ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ‏

Έχουμε πολύ επαναπαυθεί στην απλωσιά του ατελεύτητου χρόνου, τον οποίο χωρίζουμε με κάθε άνεση σε πα­ρελθόν, σε παρόν και σε μέλλον. Και άμα μας ρωτήσουν που βρίσκεται το παρελθόν, θα απαντήσουμε πουθενά, επειδή δεν υπάρχει πλέον. Και άμα μας ρωτήσουν που υπάρχει το μέλλον, θα απαντήσουμε και πάλι πουθενά. επειδή δεν υπάρχει ακόμη. Έτσι, τελούμε ανάμεσα σε δυο «πουθενά», δηλαδή ανάμεσα σε δυο μηδέν. Και αν μας ρωτήσουν που βρί­σκεται το παρόν, θα απαντήσουμε, νάτο, είναι μπροστά μας. Μια απάντηση απλή όσο και εύκολη.

Ωστόσο, και αύτη η τρίτη απάντηση είναι ασαφής. Διότι, καθώς ο χρόνος δεν σταματάει τη ροή του, το εκάστοτε «τώ­ρα» την άλλη στιγμή γίνεται παρελθόν, δηλαδή τίποτε. Και επειδή η επομένη στιγμή καθίσταται αμέσως παρούσα και ραγδαίως βυθίζεται στο παρελθόν, στην πραγματικότητα ζούμε τον χρόνο ευρισκόμενοι συνεχώς «στην κόψη του ξυραφιού», ως εκάστοτε νυν. Τα όντα μοιάζουν ωσάν το ζώο που το παρασέρνει το ποτάμι και προς στιγμή αρπάζεται από κλαδί που εξέχει από το νερό και στέκεται επάνω του με κομ­μένη την ανάσα, ώσπου να κουραστεί και να ξαναπέσει στο νερό, το οποίο το σύρει οριστικώς προς τη θάλασσα του ανε­πίστροφου παρελθόντος.

Δεδομένου ότι το παρελθόν και το μέλλον είναι πραγματικά ανύπαρκτα, τότε όχι μόνο η ύπαρξη μας προσπαθεί να διασωθεί στο κλαδί της «στιγμής», αλλά μαζί μας και σύμπασα η ύπαρξη. Θα λέγαμε πως τούτη η χρονική στιγμή που εκάστοτε ζούμε είναι αιτία χαράς, διότι έτσι υπάρχουμε. Είναι όμως και αιτία τρόμου. Όμοια με τον τρόμο που νιώθει
το ζώο σαν αρπαχτεί από το κλαδί, καταμεσής του ρεύματος του μηδενός. Βιώνουμε τον κόσμο, σημαίνει για την ύπαρξη ότι επιβιώνουμε στον κόσμο, ότι υπερβαίνουμε την αδιάλειπτη απειλή, που κάποτε θα καταστεί μοιραία. Το χέρι μας θα αφήσει το κλαδί της «στιγμής», που μας κρατούσε στο φως.

Κι ωστόσο σκεδάζεται ο τρόμος ίσαμε τον εξαφανισμό του, καθώς ζούμε στην απλωσιά του χρόνου, με τις τρεις του διαστάσεις. Ύστερα όμως από τη συνειδητοποίηση της κρισιμότητας της στιγμής, βλέπουμε πως η απλωσιά δεν είναι φυσική, αλλά πνευματική. Μέσα στη συνείδηση μας διασώζεται το παρελθόν και το μέλλον, έτσι ώστε τούτα να καταστούν λειτουργίες του παρόντος. Από εξωτερική όμως άποψη, χρονικό παρόν δεν υπάρχει παρά ως ένα λεπτότατο «νυν», που δεν είναι παρά το σημείο συναντήσεως του μέλλοντος με το παρελθόν. Με άλλη διατύπωση, παροντικό νυν είναι το σημείο συναντήσεως του μηδενός του μέλλοντος με το μηδέν του παρελθόντος. Έτσι, τελούμε σε μια διηνεκή διαδικασία φανερώσεως του όντος στο νυν και κατακρημνίσεως του παρελθόν.


Παραταύτα, αύτη την αφανιστική λεπίδα του νυν δεν τη ζούμε παρά ως ένα παρόν που έχει διάρκεια. Τούτο όμως σημαίνει πως η διάρκεια δεν είναι του χρόνου· είναι της μνήμης μας σε ό,τι άφορα το παρελθόν και της φαντασίας μας σε ό,τι αφορά το μέλλον.


Άρα, η θεμελίωση της υπάρξεως καθ-όλου συντελείται μέσα στη συνείδηση του ανθρώπου.

* Η συνείδηση του ανθρώπου είναι ωσάν την Κιβωτό του Νώε, η οποία καθώς πλέει επάνω από την άβυσσο του ανύπαρκτου χρόνου, κομίζει και διασώζει εντός της σύμπασα ζωή.


Ό,τι δεν εισέλθει σε αύτη την Κιβωτό είναι ανύπαρκτο, δεν υπάρχει ούτε ως παρελθόν. Που βρίσκονται οι πολιτισμοί οι αρχαίοι των Σουμερίων, των Βαβυλωνίων, των Αιγυπτίων; Που βρίσκεται η Αρχαία Ελλάδα, η Ρώμη, το Βυζάντιο; Πουθενά. Μόνον ό,τι σπάραγμα τους διασώθηκε μέσα στη συ­νείδηση μας υπάρχει υπό τον τύπο του τώρα.

Ό,τι έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος στην τέχνη, στη φιλοσοφία, στην ιστορία γενικά, διασώζεται μόνο στην εκάστοτε παροντική του συνείδηση. Και όλες του οι βαθιές συλλήψεις, και όλες του οι αποκαλύψεις του πνεύματος, και οι λόγοι των θεών, όλα διασώζονται στο βαθμό που βρίσκονται στην Κιβωτό της εκάστοτε παροντικής συνειδήσεως του κάθε ανθρώπου. Εάν βυθιστεί αυτή η Κιβωτός αφανίστηκε το παν. Καταργείται η ύπαρξη καθ-όλου. Και τούτο συμβαίνει κάθε φορά που αφανίζεται ένας άνθρωπος. Από το γεγονός αυτό προκύπτει η άπειρη σημαντικότητα του κάθε πεπερασμέ­νου άνθρωπου.


Συνεπώς η ύπαρξη τελετουργείται μέσα στη συνείδηση, είναι ένας τρόπος ε ι δ ή σ ε ω ς, η οποία είδηση δεν έχει το θεμέλιο της έξω, παρά μέσα. Αυτή είναι το θεμέλιο της υπάρξεως. «Έξω» δεν υπάρχει, όπως δεν υπήρχε τον καιρό που η Κιβωτός επέπλεε στα ύδατα που είχαν κατακλύσει το παν. Έτσι τελεί κατακλυσμένο το παν πάντοτε, αφού είναι παρελθόν ή μέλλον, δηλαδή μηδέν. Το π α ν είναι μόνο το νυν. Και όλα τα πράγματα της δημιουργίας είναι ο μ ο ύ, μέσα στο ν υ ν της Κιβωτού. Έτσι επιχειρώ να ερμηνεύσω, σε πρώτη ποιητική προσέγγιση τη συγκλονιστική φράση του Παρμενίδη: «Ούδέ ποτ' ην ούδ' έσται, επεί νυν έστιν ομού παν» (Diels, fr. 8.5).1

Το παρελθόν και το μέλλον είναι διαστάσεις της πάντοτε παροντικής ειδήσεως. Ο νέος άνθρωπος συνήθως ζει στη διά­σταση τη μελλοντική· είναι τρόπος παροντικής υπάρξεως δια της φαντασίας, καθόσον επιθυμεί τον πλουτισμό του νυν. Ο μεσήλικας κατά κανόνα ζει έντονα την παροντική του είδηση, διότι είναι καθεαυτή πλούσια. Ο ηλικιωμένος συνήθως ζει στη διάσταση του παρελθόντος· είναι τρόπος παροντικής υπάρξεως δια της αναμνήσεως καθόσον ζει την ένδεια τού νυν. Αλλά έτσι οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως ο χρόνος είναι οντολογική δωρεά της συνειδήσεως και οντολογική μέριμνα δική της.

Είμαστε η Κιβωτός που δεν θα φτάσει ποτέ στο Αραράτ. Επειδή η πλημμύρα του μηδενός δεν υποχωρεί ποτέ. Φερόμαστε επί των υδάτων του κοσμικού χάους, όπου η μόνη κόσμηση συμβαίνει μόνο στην Κιβωτό. Δηλαδή μόνη η συνείδηση κοσμεί τον κόσμο καθώς τον περισώζει μέσα στο νυν.

*
Ποια είναι η ουσία αυτού του νυν που αιφνίδια προβάλλει ως το μόνο υπάρχον; Μόνο μυθικά, βεβαίως, μπορεί κανείς να προσεγγίσει την ουσία του. Πρόκειται για μυθική διαλεύκανση, η οποία απογοητεύει τον λογισμό. Και ο οποίος τελεί αμήχανος προ της αδυναμίας του να ρίξει το δικό του φως στο μυστηριακό νυν με τη μυθώδη λειτουργία. Όμως οι οριακές ποιητικές διανοίξεις της μυθικής και θρησκευτικής σκέψεως αξιώνουν και οριακές ποιητικές συνειδήσεις για να οικειωθούν την αρχέγονη αυθεντικότητα τους.

Ο χρόνος είναι το πάθος της υπάρξεως· το αμφίσημο σημείο­ της που το αίρει ως σταυρό και που επάνω του σταυρώνεται. Καθώς είναι ίδιον του χρόνου να οριοθετείται από το μηδέν, ιδιότητα της υπάρξεως καθίσταται η διηνεκής απειλή να καταποθεί από το μηδέν. Ώστε η ύπαρξη είναι εκ κατασκευής τραγική. Ο χρόνος εκτός της συνειδήσεως μεταποιείται σε αρνητική αιωνιότητα, που είναι το μηδέν. Εντός όμως της συνειδήσεως μετασχηματίζεται σε θετική αιωνιότητα, καθόσον στο νυν συναιρείται το παρελθόν και το μέλ­λον. Η συναίρεση όμως αυτή ισοδυναμεί με την κατάργησή τους, δηλαδή με το πέρασμά τους στην αιωνιότητα.

Πράγματι. Το νυν θα ήταν ανύπαρκτο αν δεν σήμαινε την διάνοιξη της αιωνιότητας. Πόσο φτωχοί γινόμαστε όσοι δεν αντιλαμβανόμαστε το νυν ως τον ανύσταχτο οφθαλμό του Όντος, το βλέμμα του όποιου μας συνιστά ως υπάρξεις! Το αποφεύγουμε όσο διαφεύγουμε προς το ανύπαρκτο παρελθόν και προς το ανυπόστατο μέλλον. Μια ψευδής διαφυγή, ωστόσο, γι' αυτό και θανατερή. Είναι σαν να ζητάς να επιβιώσεις στην έρημο του χρόνου. Ενώ σου χαρίστηκε απρό­οπτα η δόση του νυν της αιωνιότητας.

Να σταθείς στο ύψος του αιωνίου νυν δεν προκύπτει από ηθική προτροπή, συνιστά το σχήμα της πνευματικής σου αξιοπρέπειας. Διότι το αιώνιο νυν είναι το πνεύμα. Συνιστά όμως και το σχήμα του οντολογικού σου καθήκοντος. Είσαι ο φορέας του νυν της αιωνιότητας, του μόνου ζώντος ύδατος μέσα στην έρημο του χρόνου. Μπορείς να το χύσεις το νερό. Θα το καταπιεί αμέσως η άμμος η άπειρη. Και τότε θα μεί­νεις δοχείο αδειανό, στοιχείο της ερήμου κενωμένο από την αιωνιότητα.

Δεν θα διαθέταμε τη συνείδηση του χρόνου εάν δεν κατεχόμασταν από την είδηση του αιωνίου.



Για να αντιληφθείς τον χρόνο πρέπει να βγεις εκτός του.
Άλλα το βήμα εκτός του χρόνου είναι δυνατό, επειδή μπορείς να πατήσεις στην αιωνιότητα - επειδή μπορείς να ζήσεις την αιωνιότητα του παρόντος σου.
Βεβαίως αυτό είναι μόλις δυνατό. Πράγμα που οριοθετεί την κατάσταση της εκπτώσεως σου. Και όμως ο άνθρωπος επιδιώκει το μόλις δυνατό επειδή το κομίζει στο οντολογικό του όνειρο, αυτό το οποίο και τον συνέστησε.-


___________ 1 8.1 “...πλεον μόνο μία ιστορία
8.2 απομένει: η οδός του "είναι". Σε σχέση με αυτό, υπάρχουν αποδείξεις
8.3 πολλές ότι το εόν, δηλαδή αυτό που είναι, είναι αγένητο και άφθαρτο,
8.4 ολόκληρο, μοναδικό, ακλόνητο και ολοκληρωμένο
8.5 ούτε ήταν, ούτε θα είναι, αλλά είναι τώρα, ολόκληρο ομοιογενές.”


http://www.e-aftognosia.gr

http://okloios.blogspot.gr/2012/12/blog-post_3387.html