραβική ο μαϊντανός, η γέφυρα και ο γάιδαρος αναφέρονται ως Τζαφάρ.
Ποιος να ξέρει αν η ετυμολογική καταγωγή του επωνύμου Καρατζαφέρης είναι Ελληνική, Τουρκική, Αραβική, Εβραϊκή; Σίγουρα, όμως, όταν βλέπω τον Αμπντούλ και τον Χασάν στα φανάρια ξέρω ποιο θα είναι το μέλλον των απογόνων τους, μετά από αιώνες, αν παραμείνουν στην Ελλάδα. Ισως θα ονομάζονται Αμπντουλίδης ή Χασανάκης. Ισως θα γίνουν Πατριώτες, Κήνσορες, Τιμητές, θα μιλάνε στην τηλεόραση μπροστά από Σημαίες και Αγίους και θα προσπαθούν να επαναφέρουν τους παραστρατημένους Ελληνες στο σωστό δρόμο.
Αφήνω τους πεινασμένους Χασάν και Αμπντούλ να μου καθαρίσουν το παρ-μπριζ στα φανάρια και σιγοτραγουδώ: "...γέλα, γέλα πουλί μου, γέλα, είναι η ζωή μια τρέλα..."».
* Σημείωση: Για τη μετάλλαξη του Ja'far σε Τζαφέρης έχουμε δύο μεταβάσεις, αρχικά από τα Αραβικά στα Τουρκικά και μετά στα Ελληνικά. Οταν υπάρχουν δυο -α- στις λέξεις που μεταφέρονται από τα Αραβικά στα Τουρκικά, το πρώτο -α- προφέρεται βαθύ -α-, και το δεύτερο προφέρεται -ε-. Το Ja'far στα Τουρκικά προφέρεται Cafer και γι' αυτό έφτασε στα Ελληνικά ως Τζαφέρ>Τζαφέρης.

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=255345