Ο μύθος των χαμένων Ιπποτών

Παρόλο που αποτελεί μέρος της μυθιστορηματικής παράδοσης των καθολικών και της δυτικής Ευρώπης, οι περισσότεροι από τους Έλληνες αναγνώστες της λογοτεχνίας του φανταστικού (και όχι μόνο) γνωρίζουμε αρκετά πράγματα για τον θρυλικό βασιλιά Αρθούρο και τους Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, για το κάστρο του Κάμελοτ και το μυθικό σπαθί Εξκάλιμπερ, αλλά και για την αναζήτηση του Ιερού Γκράαλ.

Και, είτε μέσα από τις σχετικές παραδόσεις και τα διαβάσματα άρθρων και μυθιστορημάτων, είτε μέσα από τις πολλές ταινίες που έχουν γυριστεί με αυτό το θέμα, όλοι μας λίγο-πολύ έχουμε ονειροπολήσει εκείνη την εποχή των περιπετειών, των ρομαντικών αξιών και των αγαδραθημάτων.

Ο Βασιλιάς Αρθούρος αποτελεί το επίκεντρο του ενός από τους τρεις κύκλους των δυτικών ιπποτικών μυθιστορημάτων, του βρετονικού(*), συγκεντρώνοντας στο πρόσωπό του τα αρχετυπικά ιδανικά της βρετανικής μοναρχίας. Είναι ο απαιτούμενος Βρετανός ήρωας, ένας λαμπρός ηγέτης στις παρυφές της ιστορίας, που προσωποποιεί το συλλογικό όνειρο της ενοποίησης, της αρχετυπικά αγνής πολιτειακής ηθικής, και της ειρήνης για την χώρα του. Στις διάφορες μυθιστορίες του Μεσαίωνα, τα ρομαντικά ιπποτικά μυθιστορήματα της εποχής, ο βασιλιάς Αρθούρος και οι ιππότες του συνδέθηκαν με την αναζήτηση του Γκράαλ, του Ιερού Δισκοπότηρου, το οποίο αποτελεί γενικά ένα σύμβολο ενοποίησης και μετουσίωσης. Σε μία εκδοχή αυτών των ιστοριών, που κατά την γνώμη μας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, θα αναφερθούμε σε αυτό το κείμενο.
Σύμφωνα με αυτήν την ιστορία, ο Βασιλιάς Αρθούρος προσβάλλεται από μια μυστηριώδη αρρώστια και για την θεραπεία της στέλνει τους ιππότες του να αναζητήσουν το Ιερό Γκράαλ. Η ανεύρεση του μυθικού αντικειμένου θα είναι δύσκολη, καθώς κανείς δεν γνωρίζει με ακρίβεια πού ακριβώς βρίσκεται, αλλά οι ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, οπλισμένοι με αγάπη και εμπιστοσύνη προς τον βασιλιά τους, χωρίζονται και φεύγουν για τα πέρατα της γης, για την αναζήτησή του.
Πολλά χρόνια περνούν, στα ταξίδια τους χάνονται μεταξύ τους, και κάθε έναν τον βρίσκει και μια διαφορετική μοίρα. Κάποιος ιππότης μπλέκεται με μία γυναίκα, νυμφεύεται, κάνει παιδιά και ξεχνιέται. Κάποιος άλλος παρασύρεται μέχρι το τέλος του κόσμου, στον παγωμένο Βορρά, και πεθαίνει μέσα στα χιόνια. Άλλος σκοτώνεται σε μία μάχη που παίρνει μέρος, άλλος αιχμαλωτίζεται και φυλακίζεται, άλλος προδίδει έναν σύντροφό του και φεύγει μακριά, άλλος μένει σε ένα χωριό και περιμένει, άλλος απογοητεύεται τελικά, θλίβεται και περνά την καθημερινότητά του πνίγοντας τον πόνο του σε ένα καπηλειό. Έτσι, οι ιππότες καταλήγουν να ξεχάσουν τον Αρθούρο, να ξεχάσουν τον σκοπό τους, και να ζουν ζωές άλλων, χαμένοι και ξεχασμένοι.

Όμως, κι ενώ ο καθένας είναι χαμένος στην προσωπική του περιπέτεια, συχνά εμφανίζονται κάποια ιδιαίτερα σημάδια, κάτι φευγαλέες εκλάμψεις, κάποια στοιχεία - ένα όνειρο, μια ανάμνηση, μια νοσταλγία - που τους κάνει να αναρωτιούνται και τελικά να προσπαθούν να θυμηθούν τον χαμένο τους σκοπό, το νόημα της περιπέτειάς τους.
Κάποτε, κάποιοι τυχαίνει να συναντηθούν μεταξύ τους και να νιώσουν μια παράξενη οικειότητα, μια θολή αναγνώριση, μια κρυφή χαρά και μια βαθιά συγκίνηση. Έτσι αρχίζουν να μιλούν μεταξύ τους για τις αποσπασματικές μνήμες τους, για τις μάταιες προσπάθειές τους, για τις αδυναμίες και τα λάθη της πορείας τους, και να παρουσιάζουν ο ένας στον άλλο τα στοιχεία της δικής τους εμπειρίας.

Μέχρι που, κάποια στιγμή μέσα στην ιστορία, οι Ιππότες που έχουν συναντηθεί θυμούνται ο ένας τον άλλον, θυμούνται τον Αρθούρο, θυμούνται την αναζήτησή τους που την πρόδωσαν, και φεύγουν πια μαζί, στην αρχή για να βρουν και τους άλλους συντρόφους τους και μετά για να βρουν το Ιερό Δισκοπότηρο, και να σώσουν τον βασιλιά τους.

Προς το τέλος του μύθου οι εκδοχές γίνονται ακόμη περισσότερες για το πώς οι Ιππότες βρίσκουν το Γκράαλ, πώς φτάνουν μέχρι το Κάμελοτ, και πώς θεραπεύουν τον Αρθούρο που τους περιμένει. Αλλά νομίζω πως ήδη η ‘‘θεραπευτική’’ ιδιότητα αυτής της ιστορίας έχει γίνει φανερή, κι ο καθένας μπορεί να αναρωτηθεί για τον εαυτό του : Ποιός είναι ο βασιλιάς Αρθούρος ; Ποιοί είναι οι χαμένοι ιππότες του ; Ποιό είναι και πού βρίσκεται το μυστικό Γκράαλ ;


Κάθε μύθος είναι ένα ιδιαίτερο είδος ιστορίας που προσπαθεί να ερμηνεύσει τις όψεις του κόσμου που μας περιβάλλει. Σε όλο τον κόσμο, σε όλες τις εποχές, και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, οι μύθοι των ανθρώπων υπήρξαν η ζωντανή έμπνευση για όλες τις δραστηριότητες του νου και της καρδιάς τους, κι έτσι δεν θα ήταν υπερβολικό αν λέγαμε πως ο μύθος είναι ένα μυστικό άνοιγμα που ερμηνεύει το περιβάλλον μας, ζωντανεύει τις κοινωνικές αξίες, και ταυτόχρονα απευθύνεται στα βάθη της ψυχής μας. Το ίδιο συμβαίνει και για τους μυστικούς μύθους του βασιλιά Αρθούρου και των Ιπποτών του, και για την μεγάλη περιπέτειά τους που δεν έχει τέλος…

υποσημείωση :

(*) Όπως με πληροφορεί ο φίλος Σταμάτης Μαμούτος, που τα γνωρίζει πολύ καλά αυτά τα θέματα, οι άλλοι δύο τύποι των δυτικών ιπποτικών μυθιστορημάτων είναι ο κλασικός και ο καρολίγγειος. Επίκεντρο του κλασικού κύκλου είναι ο Μέγας Αλέξανδρος και του καρολίγγειου ο Καρλομάγνος.


unicorn-project


ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ