Τα Κοινοτικά (μειονοτικά) Βακούφια στην Τουρκική Δημοκρατία, Το ΑΚΡ του Recep Tayyip Erdoğan και το Μέλλον.
Του Βασίλη Κυρατζόπουλου Αθήνα 13/12/2017
Αν και ο θεσμός του Βακουφιού ιδρύθηκε στο Βυζάντιο από την περίοδο του Μ. Βασιλείου [1], η Ελληνική Νομοθεσία ορίζει το Βακούφι ως: “Βακούφιο είναι αφιέρωμα κατά τον Ιερό Ισλαμικό Νόμο, που περιλαμβάνει ακίνητα ή/και κινητά περιουσιακά στοιχεία ή πρόσοδο υπέρ ευσεβούς, αγαθοεργού, κοινωφελούς γενικά σκοπού ή υπέρ φιλανθρωπικού, θρησκευτικού ευαγούς ιδρύματος που είτε υπάρχει είτε ιδρύεται για μη κερδοσκοπικό σκοπό”[2].
Από το 1832 μέχρι το 1920 η ρύθμιση των Βακουφικών περιουσιακών στοιχείων εμφανίζεται σε διάφορες διεθνείς και διμερείς συνθήκες, που υπογράφηκαν μεταξύ Ελλαδικού και Οσμανικού Κράτους. Η Ελλάδα βάσει του Συντάγματός της, ως Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Xριστού[3] και ως αυτοκέφαλη Εκκλησία μετά το 1850, ρυθμίζει τα μεν περιουσιακά στοιχεία των Χριστιανικών Βακουφιών σε συνεννόηση Κράτους και ηγεσίας της Αυτοκέφαλης Ελλαδικής Εκκλησίας[4], τα δε περιουσιακά στοιχεία των Ισλαμικών Βακουφιών βάσει συνθηκών που υπεγράφησαν μεταξύ Ελλάδας και Οσμανικού Κράτους[5]. Το θέμα περιπλέκεται για την Τουρκική Δημοκρατία (ΤΔ), όταν ιδρύεται με την Συνθήκη της Λωζάννης (ΣτΛ)[6] ένα νέο κοσμικό κράτος που από την μία περιορίζει κάθε θρησκευτικό θεσμό στα πλαίσια πνευματικών δραστηριοτήτων, από την άλλη δεσμεύεται για την ύπαρξη και προστασία των μη Μουσουλμανικών θεσμών (Κεφ. 3 αρθ. 37 – 45 της ΣτΛ), που ανήκουν σε θρησκευτικές γηγενείς μειονοτικές ομάδες.
Κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων στην Λωζάννη, ο İsmet İnönü (Ισμέτ Ινοονού) προσπαθεί να απομακρύνει πάση θυσία το Οικουμενικό Πατριαρχείο από την επικράτεια της ΤΔ. Όμως ο Βενιζέλος και τμήμα των λοιπών συμβαλλόμενων αρνούνται πεισματικά. Παράλληλα οι πάντες αγνοούν και δεν επιτρέπουν να λάβουν θέση στις διαπραγματεύσεις οι αντιπρόσωποι των Πατριαρχείων (Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι και Χαλδαίοι), που θα παραμείνουν στην επικράτεια της ΤΔ… Έτσι στο κείμενο της ΣτΛ δεν θα γίνει ουδεμία αναφορά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ή στα λοιπά Πατριαρχεία…
Η ΤΔ με τη στήριξη της Κοινωνίας των Εθνών (ΚτΕ) μέχρι το 1929 θα υπογράψει πλέον των 60 διμερών συνθηκών με διάφορα κράτη της υφηλίου, που ανά περιόδους της ιστορίας της θα αναθεωρηθούν. Όμως ως γνωστόν, οι συμβάσεις που καθορίζουν σύνορα, επειδή έχουν υπογραφεί με αίμα, δεν αναθεωρούνται. Μία εξ αυτών είναι και η ΣτΛ …
Η ΤΔ θα ιδρυθεί με τις αρχές των Νεότουρκων, που βασίζονται στον Τουρκικό εθνικισμό έναντι των θρησκευτικών αρχών του Οσμανικού Κράτους. Όμως λόγω συνεχών διεθνών και εσωτερικών διαταραχών ουδέποτε θα αποκρυσταλλωθούν οι αρχές που διέπουν την ύπαρξή της. Έτσι θα διαμορφωθεί ως ένα “κράτος νόμου” αντί “κράτους δικαίου”.
Στην ΤΔ μετά την απέλαση της Οσμανικής δυναστείας[10] θα καταργηθεί και ο θεσμός του Χαλίφη [11]. Έτσι εκτός των ανωμαλιών που προκλήθηκαν στην χώρα (σ’ ότι αφορά τα Βακούφια θα αναλυθεί παρακάτω) θα ξεκινήσουν αναταραχές στον ακέφαλο Σουνιτικό Ισλαμικό Κόσμο που διαρκούν μέχρι των ημερών μας.
Μετά την υπογραφή και εφαρμογή της Συνθήκης Ανταλλαγής Πληθυσμού (30/1/1923), οι Ρωμιοί Ορθόδοξοι που θα παραμείνουν εντός του Νομού Κωνσταντινούπολης και στις νήσους Ίμβρο και Τένεδο, θα έχουν το δικαίωμα λειτουργίας των Βακουφιών τους (ΣτΛ άρθρα 37 -40).
Το 1927 (πριν την Ελληνοτουρκική Σύμβαση Φιλίας της Άγκυρας του 1930), ο πληθυσμός της ΤΔ ανέρχεται σε 16.200.694, εκ των οποίων 119.822 δηλώνουν ως μητρική γλώσσα την Ελληνική και 109.905 ως θρήσκευμα το Ελληνορθόδοξο. Την ίδια περίοδο το σύνολο των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης ανέρχεται σε 883.414, που ζουν και λειτουργούν – εργάζονται σε 143.423 κτίρια, εκ των οποίων τα 11.000 περίπου ανήκουν στα Ρωμαίικα Βακούφια [Κοίτα πίνακα 1]. Εδώ πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι μέχρι το 1927 έχουν εκδοθεί περίπου 238.000 πιστοποιητικά Βακουφιών [vakfîye (βακφιέ)], εκ των οποίων τα 26.798 θα μεταφερθούν στην Γενική Διεύθυνση Βακουφιών (ΓΔΒ, Vakıflar Genel Müdürlüğü, VGM), που ιδρύεται με τον Ν.2762-5/6/1935. Στις 28/7/2017 η ΓΔΒ αναγνωρίζει 167 ενεργά μη Μουσουλμανικά Βακούφια (Cemaat Vakıfları = Τζεμαάτ Βακιφλαρι: 77 Ρωμαίικα, 54 Αρμένικα, 19 Εβραϊκά, 10 Ασσυριακά, 3 Χαλδαϊκά, 2 Βουλγάρικα, 1 Γεωργιανό και 1 Μαρωνίτικο). Όμως τι γίνεται με την ακίνητη περιουσία που επιφέρει το βασικό εισόδημα των Βακουφιών;
Πρώτα πρέπει να τονίσουμε την κατάσταση που επικρατεί την περίοδο 1920 – 1927. Η Βουλή της Άγκυρας κατά τη διάρκεια εφαρμογής της Συνθήκης Ανταλλαγής Πληθυσμού με τον Ν.333 – 15/4/1923, δηλώνει ότι τα ορφανά ακίνητα[12] μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις δημόσιες υπηρεσίες του κράτους. Έτσι υφαρπάζονται τα ακίνητα των θυμάτων των γενοκτονιών (Αρμένιοι, Ασσύριοι, Έλληνες και λοιποί μη Μουσουλμάνοι). Όταν σημειώνεται μεγάλη απόκλιση στα οικονομικά του νεοσύστατου κράτους, ο όρος διανομή ορφανών ακινήτων με Ν. 622-15/4/1925 και Ν.662 θα μετατραπεί σε εκποίηση ορφανών ακινήτων[13] και θα πωληθούν προς απόκτηση εσόδων. Σε περίπτωση που θα εμφανίζονταν δικαιούχος, η ΤΔ αποδέχονταν να τον αποζημιώσει σε τιμές που ίσχυαν αρχές του 1915. Ήταν η περίοδος έναρξης πολέμου και εκτοπισμού του μη Μουσουλμανικού πληθυσμού, όπου οι τιμές ακινήτων κυμαίνονταν στα χαμηλότερα επίπεδα του αιώνος.
Την ίδια μέρα που η Μεγάλη Εθνική Βουλή της Τουρκίας καταργεί το θεσμό του Χαλίφη και δημεύονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία της Οσμανικής δυναστείας, με το Ν.430-3/3/1924 όλα τα θρησκευτικά σχολεία θα δημευτούν υπέρ της ΤΔ. Επίσης όλα τα σχολεία και η κινητή και ακίνητη περιουσία αυτών θα τεθούν υπό τον έλεγχο του Υπ. Παιδείας. Με την εν λόγω πράξη εθνικοποίησης σε συνδυασμό με την αποδοχή του νέου Αστικού Κώδικα (Ν.743-4/4/1926, υιοθετείται το Ελβετικό), με τον οποίο καταργείται η ιδιότητα Νομικού Προσώπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, θα δημευθούν όλα τα Ελληνικά σχολεία που εδρεύουν στην επικράτεια της ΤΔ (εκτός αυτών που εδρεύουν σε Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο). Με την παύση λειτουργίας των σχολείων θα δημευθούν και όλα τα ακίνητα των Βακουφιών που στήριζαν τα εν λόγω σχολεία. Το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης για τα ακίνητα που ανήκουν στην διοικητική του περιφέρεια, ως μη όντας Νομικό Πρόσωπο, δεν δικαιούται να προσφύγει στη δικαιοσύνη για να διεκδικήσει έστω και την εξευτελιστική αποζημίωση που αποδίδονταν για τα “ορφανά ακίνητα”. Το δε Πατριαρχείο της Αντιόχειας, που έχει παραμείνει υπό Γαλλική κυριαρχία, “σιωπά” για τα αντίστοιχα σχολεία και Βακούφικα περιουσιακά στοιχεία που παρέμειναν και δημεύθηκαν στην επικράτεια της ΤΔ. Η αδράνεια της Κοινωνίας των Εθνών για τα τεκταινόμενα θα ενθαρρύνει τις πράξεις εθνικοποίησης. Το 1925 παύεται η Εμπορική Σχολή της Χάλκης, η σχολή ξένων γλωσσών Αποστολίδη και το 1927 θα παυτεί η Ελληνική εκπαίδευση στα Νησιά Ίμβρο και Τένεδο, παραβιάζοντας ανοιχτά τα αρθ. 14,37,38 και 40 της ΣτΛ.
Η ακίνητη περιουσία των Βακουφιών της Κωνσταντινούπολης, που ήταν ο βασικός μοχλός άντλησης πόρων για την λειτουργία των ευαγών ιδρυμάτων και των σχολείων ως μία μέθοδος της πολιτικής απορωμιοποίησης, θα αποτελέσει έναν από τους βασικούς στόχους της ΤΔ. Τα περισσότερα εξ αυτών ήταν δωρεές μεγάλων Ελλήνων ευεργετών του 18ου, 19ου και αρχών του 20ου αι. Ως βασική αρχή της κοινοτικής δομής, με τα Βακούφικα έσοδα καλύπτονται τα έξοδα υγείας, εκπαίδευσης, συντήρησης χώρων λατρείας και η στήριξη αναξιοπαθούντων μελλών της κοινότητας. Επί των ημερών μας με τις συνεχείς παραβιάσεις της ΣτΛ και των μεταγενέστερων συνθηκών που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα [14] από τους 14.804.116 επίσημα μόνιμους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης η Ρωμαίικη κοινότητα απαρτίζεται περίπου από 2.000 μέλη[15].
Εκτός των ατομικών περιουσιών και μεμονωμένων Βακουφικών ακινήτων, τα Βακουφικά ακίνητα θα στοχευθούν μαζικά με:
Με τις προαναφερόμενες πρακτικές, το “κράτος νόμου”, απογυμνώνει την Ελληνική Εθνότητα, που νόμιμα κατοικούσε στα όρια που όριζε η ΣτΛ, από τα περιουσιακά στοιχεία που προορίζονταν να τη στηρίξουν.
Οι Ισλαμιστές με τις εκλογές τις 3/11/2002, επανέρχονται στην εξουσία με το Κόμμα Ευημερίας και Προόδου (Adalet ve Kalkınma Partisi, AKP) [18]. Αναλαμβάνοντας την εξουσία, προσπαθούν από την μία να αμαυρώσουν τον Δυτικό φιλελευθερισμό αλλά και τις Κεμαλικές αρχές, και από την άλλη να αποδείξουν στην ΕΕ ότι η ΤΔ εκδημοκρατίζεται (περισσότερο για να αντλήσει πόρους). Αρωγός στην προσπάθεια της ΤΔ για την πλήρη ένταξη στην ΕΕ, είναι η Ελλάδα. Έτσι ξεκινούν σειρά νομοθετημάτων υπό τον τίτλο “Νόμοι Εξυγίανσης” (Avrupa Birliğine Uyum Yasaları = Νόμοι Εναρμόνισης για την Ευρωπαϊκή Ένωση)[19].
Το 2002 ψηφίζεται ο νόμος εξυγίανσης Ν. 4771-3/8/2002, που προσπαθεί να εκσυγχρονίσει τους νόμους περί Βακουφιών. Αν και παραμένουν άθικτα πολλά εθνικιστικά άρθρα του Ν.2762-5/6/1935, εκτός των άλλων και τα άρθρα περί Βακουφιών δεν θα εγκριθούν από τον Κεμαλιστή πρόεδρο Ahmet Necdet Sezer (Αχμέτ Νετζντέντ Σεζέρ, 16/5/2000 – 28/8/2007). Τότε η Βουλή θα ξαναστείλει προς έγκριση στον Πρόεδρο το ίδιο κείμενο, ο οποίος αρνείται ξανά να το εγκρίνει.
Η όξυνση των αντιπαραθέσεων Κεμαλιστών – Ισλαμιστών θα ευνοήσει τα Ισλαμικά Τάγματα και τους Εθνικιστές[κοίτα σημ.18]. Τότε διαπιστώνεται ότι το θέμα των Βακουφιών χρήζει γενικής αναθεώρησης. Με τη λήξη της θητείας του Sezer, θα ψηφιστεί ο νέος Βακουφικός νόμος (Ν. 5737-20/2/2008). Την περίοδο του κενού νομοθεσίας (2002-2008) οι Αρχές θα υφαρπάξουν και το Βακούφι του Αγ. Γεωργίου Edirnekapı (Πύλη της Ανδριανουπόλεως) με την αιτιολογία ότι ήταν κατειλημμένο (mazbut =μαζμπούτ)[20]. Απ’ ότι ενημερωθήκαμε στην ημερίδα[21] στις 18/11/2017 συνεχίζουν να υπάρχουν 6 (έξι) Ελληνικά (Ρωμαίικα) Βακούφια υπό την διοίκηση της ΓΔΒ, τα οποία είναι:
Για το δε πλήθος των ακινήτων που επιστράφηκαν στα Μειονοτικά μη Μουσουλμανικά Βακούφια, στα οποία στις 8/12/2017 αναφέρθηκε ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan (RTE) στην μη επιτρεπόμενη πανηγυρική ομιλία του (όμως τελέστηκε) στο Λύκειο Celâl Bayar (Τζελάλ Μπαϊάρ), θέλουμε να τονίσουμε τα εξής:
Από τα 1.704 ακίνητα που ζητήθηκαν να επιστραφούν βάσει των νόμων του 2008, επεστράφησαν στην κυριότητα των Ελληνικών (Ρωμαίικων) Βακουφιών, μόνο τα 591 (34,68% και δεν έχουν τελεσιδικήσει όλα)[22]. Ο εν λόγω αριθμός είναι μικρότερος από τα ακίνητα που υφαρπάχτηκαν με τις αποφάσεις του Αρείου Πάγου της Τουρκίας την περίοδο 1971 – 1975. Μία σοβαρή μελέτη που διεξάχθηκε αλλά δεν ολοκληρώθηκε (λόγω κολλημάτων που προέβαλλαν οι υπάλληλοι των υπηρεσιών) ο αριθμός των ακινήτων που υφαρπάχτηκαν στην εν λόγω περίοδο ανέρχεται στα 2.234. Τί γίνεται με τις προηγούμενες πρακτικές; Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο και από τα στελέχη της κοινότητάς μας, αλλά και από τα στελέχη του ΑΚΡ!..
Όπως αναφέρθηκε στην ημερίδα στις 18/11/2017 και ο τέως πρωθυπουργός Ahmet Davutoğlu (Αχμέτ Νταβούτογλου) και ο νυν Υπ. Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu (Μεβλούτ Τσαβούσογλου) αναφερόμενοι στα στελέχη της κοινότητάς μας εκμυστηρεύτηκαν ότι “αδυνατούν να διεκπεραιώσουν τις υποσχέσεις τους λόγω ανώτερης πίεσης” χωρίς να διευκρινιστεί ή να κατονομαστεί η “ανώτερη πίεση”. Με τις εν λόγω διευκρινήσεις, συμπεραίνουμε ότι οι καταπιέσεις συνεχίζονται και δεν είναι προϊόν του παρελθόντος, όπως τόνισε ο πρόεδρος RTE στον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Αλέξη Τσίπρα.
Τι ελπίζουν οι εναπομείναντες στην Κωνσταντινούπολη; Έχει δρομολογηθεί η σύσταση πενταμελούς συμβουλευτικής οικονομικής επιτροπής, που συγκαταλέγεται στις δραστηριότητες του Συνδέσμου Υποστήριξης Ρωμαίικων Κοινοτικών Ιδρυμάτων (ΣΥΡΚΙ), με αντικείμενο την ανεύρεση μέγιστης οικονομικής ανταπόδοσης από την εκμετάλλευση των εναπομεινάντων στην κυριότητα των Ελληνικών (Ρωμαίικων) Βακουφιών ακινήτων. Εδώ τίθεται το ερώτημα πώς θα ξεπεραστούν οι αγκυλώσεις του παρελθόντος ούτως ώστε όλοι οι υπεύθυνοι των διοικήσεων των Βακουφιών να συμμετέχουν στην εν λόγω προσπάθεια, γνωρίζοντας ότι συνεχίζεται η πρακτική “Καραγιαννισμού” αν και έχει αποδημήσει εις Κύριον ο δημιουργός της. Έτσι το πλουσιότερο Βακούφι που στηρίζει ένα πληρέστατο σύγχρονο Νοσοκομείο, που χρεώνει τις νοσηλευτικές υπηρεσίες που προσφέρει στα μέλη της Κοινότητάς μας, αρνείται να συνεργαστεί σε οποιαδήποτε κοινοτική προσπάθεια…
Τι ελπίζει η Ελλάδα; Ο πρόεδρος RTE αναφερόμενος στους Έλληνες Μουσουλμάνους της Θράκης τους αποκαλούσε ομογενείς (soydaş, σοϊντάς), αν και στην “μη επιτρεπόμενη” ομιλία του ξέφυγε και η λέξη συμπολίτες μου (vatandaşlarım). Η σωστή εκφώνηση θα ήταν ομόθρησκοί μου ή όπως συνηθίζεται στην ΤΔ “θρησκευτικοί μου αδελφοί” (din kardeşlerim)[23]. Παράλληλα τόνισε ότι η ανοχή της ΤΔ έχει εξαντληθεί σ’ ότι αφορά τις παραβιάσεις που τελούνται από την Ελλάδα κατά των ομοεθνών του (επίσης φρασεολογία του 1963 σ’ ότι αφορά τους Τουρκοκύπριους). Παραβλέποντας την ύπαρξη της Αγροτικής Τράπεζας της Τουρκίας στη Θράκη και των δεδομένων που ανακοινώθηκαν από αυτή, προέβαλλε το θέμα της φτώχειας των ομογενών του, όταν στην Ελλάδα 1,3 εκ. νοικοκυριά ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, όπως ορίζει η ΕΕ[24].
βκ
[1] Κοίτα μηνιαία συνδρομητική εφημερίδα “Ο Πολίτης” Δεκέμβριος 2014, άρθρο Β. Κυρατζόπουλου, Ο θεσμός των Βακουφιών (Vakıf) στην Τουρκία τον 21ο αιώνα και η αναγκαιότητα μαζικής επισκόπησης των Ρωμαίικων Βακουφιών, Νοέμβριος 2014. Για ηλεκτρονική έκδοση κοίτα: http://www.antibaro.gr/article/11672
[2] Κοίτα άρθ. 2 Ν.3647 – 29/2/2008 (ΦΕΚ Α’ 37)
[3]Κοίτα άρθ. 3Σύνταγμα της Ελλάδας.
http://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/article-3/
[4] Για τις εν λόγω θέσεις κοίτα μελέτη Β. Κυρατζόπουλου, Αθήνα 2004 https://www.academia.edu/6486903/Relations_Ecumenical_Patriarchate_of_Constantinople_-_Church_of_Hellas
[5] Όπως:
[6] Η ΣτΛ που υπογράφεται στις 24/7/1923 σηματοδοτεί τρία βασικά γεγονότα:
Στην εν λόγω συνθήκη παρευρίσκονται οι ΗΠΑ (που ουδέποτε κήρυξαν πόλεμο κατά Οσμανικού Κράτους ή Βουλή της Άγκυρας ή ΤΔ) και τα Σοβιέτ (που είχαν αρνηθεί κάθε σύμβαση που είχε υπογράψει η Τσαρική Ρωσία, όπου ήδη είχε υπογραφεί η Συνθήκη της Μόσχας μεταξύ Σοβιέτ και ΤΔ).
[7] Το 1517 ο θεσμός του Χαλίφη (ως ανώτατος άρχοντας του Ισλάμ) θα μεταφερθεί στους Σουλτάνους του Οσμανικού Κράτους.
[8] Zimmî (Ζιμμί) επίσης και επί των ημερών μας αποκαλούνται οι μη Μουσουλμάνοι που ζουν στα Ισλαμικά εδάφη. Κοίτα http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c44/c440265.pdf
[9] Κοίτα Dilek Kurban, Kezban Hatemi, Bir Yabancı’laştırma Hikâyesi (Μία Ιστορία Κοινωνικού Αποκλεισμού) , εκδ. TESEV, Κωνσταντινούπολη 2009.
[10] Νομικό Διάταγμα 308 -1/11/1922, βασισμένο στο πρώτο Σύνταγμα της κυβέρνησης της Άγκυρας τις 20/1/1921.
[11] Ν. 431-3/3/1924 (Εφημ. Κυβ. 63)
[12] Emvâl-i Metrûke (Εμβάλι Μετρουκέ), θεωρούνται τα εγκαταλειμμένα ακίνητα όπου οι ιδιοκτήτες έχουν εξαφανιστεί ή λόγω παράνομης πράξης έχουν προσφύγει σε τρίτες χώρες. Έτσι πολλοί μη Μουσουλμάνοι που είχαν εγκαταλείψει τις εστίες τους για να αποφύγουν τις κακουχίες του πολέμου και των διωγμών θα αποκηρυχτούν ως “φυγάδες” και τα ακίνητά τους θα χαρακτηριστούν “ορφανα”.
[13] Κοίτα Nevzat Onaran, Emvâl-i Metrûke Olayı, εκδ. οικ. Belge , Κων/πολη 2010 σελ. 215 – 225.
[14] Για τις 75 παραβιάσεις της περιόδου 1923 – 2000 κοίτα:
https://www.academia.edu/6487178/The_violations_of_the_Treaty_of_Lausanne
[15] Κοίτα http://yeni-kimlik.com/istanbul-nufusu-ilce-ilce-kactir.html
[16] Ήταν γνωστό ότι δεν υπήρχε, διότι τα μη Μουσουλμανικά Βακούφια ιδρύονταν με Σουλτανικό έγγραφο (fetvâ) και οι Αρχές της ΤΔ δεν αναγνώριζαν τις Σουλτανικές υπογραφές…Κοίτα Dilek Kurban, Kezban Hatemi, Bir Yabancı’laştırma Hikâyesi (Μία Ιστορία Κοινωνικού Αποκλεισμού) , εκδ. TESEV, Κωνσταντινούπολη 2009, σελ 14-15.
[17] Για σχετικούς πίνακες, κοίτα Β. Κυρατζόπουλος, Η Άγραφη Γενοκτονία, εκδ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006, σελ. 180 – 184, πιν. 2.5, 2.6, 2.7.
[18] Για την προσπάθεια κατάληψης της εξουσίας προς Ισλαμοποίηση της ΤΔ κοίτα άρθρο-μελέτη Β. Κυρατζόπουλου, Ογδόντα Μέρες μετά, η Ανάγνωση ενός Δημοψηφίσματος (Τουρκική Δημοκρατία 16/4/2017), Αθήνα 7/2017.
https://www.academia.edu/33770723/Eighty_Days_After_Reading_a_Referendum_Turkish_Republic_16_4_2017_
[19] Κοίτα Β. Κυρατζόπουλος, Λύκου Ανάβαση, εκδ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006.
[20] Μazbut = Μαζμπούτ, η ΓΔΒ, το ορίζει ως: Είναι το Βακούφι, που διοικείται βάσει Ν.2762 από την ΓΔΒ, το οποίο έχει ιδρυθεί νωρίτερα από την ισχύουσα ημερομηνία του Ν. 723.
Mülhak = Μουλχάκ η ΓΔΒ, το ορίζει ως: Είναι το Βακούφι, που διοικείται βάσει Ν.5737 από άτομα που προέρχονται από το γένος των δωρητών, το οποίο έχει ιδρυθεί νωρίτερα από την ισχύουσα ημερομηνία του Ν. 723
Οι όροι χρησιμοποιήθηκαν κατ’ επανάληψη για την υφαρπαγή περιουσιακών στοιχείων των μειονοτικών Βακουφιών.
[21] Αναφερόμαστε στην ημερίδα που συνδιοργάνωσε η ΟΙΟΜΚΩ και η Ένωσις Ομογενών εκ Κωνσταντινουπόλεως Βορείου Ελλάδος στις 18/11/2017 στην Θεσσαλονίκη. Για τα πρακτικά κοίτα : http://www.conpolis.org/uploadedNews/PRAKTIKA%202IS%20HMERIDAS.pdf
[22] Κοίτα Dilek Kurban, Kezban Hatemi, Bir Yabancı’laştırma Hikâyesi (Μία Ιστορία Κοινωνικού Αποκλεισμού) , εκδ. TESEV, Κωνσταντινούπολη 2009, σελ. 26. Αν και επίμονα ρωτήθηκαν οι ομιλητές της ημερίδας, απέφυγαν να δώσουν συγκεκριμένους αριθμούς που ισχύουν επί των ημερών μας.
[23] Ό όρος “soydaş ” αρχίζει να χρησιμοποιείται στην ΤΔ για τους Τουρκοκύπριους, από την περίοδο εφαρμογής πρακτικών του Nihat Erim (Νιχάτ Ερίμ).
[24] Είναι το πλήθος των νοικοκυριών που δικαιούνται να λάβουν το κοινωνικό μέρισμα. Κοίτα http://www.newsbomb.gr/oikonomia/news/story/845072/koinoniko-merisma-aytoi-tha-lavoyn-ta-xrimata-ayrio-paraskeyi-15-12 .
http://www.anixneuseis.gr/?p=180747
Αν και ο θεσμός του Βακουφιού ιδρύθηκε στο Βυζάντιο από την περίοδο του Μ. Βασιλείου [1], η Ελληνική Νομοθεσία ορίζει το Βακούφι ως: “Βακούφιο είναι αφιέρωμα κατά τον Ιερό Ισλαμικό Νόμο, που περιλαμβάνει ακίνητα ή/και κινητά περιουσιακά στοιχεία ή πρόσοδο υπέρ ευσεβούς, αγαθοεργού, κοινωφελούς γενικά σκοπού ή υπέρ φιλανθρωπικού, θρησκευτικού ευαγούς ιδρύματος που είτε υπάρχει είτε ιδρύεται για μη κερδοσκοπικό σκοπό”[2].
Από το 1832 μέχρι το 1920 η ρύθμιση των Βακουφικών περιουσιακών στοιχείων εμφανίζεται σε διάφορες διεθνείς και διμερείς συνθήκες, που υπογράφηκαν μεταξύ Ελλαδικού και Οσμανικού Κράτους. Η Ελλάδα βάσει του Συντάγματός της, ως Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Xριστού[3] και ως αυτοκέφαλη Εκκλησία μετά το 1850, ρυθμίζει τα μεν περιουσιακά στοιχεία των Χριστιανικών Βακουφιών σε συνεννόηση Κράτους και ηγεσίας της Αυτοκέφαλης Ελλαδικής Εκκλησίας[4], τα δε περιουσιακά στοιχεία των Ισλαμικών Βακουφιών βάσει συνθηκών που υπεγράφησαν μεταξύ Ελλάδας και Οσμανικού Κράτους[5]. Το θέμα περιπλέκεται για την Τουρκική Δημοκρατία (ΤΔ), όταν ιδρύεται με την Συνθήκη της Λωζάννης (ΣτΛ)[6] ένα νέο κοσμικό κράτος που από την μία περιορίζει κάθε θρησκευτικό θεσμό στα πλαίσια πνευματικών δραστηριοτήτων, από την άλλη δεσμεύεται για την ύπαρξη και προστασία των μη Μουσουλμανικών θεσμών (Κεφ. 3 αρθ. 37 – 45 της ΣτΛ), που ανήκουν σε θρησκευτικές γηγενείς μειονοτικές ομάδες.
Κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων στην Λωζάννη, ο İsmet İnönü (Ισμέτ Ινοονού) προσπαθεί να απομακρύνει πάση θυσία το Οικουμενικό Πατριαρχείο από την επικράτεια της ΤΔ. Όμως ο Βενιζέλος και τμήμα των λοιπών συμβαλλόμενων αρνούνται πεισματικά. Παράλληλα οι πάντες αγνοούν και δεν επιτρέπουν να λάβουν θέση στις διαπραγματεύσεις οι αντιπρόσωποι των Πατριαρχείων (Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι και Χαλδαίοι), που θα παραμείνουν στην επικράτεια της ΤΔ… Έτσι στο κείμενο της ΣτΛ δεν θα γίνει ουδεμία αναφορά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ή στα λοιπά Πατριαρχεία…
Η ΤΔ με τη στήριξη της Κοινωνίας των Εθνών (ΚτΕ) μέχρι το 1929 θα υπογράψει πλέον των 60 διμερών συνθηκών με διάφορα κράτη της υφηλίου, που ανά περιόδους της ιστορίας της θα αναθεωρηθούν. Όμως ως γνωστόν, οι συμβάσεις που καθορίζουν σύνορα, επειδή έχουν υπογραφεί με αίμα, δεν αναθεωρούνται. Μία εξ αυτών είναι και η ΣτΛ …
Τα Βακούφια στην ΤΔ
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453), στους μη Μουσουλμανικούς λαούς που κατακτήθηκαν από το Φεουδαρχικό Θεοκρατικό Οσμανικό Κράτος[7] επιτρέπεται να παραμείνουν στις πατρογονικές εστίες, δίνοντας όρκο πίστης[8], ως πολίτες δεύτερου βαθμού. Λόγω υπερφορολόγησης αλλά και δυσκολιών κληροδότησης οι μη Μουσουλμάνοι στο πέρας του χρόνου θα δωρίσουν τα καλλιεργήσιμα εδάφη και τα ακίνητά τους σε μη Μουσουλμανικά Βακούφια. Το ίδιο θα πράξουν και μέλη Μουσουλμανικών Ταγμάτων, που δεν ήταν αρεστά στο Σουνιτικό καθεστώς του Οσμανικού Κράτους. Τα Βακούφια ως αγαθοεργά θρησκευτικά ιδρύματα την περίοδο του Συνταγματικού Οσμανικού Κράτους (1838 – 1923) δεν θα θεωρηθούν Νομικά Πρόσωπα μέχρι το 1912, ώσπου το καθεστώς των Νεότουρκων θα εντάξει την ακίνητη περιουσία τους στο κτηματολόγιο[9]. Έτσι αρχές του 20ου αιώνα η Κωνσταντινούπολη θα αποκαλεστεί από τους Νεότουρκους ως “η πόλη των Βακουφιών”.Η ΤΔ θα ιδρυθεί με τις αρχές των Νεότουρκων, που βασίζονται στον Τουρκικό εθνικισμό έναντι των θρησκευτικών αρχών του Οσμανικού Κράτους. Όμως λόγω συνεχών διεθνών και εσωτερικών διαταραχών ουδέποτε θα αποκρυσταλλωθούν οι αρχές που διέπουν την ύπαρξή της. Έτσι θα διαμορφωθεί ως ένα “κράτος νόμου” αντί “κράτους δικαίου”.
Στην ΤΔ μετά την απέλαση της Οσμανικής δυναστείας[10] θα καταργηθεί και ο θεσμός του Χαλίφη [11]. Έτσι εκτός των ανωμαλιών που προκλήθηκαν στην χώρα (σ’ ότι αφορά τα Βακούφια θα αναλυθεί παρακάτω) θα ξεκινήσουν αναταραχές στον ακέφαλο Σουνιτικό Ισλαμικό Κόσμο που διαρκούν μέχρι των ημερών μας.
Μετά την υπογραφή και εφαρμογή της Συνθήκης Ανταλλαγής Πληθυσμού (30/1/1923), οι Ρωμιοί Ορθόδοξοι που θα παραμείνουν εντός του Νομού Κωνσταντινούπολης και στις νήσους Ίμβρο και Τένεδο, θα έχουν το δικαίωμα λειτουργίας των Βακουφιών τους (ΣτΛ άρθρα 37 -40).
Πίνακας 1: 1927 Κατάσταση ακινήτων στην Κωνσταντινούπολη Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία ΤΔ. Διαμόρφωση Πίνακα: Βασίλης Κυρατζόπουλος. Απρ*: Απροσδιόριστοι χώροι | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Το 1927 (πριν την Ελληνοτουρκική Σύμβαση Φιλίας της Άγκυρας του 1930), ο πληθυσμός της ΤΔ ανέρχεται σε 16.200.694, εκ των οποίων 119.822 δηλώνουν ως μητρική γλώσσα την Ελληνική και 109.905 ως θρήσκευμα το Ελληνορθόδοξο. Την ίδια περίοδο το σύνολο των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης ανέρχεται σε 883.414, που ζουν και λειτουργούν – εργάζονται σε 143.423 κτίρια, εκ των οποίων τα 11.000 περίπου ανήκουν στα Ρωμαίικα Βακούφια [Κοίτα πίνακα 1]. Εδώ πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι μέχρι το 1927 έχουν εκδοθεί περίπου 238.000 πιστοποιητικά Βακουφιών [vakfîye (βακφιέ)], εκ των οποίων τα 26.798 θα μεταφερθούν στην Γενική Διεύθυνση Βακουφιών (ΓΔΒ, Vakıflar Genel Müdürlüğü, VGM), που ιδρύεται με τον Ν.2762-5/6/1935. Στις 28/7/2017 η ΓΔΒ αναγνωρίζει 167 ενεργά μη Μουσουλμανικά Βακούφια (Cemaat Vakıfları = Τζεμαάτ Βακιφλαρι: 77 Ρωμαίικα, 54 Αρμένικα, 19 Εβραϊκά, 10 Ασσυριακά, 3 Χαλδαϊκά, 2 Βουλγάρικα, 1 Γεωργιανό και 1 Μαρωνίτικο). Όμως τι γίνεται με την ακίνητη περιουσία που επιφέρει το βασικό εισόδημα των Βακουφιών;
Πρώτα πρέπει να τονίσουμε την κατάσταση που επικρατεί την περίοδο 1920 – 1927. Η Βουλή της Άγκυρας κατά τη διάρκεια εφαρμογής της Συνθήκης Ανταλλαγής Πληθυσμού με τον Ν.333 – 15/4/1923, δηλώνει ότι τα ορφανά ακίνητα[12] μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις δημόσιες υπηρεσίες του κράτους. Έτσι υφαρπάζονται τα ακίνητα των θυμάτων των γενοκτονιών (Αρμένιοι, Ασσύριοι, Έλληνες και λοιποί μη Μουσουλμάνοι). Όταν σημειώνεται μεγάλη απόκλιση στα οικονομικά του νεοσύστατου κράτους, ο όρος διανομή ορφανών ακινήτων με Ν. 622-15/4/1925 και Ν.662 θα μετατραπεί σε εκποίηση ορφανών ακινήτων[13] και θα πωληθούν προς απόκτηση εσόδων. Σε περίπτωση που θα εμφανίζονταν δικαιούχος, η ΤΔ αποδέχονταν να τον αποζημιώσει σε τιμές που ίσχυαν αρχές του 1915. Ήταν η περίοδος έναρξης πολέμου και εκτοπισμού του μη Μουσουλμανικού πληθυσμού, όπου οι τιμές ακινήτων κυμαίνονταν στα χαμηλότερα επίπεδα του αιώνος.
Την ίδια μέρα που η Μεγάλη Εθνική Βουλή της Τουρκίας καταργεί το θεσμό του Χαλίφη και δημεύονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία της Οσμανικής δυναστείας, με το Ν.430-3/3/1924 όλα τα θρησκευτικά σχολεία θα δημευτούν υπέρ της ΤΔ. Επίσης όλα τα σχολεία και η κινητή και ακίνητη περιουσία αυτών θα τεθούν υπό τον έλεγχο του Υπ. Παιδείας. Με την εν λόγω πράξη εθνικοποίησης σε συνδυασμό με την αποδοχή του νέου Αστικού Κώδικα (Ν.743-4/4/1926, υιοθετείται το Ελβετικό), με τον οποίο καταργείται η ιδιότητα Νομικού Προσώπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, θα δημευθούν όλα τα Ελληνικά σχολεία που εδρεύουν στην επικράτεια της ΤΔ (εκτός αυτών που εδρεύουν σε Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο). Με την παύση λειτουργίας των σχολείων θα δημευθούν και όλα τα ακίνητα των Βακουφιών που στήριζαν τα εν λόγω σχολεία. Το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης για τα ακίνητα που ανήκουν στην διοικητική του περιφέρεια, ως μη όντας Νομικό Πρόσωπο, δεν δικαιούται να προσφύγει στη δικαιοσύνη για να διεκδικήσει έστω και την εξευτελιστική αποζημίωση που αποδίδονταν για τα “ορφανά ακίνητα”. Το δε Πατριαρχείο της Αντιόχειας, που έχει παραμείνει υπό Γαλλική κυριαρχία, “σιωπά” για τα αντίστοιχα σχολεία και Βακούφικα περιουσιακά στοιχεία που παρέμειναν και δημεύθηκαν στην επικράτεια της ΤΔ. Η αδράνεια της Κοινωνίας των Εθνών για τα τεκταινόμενα θα ενθαρρύνει τις πράξεις εθνικοποίησης. Το 1925 παύεται η Εμπορική Σχολή της Χάλκης, η σχολή ξένων γλωσσών Αποστολίδη και το 1927 θα παυτεί η Ελληνική εκπαίδευση στα Νησιά Ίμβρο και Τένεδο, παραβιάζοντας ανοιχτά τα αρθ. 14,37,38 και 40 της ΣτΛ.
Η ακίνητη περιουσία των Βακουφιών της Κωνσταντινούπολης, που ήταν ο βασικός μοχλός άντλησης πόρων για την λειτουργία των ευαγών ιδρυμάτων και των σχολείων ως μία μέθοδος της πολιτικής απορωμιοποίησης, θα αποτελέσει έναν από τους βασικούς στόχους της ΤΔ. Τα περισσότερα εξ αυτών ήταν δωρεές μεγάλων Ελλήνων ευεργετών του 18ου, 19ου και αρχών του 20ου αι. Ως βασική αρχή της κοινοτικής δομής, με τα Βακούφικα έσοδα καλύπτονται τα έξοδα υγείας, εκπαίδευσης, συντήρησης χώρων λατρείας και η στήριξη αναξιοπαθούντων μελλών της κοινότητας. Επί των ημερών μας με τις συνεχείς παραβιάσεις της ΣτΛ και των μεταγενέστερων συνθηκών που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα [14] από τους 14.804.116 επίσημα μόνιμους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης η Ρωμαίικη κοινότητα απαρτίζεται περίπου από 2.000 μέλη[15].
Εκτός των ατομικών περιουσιών και μεμονωμένων Βακουφικών ακινήτων, τα Βακουφικά ακίνητα θα στοχευθούν μαζικά με:
- Με την υπ αριθ. 1092 (6/12/1923) απόφαση του Νομάρχη Κωνσταντινούπολης.
- Με το Ν.743-4/4/1926, αρθ. 74, παύεται το δικαίωμα ίδρυσης νέων Βακουφιών ανά την ΤΔ. Με το εν λόγω άρθρο δεν περιορίζεται μόνο η ίδρυση νέων μη Μουσουλμανικών Ιδρυμάτων αλλά και Ισλαμικών Ταγμάτων.
- Με το Ν.1062 – 28/5/1927, ρυθμίσεις για ακίνητα ξένων υπηκόων που παρέμειναν εντός της επικράτειας της ΤΔ.
- Με το Ν.1580-3/4/1930 περί λειτουργίας των Δημοτικών Αρχών, όπου δημεύονται τα κοιμητήρια και η λειτουργία τους θα μεταφερθεί στις Δημοτικές Αρχές.
- Βασιζόμενοι στις διευκρινιστικούς εγκυκλίους (μυστικές και μη) της Ελληνοτουρκικής φιλίας της Άγκυρας (30/10/1930).
- Με το Ν. 2510 – 14/6/1934, περί εποικισμού και εγκατάστασης προσφύγων
- Λόγω ασυμβατότητας του Αστικού Κώδικα με το διάταγμα 7/1936-2/5042 της ΓΔΒ.
- Θεωρώντας βασική την δήλωση στοιχείων ακινήτων προς τις εφορείες το 1936, θα δημευθούν υπέρ δημοσίου ή ΓΔΒ όλα τα ακίνητα που δεν αναφέρονται σ’ αυτά, εκτός εάν προσκομισθεί πιστοποιητικό Βακουφιού[16].
- Με το Ν. 3780-18/1/1940, περί θωράκισης του Έθνους, λόγω εθνικής ασφάλειας την περίοδο Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δημεύονται ακίνητα που βρίσκονται στα παράλια του Εύξεινου Πόντου και εντός του Νομού Κωνσταντινούπολης.
- Με το Ν. 4305-11/11/1942 περί φόρου περιουσίας. Αν και ο Ν. 4305 καταργείται σχετικά σύντομα με το Ν. 4530 -15/3/1944, δεν επεστράφησαν τα ακίνητα που εκποιήθηκαν στην ενδιάμεση περίοδο[17].
- Με το Ν. 903-13/7/1967, που προέβλεπε την εκποίηση των Βακουφικών ακινήτων που ήταν στην δικαιοδοσία της ΓΔΒ και το ίδρυμα που στήριζε το Βακούφι αδυνατούσε να διεκπεραιώσει το σκοπό του.
- Κατόπιν αποφάσεων του Αρείου Πάγου (Ε4449 και Κ4399 – 6/7/1971), αποφασίζεται να επιστραφούν στους δωρητές όλα τα ακίνητα που έχουν δωριθεί στα μη Μουσουλμανικά Βακούφια την περίοδο 1936 – 1971. Εάν δεν βρίσκονταν οι δωρητές, τα ακίνητα θα εκποιούνταν υπέρ της ΓΔΒ ή υπέρ Δημοσίου.
- Κατόπιν αποφάσεων του Αρείου Πάγου (Ε1971/2-820, κ1974/505), οι Δικαστικές Αρχές θεωρούν επικίνδυνη την απόκτηση ακινήτων από μη Τούρκους. Στο σκεπτικό της απόφασης αποκαλούνται ως “ξένοι πολίτες μας” οι μη Μουσουλμάνοι που διαθέτουν την Τουρκική υπηκοότητα και επικυρώνεται η δήμευση των μη Μουσουλμανικών Βακουφικών περιουσιών.
Με τις προαναφερόμενες πρακτικές, το “κράτος νόμου”, απογυμνώνει την Ελληνική Εθνότητα, που νόμιμα κατοικούσε στα όρια που όριζε η ΣτΛ, από τα περιουσιακά στοιχεία που προορίζονταν να τη στηρίξουν.
Το ΑΚΡ και ο Recep Tayyip Erdoğan
Οι Ισλαμιστές με τις εκλογές τις 3/11/2002, επανέρχονται στην εξουσία με το Κόμμα Ευημερίας και Προόδου (Adalet ve Kalkınma Partisi, AKP) [18]. Αναλαμβάνοντας την εξουσία, προσπαθούν από την μία να αμαυρώσουν τον Δυτικό φιλελευθερισμό αλλά και τις Κεμαλικές αρχές, και από την άλλη να αποδείξουν στην ΕΕ ότι η ΤΔ εκδημοκρατίζεται (περισσότερο για να αντλήσει πόρους). Αρωγός στην προσπάθεια της ΤΔ για την πλήρη ένταξη στην ΕΕ, είναι η Ελλάδα. Έτσι ξεκινούν σειρά νομοθετημάτων υπό τον τίτλο “Νόμοι Εξυγίανσης” (Avrupa Birliğine Uyum Yasaları = Νόμοι Εναρμόνισης για την Ευρωπαϊκή Ένωση)[19].
Το 2002 ψηφίζεται ο νόμος εξυγίανσης Ν. 4771-3/8/2002, που προσπαθεί να εκσυγχρονίσει τους νόμους περί Βακουφιών. Αν και παραμένουν άθικτα πολλά εθνικιστικά άρθρα του Ν.2762-5/6/1935, εκτός των άλλων και τα άρθρα περί Βακουφιών δεν θα εγκριθούν από τον Κεμαλιστή πρόεδρο Ahmet Necdet Sezer (Αχμέτ Νετζντέντ Σεζέρ, 16/5/2000 – 28/8/2007). Τότε η Βουλή θα ξαναστείλει προς έγκριση στον Πρόεδρο το ίδιο κείμενο, ο οποίος αρνείται ξανά να το εγκρίνει.
Η όξυνση των αντιπαραθέσεων Κεμαλιστών – Ισλαμιστών θα ευνοήσει τα Ισλαμικά Τάγματα και τους Εθνικιστές[κοίτα σημ.18]. Τότε διαπιστώνεται ότι το θέμα των Βακουφιών χρήζει γενικής αναθεώρησης. Με τη λήξη της θητείας του Sezer, θα ψηφιστεί ο νέος Βακουφικός νόμος (Ν. 5737-20/2/2008). Την περίοδο του κενού νομοθεσίας (2002-2008) οι Αρχές θα υφαρπάξουν και το Βακούφι του Αγ. Γεωργίου Edirnekapı (Πύλη της Ανδριανουπόλεως) με την αιτιολογία ότι ήταν κατειλημμένο (mazbut =μαζμπούτ)[20]. Απ’ ότι ενημερωθήκαμε στην ημερίδα[21] στις 18/11/2017 συνεχίζουν να υπάρχουν 6 (έξι) Ελληνικά (Ρωμαίικα) Βακούφια υπό την διοίκηση της ΓΔΒ, τα οποία είναι:
- Ο Αγ. Γεώργιος Πύλης Ανδριανουπόλεως (Edirnekapı)
-
- Η Μεταμόρφωση στο νησί της Πρώτης (Kınalıada)
-
- Ο Ταξιάρχης στη Στένη (İstinye)
-
- Ο Αγ. Γεώργιος στο νησί της Χάλκης (Heybeliada)
-
- Ο Αγ. Γεώργιος στα Θεραπειά (Tarabya)
-
- Το Μετόχι στο Μπαλατά.
Για το δε πλήθος των ακινήτων που επιστράφηκαν στα Μειονοτικά μη Μουσουλμανικά Βακούφια, στα οποία στις 8/12/2017 αναφέρθηκε ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan (RTE) στην μη επιτρεπόμενη πανηγυρική ομιλία του (όμως τελέστηκε) στο Λύκειο Celâl Bayar (Τζελάλ Μπαϊάρ), θέλουμε να τονίσουμε τα εξής:
Από τα 1.704 ακίνητα που ζητήθηκαν να επιστραφούν βάσει των νόμων του 2008, επεστράφησαν στην κυριότητα των Ελληνικών (Ρωμαίικων) Βακουφιών, μόνο τα 591 (34,68% και δεν έχουν τελεσιδικήσει όλα)[22]. Ο εν λόγω αριθμός είναι μικρότερος από τα ακίνητα που υφαρπάχτηκαν με τις αποφάσεις του Αρείου Πάγου της Τουρκίας την περίοδο 1971 – 1975. Μία σοβαρή μελέτη που διεξάχθηκε αλλά δεν ολοκληρώθηκε (λόγω κολλημάτων που προέβαλλαν οι υπάλληλοι των υπηρεσιών) ο αριθμός των ακινήτων που υφαρπάχτηκαν στην εν λόγω περίοδο ανέρχεται στα 2.234. Τί γίνεται με τις προηγούμενες πρακτικές; Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο και από τα στελέχη της κοινότητάς μας, αλλά και από τα στελέχη του ΑΚΡ!..
Όπως αναφέρθηκε στην ημερίδα στις 18/11/2017 και ο τέως πρωθυπουργός Ahmet Davutoğlu (Αχμέτ Νταβούτογλου) και ο νυν Υπ. Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu (Μεβλούτ Τσαβούσογλου) αναφερόμενοι στα στελέχη της κοινότητάς μας εκμυστηρεύτηκαν ότι “αδυνατούν να διεκπεραιώσουν τις υποσχέσεις τους λόγω ανώτερης πίεσης” χωρίς να διευκρινιστεί ή να κατονομαστεί η “ανώτερη πίεση”. Με τις εν λόγω διευκρινήσεις, συμπεραίνουμε ότι οι καταπιέσεις συνεχίζονται και δεν είναι προϊόν του παρελθόντος, όπως τόνισε ο πρόεδρος RTE στον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Αλέξη Τσίπρα.
Τι ελπίζουν οι εναπομείναντες στην Κωνσταντινούπολη; Έχει δρομολογηθεί η σύσταση πενταμελούς συμβουλευτικής οικονομικής επιτροπής, που συγκαταλέγεται στις δραστηριότητες του Συνδέσμου Υποστήριξης Ρωμαίικων Κοινοτικών Ιδρυμάτων (ΣΥΡΚΙ), με αντικείμενο την ανεύρεση μέγιστης οικονομικής ανταπόδοσης από την εκμετάλλευση των εναπομεινάντων στην κυριότητα των Ελληνικών (Ρωμαίικων) Βακουφιών ακινήτων. Εδώ τίθεται το ερώτημα πώς θα ξεπεραστούν οι αγκυλώσεις του παρελθόντος ούτως ώστε όλοι οι υπεύθυνοι των διοικήσεων των Βακουφιών να συμμετέχουν στην εν λόγω προσπάθεια, γνωρίζοντας ότι συνεχίζεται η πρακτική “Καραγιαννισμού” αν και έχει αποδημήσει εις Κύριον ο δημιουργός της. Έτσι το πλουσιότερο Βακούφι που στηρίζει ένα πληρέστατο σύγχρονο Νοσοκομείο, που χρεώνει τις νοσηλευτικές υπηρεσίες που προσφέρει στα μέλη της Κοινότητάς μας, αρνείται να συνεργαστεί σε οποιαδήποτε κοινοτική προσπάθεια…
| Χάρτη 1: Τα προσδοκώμενα σύνορα της ΤΔ με τον Εθνικό Όρκο Χάρτης 2. Όρια του Δήμου Ιάσμου |
Τι ελπίζει η Ελλάδα; Ο πρόεδρος RTE αναφερόμενος στους Έλληνες Μουσουλμάνους της Θράκης τους αποκαλούσε ομογενείς (soydaş, σοϊντάς), αν και στην “μη επιτρεπόμενη” ομιλία του ξέφυγε και η λέξη συμπολίτες μου (vatandaşlarım). Η σωστή εκφώνηση θα ήταν ομόθρησκοί μου ή όπως συνηθίζεται στην ΤΔ “θρησκευτικοί μου αδελφοί” (din kardeşlerim)[23]. Παράλληλα τόνισε ότι η ανοχή της ΤΔ έχει εξαντληθεί σ’ ότι αφορά τις παραβιάσεις που τελούνται από την Ελλάδα κατά των ομοεθνών του (επίσης φρασεολογία του 1963 σ’ ότι αφορά τους Τουρκοκύπριους). Παραβλέποντας την ύπαρξη της Αγροτικής Τράπεζας της Τουρκίας στη Θράκη και των δεδομένων που ανακοινώθηκαν από αυτή, προέβαλλε το θέμα της φτώχειας των ομογενών του, όταν στην Ελλάδα 1,3 εκ. νοικοκυριά ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, όπως ορίζει η ΕΕ[24].
Κλείνοντας
Στα προαναφερόμενα εάν προστεθεί και η “αφελής” χάραξη των συνόρων του δήμου Ιάσμου [Κοίτα χάρτη 2] με το σχέδιο Καλλικράτη (αντίστοιχη της Κοφίνου της Κύπρου) διαπιστώνουμε ότι ο RTE στην τελευταία του επίσκεψη φύτεψε σπόρους, που ελπίζει να θερίσει μετά την τακτοποίηση των ανοικτών μετώπων της Συρίας και του Ιράκ. Εξάλλου να μην ξεχνάμε ότι η Θράκη συγκαταλέγεται στον εθνικό όρκο (Misakı Millî) του 1920 [Κοίτα χάρτη 1].βκ
Σημειώσεις:
[1] Κοίτα μηνιαία συνδρομητική εφημερίδα “Ο Πολίτης” Δεκέμβριος 2014, άρθρο Β. Κυρατζόπουλου, Ο θεσμός των Βακουφιών (Vakıf) στην Τουρκία τον 21ο αιώνα και η αναγκαιότητα μαζικής επισκόπησης των Ρωμαίικων Βακουφιών, Νοέμβριος 2014. Για ηλεκτρονική έκδοση κοίτα: http://www.antibaro.gr/article/11672
[2] Κοίτα άρθ. 2 Ν.3647 – 29/2/2008 (ΦΕΚ Α’ 37)
[3]Κοίτα άρθ. 3Σύνταγμα της Ελλάδας.
http://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/article-3/
[4] Για τις εν λόγω θέσεις κοίτα μελέτη Β. Κυρατζόπουλου, Αθήνα 2004 https://www.academia.edu/6486903/Relations_Ecumenical_Patriarchate_of_Constantinople_-_Church_of_Hellas
[5] Όπως:
- Σύμβαση Αθηνών 1/11 – 14/11/1913, κοίτα Ν.4213 ΦΕΚ 229 και πρωτόκολλα αυτού,
- Σύμβαση Κωνσταντινουπόλεως 20/6 – 2/7/1881
- κ.ά.
[6] Η ΣτΛ που υπογράφεται στις 24/7/1923 σηματοδοτεί τρία βασικά γεγονότα:
- Παύεται το Οσμανικό Κράτος και δημιουργείται ως ανεξάρτητο νέο κράτος η ΤΔ
- Παύεται ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος μεταξύ των νικητών συμμάχων και ΤΔ
- Παύεται ο Ελληνο-Τουρκικός πόλεμος μεταξύ της νικήτριας ΤΔ και του ηττημένου Ελλαδικού Βασιλείου.
Στην εν λόγω συνθήκη παρευρίσκονται οι ΗΠΑ (που ουδέποτε κήρυξαν πόλεμο κατά Οσμανικού Κράτους ή Βουλή της Άγκυρας ή ΤΔ) και τα Σοβιέτ (που είχαν αρνηθεί κάθε σύμβαση που είχε υπογράψει η Τσαρική Ρωσία, όπου ήδη είχε υπογραφεί η Συνθήκη της Μόσχας μεταξύ Σοβιέτ και ΤΔ).
[7] Το 1517 ο θεσμός του Χαλίφη (ως ανώτατος άρχοντας του Ισλάμ) θα μεταφερθεί στους Σουλτάνους του Οσμανικού Κράτους.
[8] Zimmî (Ζιμμί) επίσης και επί των ημερών μας αποκαλούνται οι μη Μουσουλμάνοι που ζουν στα Ισλαμικά εδάφη. Κοίτα http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c44/c440265.pdf
[9] Κοίτα Dilek Kurban, Kezban Hatemi, Bir Yabancı’laştırma Hikâyesi (Μία Ιστορία Κοινωνικού Αποκλεισμού) , εκδ. TESEV, Κωνσταντινούπολη 2009.
[10] Νομικό Διάταγμα 308 -1/11/1922, βασισμένο στο πρώτο Σύνταγμα της κυβέρνησης της Άγκυρας τις 20/1/1921.
[11] Ν. 431-3/3/1924 (Εφημ. Κυβ. 63)
[12] Emvâl-i Metrûke (Εμβάλι Μετρουκέ), θεωρούνται τα εγκαταλειμμένα ακίνητα όπου οι ιδιοκτήτες έχουν εξαφανιστεί ή λόγω παράνομης πράξης έχουν προσφύγει σε τρίτες χώρες. Έτσι πολλοί μη Μουσουλμάνοι που είχαν εγκαταλείψει τις εστίες τους για να αποφύγουν τις κακουχίες του πολέμου και των διωγμών θα αποκηρυχτούν ως “φυγάδες” και τα ακίνητά τους θα χαρακτηριστούν “ορφανα”.
[13] Κοίτα Nevzat Onaran, Emvâl-i Metrûke Olayı, εκδ. οικ. Belge , Κων/πολη 2010 σελ. 215 – 225.
[14] Για τις 75 παραβιάσεις της περιόδου 1923 – 2000 κοίτα:
https://www.academia.edu/6487178/The_violations_of_the_Treaty_of_Lausanne
[15] Κοίτα http://yeni-kimlik.com/istanbul-nufusu-ilce-ilce-kactir.html
[16] Ήταν γνωστό ότι δεν υπήρχε, διότι τα μη Μουσουλμανικά Βακούφια ιδρύονταν με Σουλτανικό έγγραφο (fetvâ) και οι Αρχές της ΤΔ δεν αναγνώριζαν τις Σουλτανικές υπογραφές…Κοίτα Dilek Kurban, Kezban Hatemi, Bir Yabancı’laştırma Hikâyesi (Μία Ιστορία Κοινωνικού Αποκλεισμού) , εκδ. TESEV, Κωνσταντινούπολη 2009, σελ 14-15.
[17] Για σχετικούς πίνακες, κοίτα Β. Κυρατζόπουλος, Η Άγραφη Γενοκτονία, εκδ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006, σελ. 180 – 184, πιν. 2.5, 2.6, 2.7.
[18] Για την προσπάθεια κατάληψης της εξουσίας προς Ισλαμοποίηση της ΤΔ κοίτα άρθρο-μελέτη Β. Κυρατζόπουλου, Ογδόντα Μέρες μετά, η Ανάγνωση ενός Δημοψηφίσματος (Τουρκική Δημοκρατία 16/4/2017), Αθήνα 7/2017.
https://www.academia.edu/33770723/Eighty_Days_After_Reading_a_Referendum_Turkish_Republic_16_4_2017_
[19] Κοίτα Β. Κυρατζόπουλος, Λύκου Ανάβαση, εκδ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006.
[20] Μazbut = Μαζμπούτ, η ΓΔΒ, το ορίζει ως: Είναι το Βακούφι, που διοικείται βάσει Ν.2762 από την ΓΔΒ, το οποίο έχει ιδρυθεί νωρίτερα από την ισχύουσα ημερομηνία του Ν. 723.
Mülhak = Μουλχάκ η ΓΔΒ, το ορίζει ως: Είναι το Βακούφι, που διοικείται βάσει Ν.5737 από άτομα που προέρχονται από το γένος των δωρητών, το οποίο έχει ιδρυθεί νωρίτερα από την ισχύουσα ημερομηνία του Ν. 723
Οι όροι χρησιμοποιήθηκαν κατ’ επανάληψη για την υφαρπαγή περιουσιακών στοιχείων των μειονοτικών Βακουφιών.
[21] Αναφερόμαστε στην ημερίδα που συνδιοργάνωσε η ΟΙΟΜΚΩ και η Ένωσις Ομογενών εκ Κωνσταντινουπόλεως Βορείου Ελλάδος στις 18/11/2017 στην Θεσσαλονίκη. Για τα πρακτικά κοίτα : http://www.conpolis.org/uploadedNews/PRAKTIKA%202IS%20HMERIDAS.pdf
[22] Κοίτα Dilek Kurban, Kezban Hatemi, Bir Yabancı’laştırma Hikâyesi (Μία Ιστορία Κοινωνικού Αποκλεισμού) , εκδ. TESEV, Κωνσταντινούπολη 2009, σελ. 26. Αν και επίμονα ρωτήθηκαν οι ομιλητές της ημερίδας, απέφυγαν να δώσουν συγκεκριμένους αριθμούς που ισχύουν επί των ημερών μας.
[23] Ό όρος “soydaş ” αρχίζει να χρησιμοποιείται στην ΤΔ για τους Τουρκοκύπριους, από την περίοδο εφαρμογής πρακτικών του Nihat Erim (Νιχάτ Ερίμ).
[24] Είναι το πλήθος των νοικοκυριών που δικαιούνται να λάβουν το κοινωνικό μέρισμα. Κοίτα http://www.newsbomb.gr/oikonomia/news/story/845072/koinoniko-merisma-aytoi-tha-lavoyn-ta-xrimata-ayrio-paraskeyi-15-12 .
http://www.anixneuseis.gr/?p=180747
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου