Παλίμψηστο του Αρχιμήδη Το χειρόγραφο που «δένει» την ιστορία των Μαθηματικών από την αρχαιότητα ως σήμερα!
Εκτός από τις φωτογραφίες έχει και ένα βίντεο δυστυχώς δεν το εχω βρει μεταφρασμένο.
Ας δει η εκκλησία τα θεάρεστα έργα της κατά των Ελλήνων,αποκαλύφθηκε στην πρώτη σελίδα και η ταυτότητα του ΠΡΟΔΟΤΗ , που έσβησε τα γραπτά του Αρχιμήδη. Το όνομά του ήταν Ιωάννης Μύρωνας και τελείωσε τη μεταγραφή των προσευχών στις 14 Απριλίου 1229, στην Ιερουσαλήμ !
Ο νέος αγοραστής του περίφημου παλίμψηστου του Αρχιμήδη δεν είναι, όπως αρχικά φημολογήθηκε, ο δισεκατομμυριούχος ιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς, ήδη κάτοχος αρκετών αξιόλογων κειμηλίων. Αυτό υποστηρίζει με δηλώσεις του προς «Το Βήμα» ο διευθυντής του Τμήματος Χειρογράφων του οίκου δημοπρασιών Christie’s Φελίξ ντε Μαρέζ Ονιενς, τονίζοντας ότι «ο νέος αγοραστής δεν πρόκειται να κρατήσει το χειρόγραφο σε αφάνεια, όπως οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες του». Αρνείται να αποκαλύψει το όνομά του αλλά αναφέρει ότι είναι «αμερικανός συλλέκτης».
Γνωστοποιώντας τη στάση που θα κρατήσει ο οίκος Christie’s σε μια πιθανή δίκη, τονίζει με έμφαση ότι «για μας η υπόθεση τελείωσε από τη στιγμή που πωλήσαμε το χειρόγραφο». Ο δικηγόρος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων Σίμος Δήμας επισημαίνει ότι, «σύμφωνα με τη νομοθεσία της Νέας Υόρκης, τα κλοπιμαία δεν μπορούν να πωληθούν, ακόμη και αν ο πωλητής δεν είναι ο ίδιος κλέφτης». Ο ελληνοαμερικανός δικηγόρος δηλώνει προς «Το Βήμα» από την πλευρά του: «Θα προχωρήσουμε σε αγωγή διεκδίκησης του παλίμψηστου. Εχουμε τα ονόματα των Γάλλων που κατείχαν το χειρόγραφο και όταν γίνει η δίκη θα αποκαλυφθεί και το όνομα του αμερικανού αγοραστή».
Φιλότεχνοι που παρακολούθησαν τη δημοπρασία της περασμένης Πέμπτης στον φημισμένο οίκο Christie’s της Νέας Υόρκης και είδαν το χειρόγραφο τις προηγούμενες ημέρες ομολογούν ότι «πράγματι δεν είναι σε καλή κατάσταση και η ανάγνωση των κειμένων γίνεται με πολύ μεγάλη δυσκολία».
Ο Κρις Ρόρις, καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Ντρέξελ στη Φιλαδέλφεια (όπου πρόεδρος είναι ο Ελληνας Κωνσταντίνος Παπαδάκης), ο οποίος είναι μελετητής του Αρχιμήδη, λέγει: «Ανεξάρτητα από το σε ποια κατάσταση βρίσκεται το χειρόγραφο, το αποτέλεσμα της δημοπρασίας με απογοήτευσε. Και ο λόγος είναι απλός: αυτό το ανεκτίμητης αξίας έργο μπορεί να χαθεί πάλι στο σκοτάδι και οι ενδιαφερόμενοι επιστήμονες να μην έχουν τη δυνατότητα να το μελετούν».
Ο βιβλιοπώλης από το Λονδίνο Σάιμον Φιντς, που εκπροσώπησε τον άγνωστο αμερικανό αγοραστή, θεωρείται τακτικός επισκέπτης του οίκου Christie’s, που βρίσκεται στη γωνία του 59ου δρόμου και της λεωφόρου Παρκ του Μανχάταν. Μερικοί από τους παρευρεθέντες στη δημοπρασία τον γνωρίζουν, χωρίς όμως να είναι σε θέση να πουν ποιον αντιπροσωπεύει.
Η τελική τιμή της αγοράς, σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του Christie’s, που φέρει τον τίτλο «Εξαίσιο αποτέλεσμα», ανήλθε σε 2.202.500 δολάρια (συμπεριλαμβάνονται η προμήθεια και οι πολιτειακοί φόροι). Η αξία του πριν από τη δημοπρασία είχε εκτιμηθεί από 800.000 δολάρια ως 1.200.000 δολάρια.
«Ενα δευτερόλεπτο» ζητεί ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη Χαράλαμπος Μάνεσης από τον συντονιστή της δημοπρασίας του γνωστού οίκου Christie’s της Νέας Υόρκης. Η αγωνία των περίπου 150 θεατών βρίσκεται στο αποκορύφωμά της. Ο αγέλαστος Αμερικανός που κατευθύνει τη διαδικασία, ενώ επαναλαμβάνει το χρηματικό ποσό, φαίνεται ότι προσπαθεί να δώσει κάποια περιθώρια χρόνου στον έλληνα πρόξενο. «Μιλά με εξωτερικό» αναφέρει σε μια στιγμή και στην αίθουσα ξεσπούν αυθόρμητα γέλια.
Τα χρονικά περιθώρια όμως όλο και στενεύουν. Στη δεξιά οθόνη της αίθουσας αναγράφεται η τιμή των δύο εκατομμυρίων δολαρίων που προσφέρεται ως αυτή τη στιγμή όπως αντιστοιχεί στα νομίσματα της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Γερμανίας, της Ιαπωνίας και της Ιταλίας. Τα άτομα που αποτελούν το προσωπικό του οίκου Christie’s κινούνται με τέτοιον τρόπο οργάνωσης και συντονισμού που δίνουν την εντύπωση ότι κατευθύνονται από κινήσεις ανθρώπινου χεριού πάνω στο πληκτρολόγιο ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Στην καλαίσθητη, γεμάτη γούστο και φαντασία, αίθουσα, μόλις ακούγεται ο χαρακτηριστικός ήχος που σηματοδοτεί το τέλος μιας δημοπρασίας, το κοινό χειροκροτεί. Ο Βρετανός Σάιμον Φιντς, κρατώντας στο χέρι του τον αριθμό συμμετοχής 169, είναι ο αγοραστής του παλίμψηστου περγαμηνού χειρογράφου του Αρχιμήδη, που είναι τοποθετημένο μέσα σε γυάλινη θήκη, ακριβώς δίπλα από τον λαλίστατο δέκτη των προσφορών.
«Δεν είναι εύκολο σε αυτά τα μεγάλα ποσά να κινηθούμε με τις ίδιες δυνατότητες. Οπως θα διαπιστώσατε, ο αντίπαλός μας είχε άνεση κινήσεων, δεν είχε όρια και ήταν επιθετικότατος» δηλώνει προς «Το Βήμα» ο κ. Μάνεσης, ο άνθρωπος που επωμίστηκε το βαρύ φορτίο εκπροσώπησης της Ελλάδας σε μια τέτοια αγχώδη αλλά ενδιαφέρουσα δημοπρασία. Καθισμένος στην πρώτη σειρά, στο ένα χέρι κρατούσε το φορητό τηλέφωνο και στο άλλο τον αριθμό 176, τον οποίο έδειχνε κάθε φορά που έκανε προσφορά για ένα χρηματικό ποσό. Η πρώτη προσφορά ήταν 400.000 δολάρια και ανέβαινε κατά 100.000 δολάρια. Εκτός από τον κ. Φιντς και τον έλληνα αντιπρόσωπο, στην πώληση του σπάνιου αυτού παλίμψηστου συμμετείχε ακόμη ένα άτομο, ασιατικής καταγωγής.
«Ημουν σε συνεχή επαφή με το υπουργείο Πολιτισμού στην Αθήνα. Η Ελλάδα με εντιμότητα και αποφασιστικότητα, έχοντας υπόψη της και την οικονομική παράμετρο, κινήθηκε πολιτισμένα και διακριτικά για ένα θέμα που έχει ιστορική αλλά και ηθική σημασία» αναφέρει ο γενικός πρόξενος της χώρας μας στη Νέα Υόρκη.
Διαφορά στους νόμους
Το προηγούμενο βράδυ το ομοσπονδιακό δικαστήριο, μετά από μήνυση που είχε υποβάλει ο δικηγόρος Σίμος Δήμας (ενεργό μέλος της ομογένειας αλλά και γνωστός για τις μηνύσεις του κατά της Αρχιεπισκοπής Αμερικής τόσο επί εποχής Ιακώβου όσο και επί εποχής Σπυρίδωνα) για λογαριασμό του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, αποφάσισε ότι δεν είναι αποδεκτή η προσφυγή για να ακυρωθεί η δημοπρασία για το παλίμψηστο του Αρχιμήδη. Ο δικαστής τόνισε ότι, «σύμφωνα με τον υπάρχοντα νόμο, ο ιδιοκτήτης έχει καθαρό τίτλο για να πωλήσει το χειρόγραφο και η πώληση θα γίνει κανονικά, όπως έχει προγραμματισθεί».
Στη μήνυση που κατέθεσε ο κ. Δήμας το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων υποστηρίζει ότι το περγαμηνό χειρόγραφο βιβλίο των 174 σελίδων κλάπηκε από το Μετόχιό του στην Κωνσταντινούπολη και πωλήθηκε ή δόθηκε παράνομα. «Θα προχωρήσουμε τον δικαστικό μας αγώνα κατά του οίκου Christie’s και του νέου αγοραστή. Στόχος μας είναι η υπόθεση να εκδικασθεί σύμφωνα με τους αμερικανικούς και όχι τους γαλλικούς νόμους» αναφέρει στην εφημερίδα μας ο κ. Δήμας (σ.σ.: ο οίκος Christie’s ισχυρίζεται ότι το χειρόγραφο του Αρχιμήδη ανήκε σε γαλλική οικογένεια και αρχικά είχε αγορασθεί από μοναχούς στην Κωνσταντινούπολη), προσθέτοντας ότι «η ελληνική κυβέρνηση χειρίστηκε το θέμα με δυναμισμό και τόλμη και δεν θεωρείται αποτυχία η μη αγορά του παλίμψηστου. Αλλωστε διεφάνη ότι ο αγοραστής ήταν διατεθειμένος να ανεβάσει κατά πολύ το χρηματικό ποσό».
Μετά την αποδοχή της προσφοράς του ούτε καν χαμογέλασε και αρνήθηκε να κάνει οποιαδήποτε δήλωση στους δημοσιογράφους. Σε ερώτησή μας αν εκπροσωπεί εταιρεία ή ιδιώτη, απέφυγε να απαντήσει, συνεχίζοντας να κοιτάζει τον κατάλογο.
Η δημοπρασία για το ελληνικό παλίμψηστο περγαμηνό χειρόγραφο ξεκίνησε ακριβώς στις δύο το απόγευμα της Πέμπτης (τοπική ώρα), όπως ήταν προκαθορισμένο, και κράτησε μόνο τέσσερα λεπτά. Ο κ. Φιντς, όμως, όπως και μερικοί άλλοι έμποροι, επενδυτές και φιλότεχνοι, έμεινε στην αίθουσα για να αγοράσει και άλλα αντικείμενα.
Ανάμεσα στους θεατές ήταν και ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ, πρέσβης Χρήστος Ζαχαράκις, ο οποίος είναι λάτρης αυθεντικών συλλογών. Το όλο θέμα συγκέντρωσε το ενδιαφέρον αρκετών αμερικανικών μέσων ενημέρωσης. Ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί κάλυψαν το γεγονός ενώ ειδικοί στον χώρο της τέχνης αναμένεται να γράψουν εντός των ημερών σχετικά κείμενα σε μεγάλες εφημερίδες και περιοδικά.
Στην αίθουσα δημοπρασιών του οίκου Christie’s, εκτός από τους άμεσα ενδιαφερομένους, τους «τακτικούς θεατές» και τους δημοσιογράφους, υπήρχαν πανεπιστημιακοί και διανοούμενοι, μελετητές του ελληνικού και βυζαντινού πολιτισμού. Εκπρόσωπος του Γραφείου Τύπου του Christie’s μάς είπε ότι δέχθηκε αρκετά τηλεφωνήματα από πολλές περιοχές της Αμερικής αλλά και του εξωτερικού τα οποία ζητούσαν πληροφορίες για το χειρόγραφο.
Πάντως, αν και πέρασαν τόσοι αιώνες, ο γίγαντας της φυσικής επιστήμης που είπε «δώστε μου γη για να σταθώ και θα κινήσω τη Γη», έστω και μέσα από το παλίμψηστο, κατάφερε να κινήσει το τεράστιο ενδιαφέρον της παγκόσμιας εικαστικής κοινής γνώμης και μαζί με αυτό δύο εκατομμύρια δολάρια από την τσέπη του μυστηριώδους αγοραστή.
http://www.tovima.gr/
To TED ανέβασε πρόσφατα την ομιλία του William Noël, συντηρητή και επιμελητή χειρογράφων και σπάνιων βιβλίων του μουσείου Walters, στη Βαλτιμόρη. Μαζί με μια μεγάλη ομάδα ειδικών κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει το παλίμψηστο του Αρχιμήδη. Αν δεν είχατε την ευκαιρία να διαβάσετε το βιβλίο του ή να πληροφορηθείτε σχετικά γύρω από την έκθεση που έγινε στο Μουσείο Τέχνης Walters της Βαλτιμόρης τον περσινό Οκτώβριο, είναι ευκαιρία να ακούσετε την ομιλία του και να μάθετε λεπτομέρειες γι” αυτήν την πραγματικά απίθανη εποποιία.
Όσα γνωρίζουμε για το έργο του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού, φυσικού, εφευρέτη, μηχανικού και αστρονόμου προέρχονται από τρία βιβλία με την ονομασία Kodex Α, Β, C. Διασώθηκαν δια μέσου των αιώνων χάρη στη συνήθη αντιγραφή των βιβλίων από τους μεσαιωνικούς γραφείς. Τα δυο πρώτα έργα χάθηκαν όμως τον 16ο και 14ο αιώνα αντίστοιχα ενώ το τρίτο, η μόνη πλέον υπαρκτή πηγή του έργου του Αρχιμήδη, είναι ένα αντίγραφο σε μορφή παλίμψηστου.
Σύμφωνα με τους γραφικούς χαρακτήρες το κείμενο χρονολογείται στον 10ο αιώνα μ.Χ.. Είμαστε στην Κωνσταντινούπολη όπου ένας ανώνυμος γραφέας αντιγράφει την πραγματεία του Αρχιμήδη (“Μέθοδοι”και ”Οστομάχιον”) πάνω σε περγαμηνή, κρατώντας τα ελληνικά του πρωτοτύπου. Τον 13ο αιώνα, ακολουθώντας μια ευρεία διαδεδομένη πρακτική ανακύκλωσης των περγαμηνών, ένας μοναχός σβήνει το κείμενο με τρίψιμο και ξύσιμο, κόβει τις σελίδες στη μέση, τις περιστρέφει κατά 90 μοίρες και τις διπλώνει ξανά στη μέση. Μαζί με περγαμηνές από άλλα έξι βιβλία, δημιουργεί ένα προσευχητάριο.
Το βιβλίο αυτό ανακαλύπτεται το 1906 από τον Johan Heiberg που με απλό μεγεθυντικό φακό ξεκινάει την ανάγνωση του κρυμμένου κειμένου του Αρχιμήδη. Χάνεται όμως ξανά. Ένας ανώνυμος συλλέκτης το αποκτά σε δημοπρασία δίνοντας το αστρονομικό ποσόν των 2,2 εκατομμύρια δολλαρίων και στη συνέχεια το παραχωρεί στο μουσείο της Βαλτιμόρης και στα χέρια του Noël. Το βιβλίο είναι σε οικτρή κατάσταση: μισοκαμμένο, μουχλιασμένο, φέρει το βάρος των χιλίων χρόνων του, των μετακινήσεων και της κακής χρήσης που υπέστη. Ο νέος ιδιοκτήτης επιθυμεί να χρηματοδοτήσει την προσπάθεια για την αποκρυπτογράφηση των σβησμένων σημειώσεων του Αρχιμήδη.
Δημιουργείται έτσι η ομάδα “Οι φίλοι του Αρχιμήδη” που περιλαμβάνει επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων: από επιμελητές βιβλίων, αρχαίων μαθηματικών, φυσικής σωματιδίων, κλασσικής φιλολογίας, διαχείρισης δεδομένων μέχρι και επιστημονικής απεικόνισης. Ξεκινάει μια προσπάθεια που θα διαρκέσει 4 χρόνια. Τα προβλήματα είναι πολλά – η ύπαρξη συνθετικής, μη-υδατοδιαλυτής κόλλας, τα σημάδια από κερί που θέλουν προσεκτικό ξύσιμο ένα-ένα, η ύπαρξη σημείων επιχρυσωμένων και φυσικά το εύθραυστο του υλικού που απαιτεί προσεκτική διάσωση και επικόλληση όλων των μικρών ή μικροσκοπηκών κομματιών του χειρογράφου, τα οποία κόβονται στην πορεία.
Η ομάδα των ερευνητών άρχισε την ανάκτηση των σβησμένων κειμένων χρησιμοποιώντας τεχνικές απεικόνισης σε 14 διαφορετικά μήκη κύματος μεταξύ του υπέρυθρου, ορατού και υπεριώδους φωτός. Με μεθόδους ψηφιακής επεξεργασίας και συνδυασμού εικόνων, το κείμενο αποκαλύφθηκε σε βαθμό που να μπορεί να διαβαστεί. Επιπλέον, τα σημεία που ήταν σκεπασμένα από φύλλα χρυσού διαβάστηκαν με ακτίνες Χ στον επιταχυντή του εργαστηρίου Stanford Synchrotron Radiation Lightsource -μια προσέγγιση που βασίζεται στην αξιοποίηση της παρουσίας μορίων σιδήρου στο μελάνι της γραφής.
Μεταξύ άλλων, στο «Οστομάχιον» του Αρχιμήδη, αποκαλύπτεται η αρχαιότερη πραγματεία περί συνδυαστικής, ενός τομέα των μαθηματικών ουσιαστικού για την πληροφορική. Αφορά σ” ένα τετράγωνο χωρισμένο σε 14 τμήματα που ο Αρχιμήδης προσπαθούσε να ανακαλύψει με πόσους τρόπους θα μπορούσε να τα ανασυνδυάσει ώστε να κάνει πάντα ένα τετράγωνο. Η απάντηση δεν είναι στο βιβλίο και δεν γνωρίζουμε αν ο Αρχιμήδης είχε βρει όλες τις λύσεις αλλά υπολογίστηκε στην εποχή μας σε 17152 συνδυασμούς και 546 διαφορετικές οικογένειες συνδυασμών!
Εκτός από τα έργα του Αρχιμήδη, στο Παλίμψηστο βρέθηκαν -η συγκυρία αυτή κάνει το έργο ακόμα πιο σπάνιο και πολύτιμο- ένα σχόλιο πάνω στις «Κατηγορίες» του Αριστοτέλη, καθώς και κείμενα του Υπερείδη, Αθηναίου ρήτορα του Χρυσού Αιώνα.
Ο επίλογος του Noël έχει ενδιαφέρον. Καλεί τους κατέχοντες πολύτιμων αρχείων (μουσεία, ιδρύματα κ.τ.λ.) να διαχωρίσουν τα αντικείμενα και το πολύτιμο της ασφαλούς φύλαξής τους από τα δεδομένα που εμπεριέχουν και να διαθέσουν αυτά τα δεδομένα ελεύθερα σε όλους. Ο Noël μας καλεί να καλλιεργήσουμε με αυτόν τον τρόπο την ομορφιά και την πολιτιστική αξία του διαδικτύου. Δεν θα μπορούσαμε παρά να συμφωνήσουμε μαζί του.
Ευχαριστούμε τον Μ.Π. για την κοινοποίηση του βίντεο
http://peopleandideas.gr/
«Το παλίμψηστο του Αρχιμήδη»: η
μυθιστορηματική πορεία στο χρόνο μιας χαλκέντερης περγαμηνής, που
επικαλύφθηκε με χριστιανικά κείμενα. Ένα παλίμψηστο ειλητάριο με
κρυμμένα μυστικά που έμελλε να αλλάξουν την ιστορία των Μαθηματικών.
Ποιος βίασε τη φίνα περγαμηνή αποξέοντας το αρχικό κείμενο του
Αρχιμήδη; Ποιοι εξαπέλυσαν ανηλεείς διωγμούς στη γνώση, στο πνεύμα και
στην αρχαία ελληνική γραμματεία; Ποιοι σώριασαν σε ερείπια ή μετέτρεψαν
σε ασβέστη τους ναούς και τα μνημεία των Εθνικών, ακρωτηρίασαν τα
αγάλματα και αφάνισαν μοναδικά έργα τέχνης;
Ποιοι έκαψαν τις μεγάλες βιβλιοθήκες, τις κιβωτούς της γνώσης του
αρχαίου κόσμου; Ποιοι κατέστρεψαν συστηματικά τα εκπληκτικά τεχνολογικά
επιτεύγματα των Ελλήνων; Ποιοι έριξαν τα επιστημονικά συγγράμματα στις
πυρές που άναψαν στην αιχμή του Μεσαίωνα της Ανατολής; Ποιοι θεωρούσαν
τα Μαθηματικά, τη Φυσική και τη Χημεία έργα του διαβόλου;
http://entertainment.in.gr/
Ενώ φαίνεται πως η ανάγνωση των έργων του Αρχιμήδη στον κώδικα C έγινε μετά το 1999 και πως το «Στομάχιον» του Αρχιμήδη ήταν ένα έργο που εμφανίστηκε μονάχα στον κώδικα C, πώς γίνεται ο Ευάγγελος Σταμάτης να αναφέρεται σ’ αυτό από το 1973 (1973 – Αρχιμήδους Άπαντα, Τόμος Β’. Έκδ. Τεχν. Επιμελ. Ελλάδος);
Μια μέρα μετά, έλαβα μια πρόσθετη πληροφορία από την φίλη μου Πόπη Αρδαβάνη, που φαίνεται να ξεδιαλύνει το «μυστήριο». Εντόπισε ένα ενδιαφέρον άρθρο του Μιχάλη Λάμπρου, Καθηγητή στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος αναφέρει:
«Ο πρώτος ο οποίος ταύτισε το κείμενο στο παλίμψηστο με τη πατρότητα του Αρχιμήδη, ήταν ο σπουδαίος εκδότης πλήθους ελληνικών μαθηματικών έργων, Δανός λόγιος J.L. Heiberg, με επιτόπιο μελέτη του χειρογράφου, στην Κωνσταντινούπολη, το 1906. Είναι αξιοθαύμαστο πώς κατόρθωσε να αναγνώσει (όσο γίνεται) το σβησμένο κείμενο με χρήση μόνο μεγεθυντικού φακού. Δημοσίευσε τα αποτελέσματά του στο περιοδικό Hermes το 1907 και ξανά, μετά από δεύτερη επιτόπια έρευνα, το 1910-1915 ως τμήμα της περίφημης κριτικής του έκδοσης των Απάντων του Αρχιμήδους, από τον οίκο Teubner.»
Ο Ευάγγελος Σταμάτης αναφέρει ως πηγή του ακριβώς αυτό το έργο του Heiberg. Να περιμένουμε συνεπώς ότι με την αρτιότερη μέθοδο ανάγνωσης του έργου του Αρχιμήδη θα γνωρίσουμε το κείμενό του πληρέστερα;
http://math-flights.blogspot.gr/
Το Walters Art Museum κατέχει μεγάλες συλλογές έργων αρχαίων πολιτισμών αρχίζοντας από την προ – δυναστική Αίγυπτο και φθάνοντας ως τον 20ο αιώνα με έναν μεγάλου σταθμό στην αρχαία ελληνική τέχνη και στη ρωμαϊκή.
Αυτό που έχασε, δυστυχώς, η ελληνική Πολιτεία, το κέρδισε ευτυχώς η ανθρωπότητα. Το σημαντικότερο επιστημονικό χειρόγραφο που πουλήθηκε ποτέ σε δημοπρασία αποκαλύπτει 13 χρόνια αργότερα, χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία και την αφοσίωση των ερευνητών ενός αμερικανικού μουσείου, τα μυστικά της μεγαλύτερης μαθηματικής ιδιοφυΐας του αρχαίου κόσμου.
το 10ο αιώνα, στην Κωνσταντινούπολη, ένας ανώνυμος γραφέας αντέγραψε πραγματεία του Αρχιμήδη πάνω σε περγαμηνή, κρατώντας τα ελληνικά του πρωτοτύπου. Το 13ο αιώνα, ένας μοναχός έσβησε το κείμενο του Αρχιμήδη, έκοψε τις σελίδες, περιέστρεψε τα φύλλα κατά 90 μοίρες και τα δίπλωσε στη μέση.
Η περγαμηνή στη συνέχεια «ανακυκλώθηκε» μαζί με περγαμηνές από άλλα βιβλία, για να δημιουργηθεί ένα προσευχητάριο (το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής ονομάζεται παλίμψηστο).
Περισσότερες λεπτομέρειες παρακάτω
Αρχιμήδης,
του Domenico Fetti, 1620
Όταν το Μουσείο Walters παρέλαβε το χειρόγραφο, πολλοί πίστευαν ότι δεν μπορούσε να ανακτηθεί τίποτε από αυτό. «Ήταν σε φρικτή κατάσταση, έχοντας το βάρος των χιλίων χρόνων του, των μετακινήσεων και της κακής χρήσης», δήλωσε ο διευθυντής του πρότζεκτ «Αρχιμήδης» και επιμελητής χειρογράφων και σπάνιων βιβλίων του Walters, Γουίλ Νόελ.
Τέσσερα χρόνια χρειάστηκαν οι συντηρητές για να διαλύσουν το βιβλίο, λόγω της εύθραυστης κατάστασης της περγαμηνής, που είχε καταστραφεί από μούχλα, ενώ κάποια σημεία είχαν σκεπαστεί με σύγχρονη συνθετική κόλλα! «Κατέγραψα τα πάντα και έσωσα ακόμη και τα πιο μικροσκοπικά κομμάτια του χειρογράφου, φλούδες χρώματος, νήματα, σταθεροποίησα τη μελάνη με ζελατίνη, έκανα αμέτρητες επιδιορθώσεις με γιαπωνέζικο χαρτί», εξηγεί η Αμπιγκέιλ Κουάντ, επικεφαλής του τμήματος συντήρησης χειρογράφων του αμερικανικού μουσείου.
Το 2000, μια ομάδα ερευνητών άρχισε την ανάκτηση των σβησμένων κειμένων. Χρησιμοποίησαν τεχνικές απεικόνισης σε διαφορετικά μήκη κύματος του υπέρυθρου, ορατού και υπεριώδους φωτός (πολυφασματική απεικόνιση). Χάρη σε διαφορετικές μεθόδους ψηφιακής επεξεργασίας, το κείμενο αποκαλύφθηκε στα μάτια των ερευνητών με τρόπο που κανείς δεν το είχε δει για χίλια χρόνια. Ένα μέρος του βιβλίου που είχε σκεπαστεί με ρύπους διαβάστηκε με ακτίνες Χ στο εργαστήριο Stanford Synchrotron Radiation Lightsource (SSRL).
Το απόλυτο άπειρο
Ο Αρχιμήδης, στην πραγματεία του «Περί μεθόδου των θεωρημάτων μηχανικής» ασχολείται με την έννοια του απόλυτου απείρου και το Παλίμψηστο περιέχει το μόνο σωζόμενο αντίγραφο του σημαντικού συγγράμματος. Ο αρχαίος Ελληνας μαθηματικός ισχυρίζεται ότι δύο διαφορετικά σύνολα γραμμών είναι ίσα σε πλήθος, αν και είναι σαφώς κατανοητό ότι είναι άπειρα. Η προσέγγιση αυτή είναι όμοια με έργα του 16ου και του 17ου αιώνα, που οδήγησαν στην επινόηση του λογισμού.
Το Στομάχιον
Το Στομάχιον (ΟΣΤΟΜΑΧΙΟΝ = μάχη με οστά) ένα
από τα αρχαιότερα ελληνικά παιχνίδια
Επίσης, μόνο στο Παλίμψηστο βρέθηκε το «Στομάχιον» του Αρχιμήδη, η αρχαιότερη πραγματεία περί συνδυαστικής. Θεωρείται ότι ο Αρχιμήδης προσπαθούσε να ανακαλύψει με πόσους τρόπους θα μπορούσε να ανασυνδυάζει 14 τμήματα και να κάνει ένα τέλειο τετράγωνο. Η απάντηση είναι : 17.152 συνδυασμούς. Η συνδυαστική θεωρείται ζωτικής σημασίας στην πληροφορική.
Εκτός από τα έργα του Αρχιμήδη, στο Παλίμψηστο βρέθηκαν επίσης κρυμμένα ένα σχόλιο πάνω στις «Κατηγορίες» του Αριστοτέλη, καθώς και κείμενα του Υπερείδη, Αθηναίου ρήτορα του «χρυσού αιώνα».
Όταν το Παλίμψηστο οδηγήθηκε στο SSRL, αποκαλύφθηκε στην πρώτη σελίδα και η ταυτότητα του γραφέα , που έσβησε τα γραπτά του Αρχιμήδη. Το όνομά του ήταν Ιωάννης Μύρωνας και τελείωσε τη μεταγραφή των προσευχών στις 14 Απριλίου 1229, στην Ιερουσαλήμ !
Είναι απίστευτη η εξέλιξη της Τεχνολογίας !
Αν δεν είχατε την ευκαιρία να διαβάσετε το βιβλίο του ή να πληροφορηθείτε σχετικά γύρω από την έκθεση που έγινε στο Μουσείο Τέχνης Walters της Βαλτιμόρης τον περσινό Οκτώβριο, είναι ευκαιρία να ακούσετε την ομιλία του και να μάθετε λεπτομέρειες γι’ αυτήν την πραγματικά απίθανη εποποιία.
Όσα γνωρίζουμε για το έργο του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού, φυσικού, εφευρέτη, μηχανικού και αστρονόμου προέρχονται από τρία βιβλία με την ονομασία Kodex Α, Β, C. Διασώθηκαν δια μέσου των αιώνων χάρη στη συνήθη αντιγραφή των βιβλίων από τους μεσαιωνικούς γραφείς.
Τα δυο πρώτα έργα χάθηκαν όμως τον 16ο και 14ο αιώνα αντίστοιχα ενώ το τρίτο, η μόνη πλέον υπαρκτή πηγή του έργου του Αρχιμήδη, είναι ένα αντίγραφο σε μορφή παλίμψηστου.
Σύμφωνα με τους γραφικούς χαρακτήρες το κείμενο χρονολογείται στον 10ο αιώνα μ.Χ..
Είμαστε στην Κωνσταντινούπολη όπου ένας ανώνυμος γραφέας αντιγράφει την πραγματεία του Αρχιμήδη (“Μέθοδοι”και ”Οστομάχιον”) πάνω σε περγαμηνή, κρατώντας τα ελληνικά του πρωτοτύπου.
Τον 13ο αιώνα, ακολουθώντας μια ευρεία διαδεδομένη πρακτική ανακύκλωσης των περγαμηνών, ένας μοναχός σβήνει το κείμενο με τρίψιμο και ξύσιμο, κόβει τις σελίδες στη μέση, τις περιστρέφει κατά 90 μοίρες και τις διπλώνει ξανά στη μέση. Μαζί με περγαμηνές από άλλα έξι βιβλία, δημιουργεί ένα προσευχητάριο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου