Τι είπαν οι ξένοι για την Ελλάδα του 1940-44

Τι είπαν οι ξένοι για την Ελλάδα του 1940-44

Φειδίας Ν. Μπουρλάς
Αθήνα, 28 Οκτωβρίου 1997

---

    Ο Στρατάρχης Γιαν Σματς, Πρωθυπουργός της Ν. Αφρικής, χαρακτήρισε την 28η Οκτωβρίου 1940 ως "ημέρα που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας". Και προσέθεσε: "Πραγματικώς εγεννήθη μία νέα Ελλάς, όπως την ωνειρεύθησαν οι ποιηταί."
    Πράγματι, σύμμαχοι και εχθροί αναγνώρισαν την αποφασιστική συμβολή της Ελλάδος στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
    Άμα τη εκδηλώσει της Ιταλικής επιθέσεως ο Winston Churchill απέστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα στην Ελληνική κυβέρνηση:
    "Η Ιταλία εύρε τας απειλάς του εκφοβισμού ανωφελείς έναντι του ηρέμου θάρρους σας. Κατέφυγεν επομένως εις απρόκλητον επίθεσιν εναντίον της πατρίδος σας, αναζητούσα εις αστηρίκτους κατηγορίας δικαιολογίαν της αισχράς της επιθέσεως. Ο τρόπος με τον οποίον ο Ελληνικός λαός, υπό την αξίαν εμπιστοσύνης ηγεσίαν σας, αντιμετώπισε τους κινδύνους και τις προκλήσεις των τελευταίων μηνών, κατέκτησε τον θαυμασμόν του Βρετανικού λαού διά την Ελλάδα. Αι αρεταί αυταί θα ενισχύσουν τον Ελληνικόν λαόν και κατά την παρούσαν στιγμήν της δοκιμασίας. Θα σας παράσχωμεν την δυνατήν βοήθειαν μαχόμενοι εναντίον κοινού εχθρού και θα μοιρασθώμεν την κοινήν νίκην."
    Και όταν πια ο Ελληνικός Στρατός έγραφε το Έπος της Πίνδου, είπε το περίφημο (εφημ. "Manchester Guardian", 19 Απρ. 1941):
    "Του λοιπού δεν θα λέγεται ότι οι Έλληνες πολεμούν ως ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν ως Έλληνες."
    Ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Antony Eden:
    "Αν το αποτυχόν χάρις εις την νικηφόρον αντίστασιν της Ελλάδος μεσογειακόν σχέδιον του Hitler επετύγχανεν, η επίθεσις της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας θα είχεν όλως διάφορα αποτελέσματα. Οι ήρωες που έχουν βάψει με το αίμα τους την ιεράν γην της Βορείου Ηπείρου, οι μαχηταί της Πίνδου και οι άλλοι, θα είναι οδηγοί μαζί με τους Μαραθωνομάχους, θα φωτίζουν ανά τους αιώνας την οικουμένην."
    Ο Βρετανός υπουργός F. Noel Baker (Οκτώβριος 1942):
    "Αν η Ελλάς ενέδιδε εις το τελεσίγραφο του Mussolini, ουδείς θα εδικαιούτο να την μεμφθεί... Ο Άξων θα εκυριάρχει στην Μεσόγειο... Η Συρία, το Ιράκ, η Περσία, η Κύπρος, θα κατελαμβάνοντο από τον Άξονα. Η Τουρκία θα εκυκλώνετο. Οι πετρελαιοπηγές της Εγγύς Ανατολής θα ήσαν στη διάθεσή του. Η οπίσθια θύρα του Καυκάσου θα ανοιγόταν δι' αυτόν... Χάρις εις την ελληνικήν αντίστασιν, μας εδόθη ο καιρός να αποκρούσωμε και να συντρίψωμε την ιταλικήν στρατιά, η οποία εκινήθη από τη Λιβύη κατά της Αιγύπτου, να εκκαθαρίσωμε την Ερυθράν Θάλασσα από τα εχθρικά πλοία, να μεταφέρωμε την αμερικανική βοήθεια προς την Εγγύς Ανατολή και να εξουδετερώσουμε έτσι την εχθρική απειλή εναντίον της... Αν το Στάλιγκραντ και ο Καύκασος κρατούν σήμερα, τούτο δεν είναι άσχετον προς την ελληνικήν αντίσταση, της οποίας επωφελούμεθα, μετά την πάροδον δύο ολόκληρων ετών. Ο κόσμος πραγματικά δεν δικαιούται να λησμονήσει τα ελληνικά κατορθώματα κατά την ιστορική εκείνη στιγμή."
    Η ΕΣΣΔ, διά του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Μόσχας, αναγνώρισε την καθοριστική συμβολή της Ελλάδος στην καθυστέρηση και τελική αποτυχία της Γερμανικής επιθέσεως εναντίον της ΕΣΣΔ (επιχείρηση "Barbarossa"):
    "Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και ενικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον διά να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε."
    Αλλά και όλοι οι ανώτεροι Γερμανοί αξιωματούχοι που κατέθεσαν στη δίκη της Νυρεμβέργης, είτε ως κατηγορούμενοι είτε ως μάρτυρες (Keitel, Jodl, von Rundstedt, von List κ.ά.), ομολόγησαν ως βασική αιτία της αποτυχίας της επιχείρησης "Barbarossa" τη Βαλκανική εκστρατεία. Ο στρατάρχης Keitel συγκεκριμένα κατέθεσε:
    "Η απροσδόκητη και ισχυρή αντίσταση των Ελλήνων εβράδυνε την επίθεση κατά της Ρωσίας για περισσότερο από δύο μήνες. Αν δεν υπήρχε η καθυστέρηση αυτή, η εξέλιξη του πολέμου θα ήτο διαφορετική, τόσο εις το Ανατολικό μέτωπο όσο και εις τον πόλεμο γενικά, και άλλοι σήμερα θα ήσαν εις την θέσιν του κατηγορουμένου."
    Ο Franklin Roosevelt γράφει στον Έλληνα πρέσβη στην Washington (28 Οκτωβρίου 1942):
    "Σημαντικώτερον ακόμη από την αρχικήν υπερήφανον απόκρουσιν της εχθρικής προκλήσεως είναι το γεγονός, ότι η Ελλάς εξηκολούθησε να μάχεται με κάθε μέσον το οποίον ημπορούσε να διαθέση. Όταν η ηπειρωτική Ελλάς κατελήφθη από την εχθρικήν υπεροπλίαν, η αντίστασις εξηκολούθησεν από τας νήσους. Και όταν αι νήσοι έπεσαν, η αντίστασις εξηκολούθησεν από την Αφρικήν, από τας θάλασσας, από οιονδήποτε μέρος εις το οποίον θα ημπορούσαν να κτυπηθούν οι επιδρομείς. Εις εκείνους που προτιμούν να επιτύχουν ένα συμβιβασμόν, να ακολουθήσουν πολιτικήν συνεννοήσεως ή κατευνασμού, να υπολογίσουν τας ζημίας και τα έξοδα της αντιστάσεως, ημπορώ να τονίσω ότι η Ελλάς εδημιούργησε το παράδειγμα, το οποίον ο καθείς από ημάς οφείλει να ακολουθήση μέχρις ότου οι άρπαγες της ελευθερίας αχθούν τελικώς εις την δικαίαν εξόντωσίν των."
    Ο Adolf Hitler ήταν αντίθετος με την ιταλική επίθεση, καθώς δεν ήθελε να ανοίξει Βαλκανικό μέτωπο, τη στιγμή που προετοίμαζε την εκστρατεία κατά της ΕΣΣΔ. Αλλά και διότι η επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος, απρόκλητη και βάρβαρη επίθεση του Άξονα κατά ενός μικρού κράτους, και η ηρωική αντίσταση της τελευταίας, απετέλεσαν ισχυρά όπλα στα χέρια του Roosevelt, προκειμένου να κερδίσει την επανεκλογή του και να προωθήσει την κατά του Άξονα πολιτική του. Ο Ναύαρχος φον Κανάρης αναφέρει στα απομνημονεύματά του, ότι σε σύσκεψη στο Μπερχτεσγκάντεν την 1η Φεβρουαρίου 1941, προκειμένου να συζητηθούν οι εξελίξεις μετά το θάνατο του Μεταξά, και ενώ είχε ήδη αποφασιστεί η Γερμανική επίθεση, ακούστηκε ο Hitler να μονολογεί: "Εάν επιτεθώ, θα μου πουν ότι κτυπώ πισώπλατα έναν ηρωικό λαό· εάν δεν επιτεθώ, προδίδω ένα φίλο και σύμμαχο (Mussolini)." Διέπραξε όμως την ατιμία αυτή, και τελικά οι φόβοι του επιβεβαιώθηκαν. Η ηρωική μάλιστα Ελληνική αντίσταση στα Οχυρά της Γραμμής Μεταξά τον έκανε να αναγνωρίσει σε λόγο του στο Ράιχσταγκ (4 Μαΐου 1941):
    "Ενώπιον της Ιστορίας είμαι υποχρεωμένος να αναγνωρίσω ότι, από τους μέχρι τώρα αντιπάλους μας, ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με εξαιρετική γενναιότητα και δεν παραδόθηκε παρά όταν κάθε αντίστασή του ήταν αδύνατη. Ως εκ τούτου, απεφάσισα να μην κρατηθεί κανένας Έλληνας στρατιώτης αιχμάλωτος και οι αξιωματικοί να διατηρήσουν τα προσωπικά όπλα τους."
    Όταν δε όλα θα έχουν κριθεί, θα ομολογήσει στην "Πολιτική Διαθήκη", την οποία υπαγόρευσε στον Borman, το Φεβρουάριο του 1945 στο Βερολίνο:
    "Η κακή τροπή του πολέμου για τον Άξονα άρχισε από την περιττή και ανόητη επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος, η οποία έδωσε την ευκαιρία στην Αγγλία να θέσει και πάλι τον πόδα της επί της Ευρώπης, στον Churchill να θριαμβολογήσει ότι η Αγγλία έχει και πάλι συμμάχους στον αγώνα της κατά του Άξονα, και στους εχθρούς του Ράιχ να αναθαρρήσουν."
    "...Άνευ των δημιουργηθεισών υπό των Ιταλών δυσκολιών εκ της εκστρατείας των κατά της Ελλάδος, θα είχον επιτεθή εναντίον των Ρώσων εβδομάδας τινάς ενωρίτερον."
    H Λένι Ρίφενσταλ στην αυτοβιογραφία της αναφέρει ότι ο Hitler της είπε σε συνάντησή τους στις 30 Μαρτίου 1944:
    "Αν οι Ιταλοί δεν είχαν επιτεθή εις την Ελλάδα και δεν εχρειάζοντο την βοήθειάν μας, ο πόλεμος θα είχε πάρει διαφορετικήν τροπήν. Θα είχαμε προλάβει να κατακτήσωμεν το Λένινγκραντ και την Μόσχαν, πριν πιάσει το Ρωσικόν ψύχος."
    Γράφει ο Joseph Goebbels στο ημερολόγιό του, στις 8 Απρ. 1941, δύο ημέρες μετά την γερμανική επίθεση, εντυπωσιασμένος και αυτός από την μαχητικότητα των Ελλήνων: "Προχωρούμε αργά στην Ελλάδα... Οι Έλληνες είναι γενναίοι μαχηταί... Τα καταληφθέντα χαρακώματα είναι γεμάτα πτώματα... Και αυτός ο Φύρερ θαυμάζει ιδιαιτέρως το θάρρος των Ελλήνων. Ίσως υπάρχει ακόμη ένα ίχνος της παλαιάς ελληνικής καταγωγής σ' αυτούς."
    Θα γράψει το περιοδικό TIME (January 6, 1941, "1940 Man of the Year: Winston Churchill"):
    "Benito Mussolini, thinking conquest was easy, proved the year's greatest flop.
    [...] Among other Europeans who had made their mark in 1940, one was short, squat General John Metaxas, Premier of the Greeks, who had made a monkey of Benito Mussolini."
    Αλλά και οι Ιαπωνικές εφημερίδες (Δεκέμβριος 1940):
    "Η χώρα μας, εις την οποίαν ιδιαιτέρως τιμάται η ανδρεία, παρακολουθεί με θαυμασμόν τον αγώνα των Ελλήνων εις την Αλβανίαν, ο οποίος μας συγκινεί τόσον ώστε, παραμερίζοντες προς στιγμήν παν άλλο αίσθημα, αναφωνούμεν "Ζήτω η Ελλάς"."
    Για τη μάχη της Κρήτης ο Winston Churchill γράφει στα απομνημονεύματά του: "Στην Κρήτη ο Goering κέρδισε μια Πύρρειο νίκη, διότι με τις δυνάμεις που σπατάλησε εκεί θα μπορούσε εύκολα να κατακτήσει την Κύπρο, τη Συρία, το Ιράκ και ίσως ακόμη και την Περσία... Διέπραξε την ανοησία να αφήσει να του ξεφύγουν αυτές οι μεγάλες ευκαιρίες, με το να θυσιάσει τις αναντικατάστατες αυτές δυνάμεις σε έναν θανάσιμο αγώνα που διεξαγόταν συχνά σώμα με σώμα..."
    Η καθυστέρηση των Γερμανών στην Κρήτη επέτρεψε στον Άγγλο στρατάρχη Weyvell να οργανώσει την άμυνα της Αιγύπτου. Ο ίδιος ανέφερε στην κυβέρνησή του: "Οι απώλεις των Γερμανών στην Κρήτη έσωσαν τη γενική κατάσταση στη Μεσόγειο, διότι καταστράφηκε μέγα μέρος από τα αεραγήματα του εχθρού και τεράστιος αριθμός αεροπλάνων." Ο ίδιος λέγει: "Προθύμως αναγνωρίζομεν ότι οι Έλληνες σύμμαχοί μας είναι οι πρώτοι που τας υπερόχους νίκας των εις την Βόρειον Ήπειρον άνοιξαν τον δρόμον και κατάφερον πλήγματα κατά της φασιστικής Ιταλίας. Αι επιτυχίαι δεν είχαν μόνον τοπικήν σημασίαν, αλλά επηρέασαν την όλην εξέλιξιν του πολέμου. Η άμυνα της Κρήτης έσωσε την Κύπρον, την Συρίαν, το Ιράκ και ίσως το Τομπρούκ."
    Ο ίδιος ο Hitler παραδέχθηκε: " Η Κρήτη απέδειξε ότι οι μεγάλες μέρες των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν."
    Οι συμμαχικές δυνάμεις που έλαβαν μέρος στη μάχη της Κρήτης ήταν 30-32000 στρατιώτες και 1500 αξιωματικοί, Άγγλοι, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί. Επίσης 11500 Έλληνες νεοσύλλεκτοι. Και σύσσωμος ο ηρωικός Κρητικός λαός. 4000 αλεξιπτωτιστές και πάνω από 170 αεροπλάνα ήταν οι Γερμανικές απώλειες.