Ο ΕΡΜΗΣ, ο ΗΦΑΙΣΤΟΣ και οι ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ

Χαρά Νάστου

Οι δυο θεοί της Μυθολογίας μας, φίλοι μου, ο Ερμής και ο Ήφαιστος, θεωρούν κοινωνικοί αναλυτές πως επενεργούν, ως ιδιότητες, στη φύση ενός πνευματικού δημιουργού και του έργου που αυτός παράγει.
Ο Γάλλος συγγραφέας, κοινωνιολόγος, ψυχολόγος, ζωγράφος, ποιητής, ο Αντρε Βιρέλ στο έργο του «Η ιστορία της εικόνας μας», στο οποίο αναφέρεται ο Ίταλο Καλβίνο, υποστηρίζει για τους δύο θεούς:
«Ο Ήφαιστος και ο Ερμής αντιπροσωπεύουν τις δυο αδιαχώριστες και συμπληρωματικές λειτουργίες της ζωής.
Ο ΕΡΜΗΣ την ΑΡΜΟΝΙΑ, τη συμμετοχή μας δηλαδή στον περιβάλλοντα κόσμο, και ο ΉΦΑΙΣΤΟΣ την ΕΣΤΙΑΣΗ, δηλαδή τη δημιουργική περισυλλογή.
Οι δυο θεοί είναι αδέλφια ετεροθαλή, ως γιοι του Δία.
Από την πλευρά της μητέρας του, της Μαίας, ο Ερμής κατάγεται από τον Ουρανό, που κατείχε το βασίλειο του «κυκλοφρενικού» χρόνου της αδιαφορροποίητης συνέχειας.
Ο Ήφαιστος κατάγεται από τον Κρόνο(η Ήρα ήταν κόρη του Κρόνου), στον οποίον ανήκε το βασίλειο του «σχιζοφρενικού» χρόνου της εγωκεντρικής απομόνωσης.
....στο φωτεινό και ισορροπημένο βασίλειο του Δία, ο Ηφαιστος και ο Ερμής είναι αντίστοιχα φορείς της ανάμνησης ενός από τα δυο σκοτεινά αρχέγονα προαναφερθέντα βασίλεια του Ουρανού και του Κρόνου, έχοντας ωστόσο ο καθένας μετατρέψει αυτό που ήταν καταστροφική ασθένεια σε θετική ιδιότητα: στην ΑΡΜΟΝΙΑ ο ΕΡΜΗΣ και στην ΕΣΤΙΑΣΗ ο ΗΦΑΙΣΤΟΣ
Η συγκέντρωση και η δεξιοτεχνία του Ήφαιστου αποτελούν απαραίτητες ιδιότητες για ν’αφηγηθείς τις περιπέτειες και τις μεταμορφώσεις του Ερμή. Η κινητικότητα και η γρηγοράδα του Ερμή από την άλλη είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να νοηματοδοθεί ο ατέρμονος μόχθος του Ήφαιστου».

ΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ

Τα δυο αδέλφια θεοί είναι αντίθετοι ιδιοσυγκρασιακά, αλλά και συμπληρωματικοί για τον ίδιο λόγο, γράφει ο Ίταλο Καλβίνο.
Η δουλειά ενός συγγραφέα, όπως αναφέρει, περιλαμβάνει τους διαφορετικούς χρόνους, δηλαδή τις διαφορετικές ταχύτητες χρόνου των δύο θεοτήτων:
1. το χρόνο και την φτερωτή ανταπόκριση του ΕΡΜΉ
2. το χρόνο και τη χωλή βραδύτητα του ΗΦΑΙΣΤΟΥ.

« Ένα μήνυμα ΑΜΕΣΟΤΗΤΑΣ είναι ο ΕΡΜΗΣ, γράφει ο Καλβίνο,που κατακτιέται και μορφοποιείται και ολοκληρώνεται μέσα από τις ΥΠΟΜΟΝΕΤΙΚΕΣ ,ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ , του ΉΦΑΙΣΤΟΥ.
Είναι η αιφνίδια σύλληψη μιας ιδέας, που μόλις διατυπωθεί και ενσαρκωθεί, προσλαμβάνει οριστικό χαρακτήρα και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική».
Ο χρόνος που κυλάει με μοναδικό σκοπό ν’ αφήσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις να κατασταλάξουν, να ωριμάσουν, να απαγκιστρωθούν από κάθε ιδέα ανυπομονησίας και κάθε εφήμερη συγκυρία είναι ο ΧΡΟΝΟΣ του ΗΦΑΙΣΤΟΥ, αυτός ο νοητός χρόνος της χαμηλής ταχύτητας, που συγκεντρώνει όλο το υλικό, για να αποδοθεί η μορφή που υπήρχε ως ιδέα στην αρχική της σύλληψη, σε χρόνο και ταχύτητα ΕΡΜΗ 

Στους δημιουργούς, φίλοι μου, συνοικούν και οι δυο θεοί:
Ο ΉΦΑΙΣΤΟΣ με το αργό, ακανόνιστο βήμα, έγκλειστος στο σιδεράδικό του, θα παραλάβει την αστραπιαία ιδέα από τον ΕΡΜΗ, θα την αφήσει να κατασταλάξει, να ζυμωθεί, να ωριμάσει, σε χρόνο απροσδιόριστο, μέχρι να φθάσει έτσι στο σημείο της τελικής δράσης, όπου μορφοποιεί και σχηματοποιεί όλο το μόχθο που κατέβαλε στον αργόσυρτο ή και ακίνητο χρόνο του.
Και ο ΕΡΜΗΣ στέκεται εκεί υπομονετικά, για να μας κοινωνήσει με την αμεσότητά του όλες τις ιδέες και τα συναισθήματα, που σταδιακά, μέσα στην αυτοσυγκέντρωση και την περισυλλογή, ενδυνάμωσαν, ωρίμασαν, ώστε να φθάσουν σε μας όλοι οι χυμοί τους.
Ο χρόνος και οι ιδέες, η δράση για τη ζύμωσή τους και το πνευματικό αποτέλεσμα απαιτούν και τον ΕΡΜΗ τους και τον ΗΦΑΙΣΤΟ τους, και την ουράνια και την κρόνια καταβολή τους.
Η σπίθα, η αναζωπύρωση, η έκρηξη του Ερμή και καταλαγιασμός του Ήφαιστου ανταμώνουν, συνυπάρχουν από την αρχή του Χρόνου της δημιουργίας ως το τέλος της, που παραδίδεται εις χέρια των αναγνωστών ή των θεατών.
Στο τέλος δεν μπορείς να ξεχωρίσεις ποιο από τα στάδια διεργασίας είναι το σημαντικότερο, αφού όλα έφεραν τον πνευματικό τόκο μέσα στον αργό χρόνο, το «σχιζοφρενικό» του ΗΦΑΙΣΤΟΥ και τον «κυκλοφρενικό» του ΕΡΜΗ.
Εμείς, οι αναγνώστες, στα χέρια μας θα κρατάμε πάντα ένα πνευματικο προϊόν που κινήθηκε σε δυο ταχύτητες, την αστραπιαία, αλλά και την αργοκίνητη, ώστε να είναι τετελεσμένο.

Ο Ίταλο Καλβίνο με μια κινέζικη ιστορία, που αναφέρει στα «Αμερικανικά μαθήματα», επισφραγίζει τη συνύπαρξη και συγχώνευση των δύο χρόνων, του ΕΡΜΗ και του ΗΦΑΙΣΤΟΥ, με αφορμή ένα τεχνικό δημιούργημα:

«Ένα από τα πολλά χαρίσματα του Τσουάνγκ Τσου ήταν και η ικανότητά του στο σχέδιο. Ο βασιλιάς τού ζήτησε να σχεδιάσει έναν κάβουρα.
Ο Τσουάνγηκ Τσου του είπε πως χρειαζόταν πέντε χρόνια και μια έπαυλη με δώδεκα υπηρέτες.
Ύστερα από πέντε χρόνια δεν είχε ακόμα ξεκινήσει το σχέδιο.
«Έχω ανάγκη από άλλα πέντε χρόνια», είπε ο Τσουάνγκ Τσου.
Ο βασιλιάς δεν έφερε αντίρρηση.
Με τη λήξη του δέκατου έτους, ο Τσουάνγκ Τσου πήρε το πινέλο και σε μια στιγμή, με μια μόνο κίνηση, σχεδίασε έναν κάβουρα, τον πιο τέλειο κάβουρα που είχε ποτέ υπάρξει».

Σ’ αυτή την κινέζικη ιστορία ενσωματώνεται ο αργοκίνητος ΉΦΑΙΣΤΟΣ, δηλαδη ο Τσουάνγκ Σου, που χρειάζεται 10 χρόνια ζύμωσης, ωρίμανσης, καταστάλαξης, και ο φτεροκίνητος ΕΡΜΗΣ, ο βασιλιάς δηλαδή που συνέλαβε την ιδέα του κάβουρα.
Αν θέλαμε να επεκταθούμε, ο Τσουάνγκ Τσου είχε απορροφήσει στα δέκα αυτά χρόνια τα αντίθετα και συμπληρωματικά γνωρίσματα και των δυο θεών. Ο βασιλιάς(Δίας-Έμπνευση)) έδωσε την εντολή, και ο αποδέκτης (συγγραφέας-κατασκευαστής), ως Ερμής, συνέλαβε άμεσα το μήνυμα, το δούλεψε ως Ήφαιστος και το παρέδωσε στη θέα του βασιλιά (στο κοινό) ως γοργοπόδαρος, φτεροσάνδαλος Ερμής σε μια κυκλική δράση.

Ο κάθε δημιουργός, φίλοι μου, πρέπει να τα έχει καλά και με τους δυο θεούς! Τους χρειάζεται, για να περάσει εύκολα και άμεσα το δημιούργημά του στο κοινό, που είναι έτοιμο στην «παραλαβή» να κρίνει το απότέλεσμα των δυο εκ διαμέτρου αντίθετων ταχυτήτων σε χρόνο, αλλά συνάμα αδιαχωρήτων.!

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ