Πως προέκυψε η έκφραση: "Έφαγε τον αγλέουρα;"

Ο αγλέουρας  είναι δηλητηριώδες φυτό και ετυμολογικά αποτελεί παραφθορά τού αρχαιοελληνικού «ελλέβορος» που αποτελεί και την επιστημονική του ονομασία. 

Ο ελλέβορος έχει πικρή και στυφή γεύση, ενώ και μόνο η οσμή του μπορεί να προκαλέσει ναυτία και δυσφορία. Σε μεγάλη δόση προκαλεί εμετό, διάρροια, πόνους στα πεπτικά όργανα, παράλυση και τελικά τον θάνατο. ..

Το φυτό αυτό έχει παράξενες ιδιότητες. Όταν το μυρίζεις, σου προκαλεί κάτι σαν ναυτία κι έχει μια περίεργη πικρή γεύση και στυφή μαζί. Χρησιμοποιείται για
θεραπευτικούς σκοπούς. Δημιουργεί δυσφορία σ’ αυτούς που το
χρησιμοποιούν και είναι πολύ δύσκολο στη χρήση του. 

 Όπως τα περισσότερα δηλητήρια, χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς, αν και σήμερα έχει περιορισμένη χρήση. Το έδιναν οι πρακτικοί γιατροί  για δερματικές παθήσεις, επιληψία, μελαγχολία και για...μανιακές καταστάσεις. Τη χρήση του για τις τελευταίες αυτές περιπτώσεις, την είχαν επινοήσει και οι αρχαίοι Έλληνες. Λένε μάλιστα, πως ο ποιμένας και μάντης Μελάμπους  παρατήρησε ότι οι κατσίκες του, που έτρωγαν από αυτό το φυτό, γινόντουσαν πολύ ήσυχες. Το περίεργο σ' αυτήν την ιστορία είναι, πως ο Μελάμπους τόλμησε να χρησιμοποιήσει το φυτό και στην κόρη του Πρωτέα, που έπασχε από μανία αθεράπευτη και το αποτέλεσμα ήταν να γίνει καλά. 

Από τότε, μάλιστα, έμεινε στους αρχαίους η φράση: «δείται ελλεβόρoυ», δηλαδή κάτι παρόμοιο με το δικό μας: «είναι για δέσιμο». Με το φυτό αυτό, σύμφωνα με τον μύθο, ο Μελάμπους θεράπευσε και τις κόρες του βασιλιά του Άργους, Προίτου (Προιτίδες), που είχαν πάθει παράκρουση και νόμιζαν πως ήταν αγελάδες και στη συνέχεια πήρε για σύντροφό του μια από αυτές. 

Oι πηγές μας πληροφορούν ότι οι αρχαίοι ρήτορες έτρωγαν μικρές ποσότητες του φυτού για την τόνωση της μνήμης τους κατά τη διάρκεια της ομιλίας τους, εξ ου και η έκφραση «ελλεβορίζειν».
Έτσι η παροιμιώδης έκφραση «έφαγε τον αγλέουρα», πιστεύεται ότι προέκυψε λόγω της σχετικής δυσφορίας που προκαλείται μετά από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού, παρόμοιας δηλαδή μ' αυτής που προκαλείται απ' την χρήση του αγλέουρα. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο συσχετισμός αυτός προέρχεται από την συνήθεια των Βυζαντινών να κάνουν χρήση του αγλέουρα για να προκαλέσουν εμετό και να ξαλαφρώσουν το στομάχι από το πολύ φαγητό.

Γι’αυτό και τη δυσφορία από το φαγητό τη χαρακτηρίζουμε με τη φράση: «έφαγε τον αγλέουρα».



Τάκης Νατσούλης "Το λεξικό της λαϊκής Σοφίας"

http://mythiki-anazitisi.blogspot.gr/2016/03/blog-post_52.html