Παράξενος που είναι ο Κόσμος μας
«Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συναισθάνονται πως είναι φυλακισμένοι μέσα σ’ ένα γυάλινο μπουκάλι, είναι πεπεισμένοι πως είναι ελεύθεροι. Η δυστυχία του ανθρώπου που έχει βαθύτερη αντίληψη από τους άλλους είναι να συνειδητοποιήσει πως είναι φυλακισμένος. Η μεγαλύτερή του χαρά πηγάζει μόνο από το γεγονός της πιθανότητας ότι το γυάλινο μπουκάλι ίσως να είναι δυνατόν να σπάσει» Ernst Theodor Amadeus Hoffmann
«Είναι φανερό ότι είμαστε φυλακισμένοι εδώ πέρα. Μόνιμος σκοπός κάθε ανθρώπου θα πρέπει να είναι να δραπετεύσει από αυτόν τον κόσμο. Πρέπει να υπάρχουν κόσμοι πιο ελεύθεροι από τούτον εδώ, αν δεν υπάρχουν, τότε μπορούμε να τους δημιουργήσουμε» Charles Fort
***
Στις 6 Μαΐου 1998, εμφανίστηκε το πρώτο τεύχος του Strange. Ακριβώς 10 χρόνια μετά, και έπειτα από 110 τεύχη του egnartS, στις 6 Μαΐου 2008, βρεθήκαμε να συζητάμε για τον παράξενο κόσμο μας, σε μια επέτειο που άλλαξε τη ζωή πολλών από εμάς. Συζητούσαμε μέχρι το ξημέρωμα κι αυτά δεν είναι παρά μερικά αποσπάσματα της κουβέντας μας (η οποία γέννησε αρκετά παράξενα κείμενα στα τεύχη που ακολούθησαν)
Παντελής Γιαννουλάκης: Αναρωτιέμαι, αν αύριο το πρωί πηγαίναμε σε έναν άλλον κόσμο, σε έναν άλλον πλανήτη, που δεν θα ήξερε τίποτε απολύτως για τον δικό μας κόσμο, άραγε, τι θα λέγαμε στους καινούργιους μας φίλους εκεί, για να τους περιγράψουμε τον κόσμο μας;
Νίκος Φερεσιάδης: Μόλις θα φτάναμε σε αυτόν τον άλλο πλανήτη, με το διαστημόπλοιό μας, το Στραν-Γη, πρώτα απ’ όλα θα ζητούσαμε να μας πάνε στον αρχηγό τους ή μάλλον, στην αρχηγό τους: μια υπέροχη ξανθιά ντυμένη με ασημένια στολή, (όπως είναι οι εξωγήινες βασίλισσες σε κάποιες sci-fi ταινίες της δεκαετίας του 1960). Εκεί, σαν χαιρετισμό από τον πλανήτη μας, θα τους βάζαμε ν’ ακούσουν το Redemption Song, τραγουδισμένο από τον Joe Strummer: «Won’t you help to sing The Songs of Freedom ‘Cause all we ever have Redemption Songs…»
Θα τους λέγαμε για τον Κάπταιν Νέμο και το φανταστικό του υποβρύχιο, τον Ναυτίλο, για τον Καρλ Σάγκαν και τον Άρθουρ Κλαρκ και για τα όνειρά τους για την πρώτη επαφή της Ανθρωπότητας με κάποιον εξωγήινο πολιτισμό, για τους δρόμους της Νέας Υόρκης που δεν έχουν όνομα, και για τον Όλυμπο, το βουνό των θεών…
Π. Γ: Για τις τιτάνιες καταιγίδες στον Ειρηνικό και για τα παράξενα κόμικς του Άλαν Μουρ, για τα Άνθη του Κακού του Μπωντλαίρ και για τη Θεωρία του Χάους. Θα τους λέγαμε για τις περιπέτειες του Λοχαγού Μπέρτον και για το μυστήριο στο Τροφώνιο Άνδρο, για τους μοναχικούς μονόλιθους των Εβρίδων, για τις ταινίες του Φριτς Λανγκ, για το Γκράντ Κάνυον και για τη χαμένη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Και για τους κάστορες που στήνουν φράγματα στα ποτάμια του Καναδά.
Ν. Φ: Για τις φυλές που κρύβονται ακόμη μέσα στα δάση του Αμαζόνιου, για το σκάκι, για τα μυγάκια που βουίζουν μελαγχολικά στην έρημη πίστα της Ματμάτα στο Call of Duty 2, για τους ιππότες που ερωτεύτηκαν δεσποσύνες που δεν είχαν αντικρίσει ποτέ στη ζωή τους, για την ταινία Martian Child, για τον Δον Χουάν και τον μαθητή του, τον Κάρλος, για τα νεκρά κορμιά που επιπλέουν στον ιερό ποταμό Γάγγη, για το τελευταίο ποίημα του Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι, και για εκείνο το παιδί που τους περίμενε μια καλοκαιρινή νύχτα κοιτάζοντας τ’ αστέρια από κάποιο ακρογιάλι στα Λιμενάρια της Θάσου.
Π. Γ: Για τα χειρόγραφα του Ναγκ Χαμάντι, για τη Σάνγκρι-Λα κάπου στα Ιμαλάια, για τα Αγιέ-Αγιέ της Μαδαγασκάρης, για τη μοναξιά του Ναπολέοντα στη νήσο της Αγίας Ελένης, για τον ήχο των Ντιτζερίντου των ιθαγενών της Αυστραλίας, για την μπέρτα του Έλβις Πρίσλεϋ και για την τρύπα των κολασμένων στη Σιβηρία, για τα ημερολόγια του Κάπταιν Κουκ, για τα κουρδιστά παιδικά ρομποτάκια, για το νεκρομαντείο στη Μπάγια, για τα έξι χιλιάδες πλοία στην απόβαση στη Νορμανδία, για τον κύβο του Ρούμπικ και για τον μεγαλύτερο λαβύρινθο του κόσμου από χωράφια καλαμποκιών στο Ντίξον της Καλιφόρνια, για τον ελέφαντα από βράχια στην έρημο της Νεβάδα, για τις φωτογραφίες με το πρόσωπο στον Άρη και για τις νυχτοπεταλούδες με τη νεκροκεφαλή, για την τεράστια πανύψηλη γέφυρα στην κοιλάδα του Ταρν στη Γαλλία και για το μακρύτερο τούνελ (που προκαλεί παραισθήσεις) ανάμεσα στο Όσλο και στο Μπέργκεν, στο Λάερνταλ της Νορβηγίας. Για τον Δάντη που επισκέφτηκε την Κόλαση, το Καθαρτήριο και τον Παράδεισο, για τα ξωτικά στην Ιρλανδία, και για τα πικάντικα φαγητά της θείας Μαρίας και τη Νεφολογία, για τον Πύργο της Βαβέλ και για τη γλώσσα Μπατάκ στη Βόρειο Σουμάτρα.
Ν. Φ: Για τις πινακίδες Ρόγκο-Ρόγκο και τα πέτρινα κεφάλια στα νησιά του Πάσχα, για τις τσιμεντουπόλεις της Ελλάδας και τις παραγκουπόλεις της Βραζιλίας, για τους Ιλουμινάτους, για τους δύο τυφλούς ιχνηλάτες του λαβυρίνθου της ανθρώπινης διανόησης, τον Όμηρο και τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, για το Εξκάλιμπερ, για την πιο τρομαχτική μάγισσα όλων των εποχών που περιγράφει ο Lucanus στα Φαρσάλια, και για το τετραδάχτυλο πόδι του αγάλματος στο νησί του Lost.
Π. Γ: Για το τετραδάχτυλο πόδι του αγάλματος στο νησί του Lost; Θα τους πούμε και για το Lost;
Ν. Φ: Ναι, γιατί όχι; Μπορεί να είχαν καμιά καλή ιδέα για τη λύση του μυστηρίου. Όλα αυτά, βέβαια, θα τα λέγαμε -αν προλαβαίναμε να τα πούμε- δηλαδή αν οι φίλοι μας οι εξωγήινοι δεν μας έμοιαζαν και τόσο πολύ ως προς τις προθέσεις, δηλαδή αν δεν καταλήγαμε σε κάποιο ανατομικό τραπέζι, τριακόσια μέτρα κάτω από το έδαφος του πλανήτη τους, σε μια βάση αντίστοιχη με τη δική μας Area-51. Φαντάσου Παντελή, να μας έδειχναν μετά σε κάποια βίντεο ανατομίας, σαν του Santili, στο δικό τους YouTube.
Π. Γ: Μπα, για να γλιτώσουμε την ανατομία, θα μπορούσαμε να καθυστερούμε επ’ αόριστον με μια αχανή περιγραφή του παράξενου κόσμου μας, όπως η Σεχραζάτ στις Χίλιες και Μία Νύχτες.
Θα τους λέγαμε για τα ρουνικά αλφάβητα, για τα φτερά όλων των πουλιών, για τα παράξενα όνειρα όλων των παιδιών, θα τους διηγούμασταν την ιστορία της φιλοσοφίας, θα τους περιγράφαμε λεπτομερώς τα ένα δισεκατομμύριο είδη εντόμων, την ιστορία της UFOλογίας, όλες τις πίκρες από όλες τις ερωτικές ιστορίες του κόσμου, θα τους καταθέταμε όλα τα ονόματα των νεκρών της επιδημίας Πανούκλας και τις παιδικές ηλικίες των θυμάτων της Χιροσίμα, τα αινίγματα που περιέχονται στην Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, τη Φυσική Ιστορία του Πλίνιου, όλες τις πιθανές ερμηνείες της Αγίας Γραφής και του Κορανίου, την ιστορία των όπλων, και, φυσικά, συμβολικά, τις Χίλιες και Μία Νύχτες σε αργή απαγγελία.
Ν. Φ: Μα, ξέρεις απ’ έξω τις Χίλιες και Μία Νύχτες;
Π. Γ: Ναι, για κάθε ενδεχόμενο.
Ν. Φ: Άραγε, υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα μπορούσαν να περιγράψουν τίποτε θαυμαστό από τον πλανήτη μας; Που δεν θα μπορούσαν να μιλήσουν για τίποτε άλλο πέρα από μερικά πράγματα που έμαθαν στο σχολείο, για τίποτε άλλο πέρα από τη δουλειά τους, το σπίτι τους, το αμάξι τους, το κινητό τους και για τίποτε περισσότερο πέρα από κάποια από τα τελευταία κουτσομπολιά των τηλεοπτικών δελτίων ειδήσεων;
Π. Γ: Εδώ που τα λέμε, ακόμη κι αυτά θα φάνταζαν «εξωγήινα» για τους εξωγήινους. Βέβαια, το ερώτημά σου θα ήταν πιο σωστό αν έλεγες: «Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν θαυμαστό τον πλανήτη μας;» Νομίζω πως είναι πολύ λίγοι σε σχέση με τα δισεκατομμύρια ανθρώπων του πλανήτη, που ζουν σε έναν πολύ μικρό, στενό, περιληπτικό, απογοητευτικό κόσμο. Αλλά, φαντάζομαι, αυτοί δεν θα επιθυμούσαν ποτέ να ταξιδέψουν σε έναν άλλον κόσμο και να αναλάβουν την επαφή με απερίγραπτα όντα και να κάνουν απερίγραπτες συζητήσεις με αυτά, πόσο μάλλον να παρασυρθούν σε απερίγραπτες διηγήσεις. Οπότε το ζήτημα δεν είναι προς συζήτηση.
Από την άλλη, θα μπορούσαμε να δώσουμε στους εξωγήινους φίλους μας τα 110 τεύχη του Strange που έχουμε βγάλει μέχρι σήμερα. Δέκα χρόνια τώρα στο Strange έχουμε διηγηθεί –φυσικά, όχι τα πάντα– τόσα μα τόσα πολλά για τον παράξενο κόσμο μας. Αποτελούν, νομίζω, ένα ικανό ευρετήριο για τα πιο παράξενα πράγματα, τα πιο θαυμαστά πράγματα, τους πιο παράξενους ανθρώπους, τα μεγαλύτερα μυστήρια, τις πιο ενδιαφέρουσες ιδέες, και, όλα αυτά, μαζί με τις προεκτάσεις τους, είναι βέβαιο ότι σταδιακά θα οδηγούσαν κάποιον να εξερευνήσει έναν άλλον κόσμο μέσα στον κόσμο μας, ή, τέλος πάντων, τον αληθινό απερίγραπτο κόσμο στον οποίο ζούμε.
Ν. Φ: Δέκα χρόνια Strange -μισό λεπτό να υπολογίσω, δηλαδή μιλάμε για 110 τεύχη, άρα για 8.800 σελίδες, όπου, ξέροντας ότι το μήκος της κάθε σελίδας είναι 28 εκατοστά, μιλάμε δηλαδή για 2.464 μέτρα χαρτί (για 500 μέτρα δεν ξεπεράσαμε ακόμη τον Όλυμπο, αλλά φτάσαμε στο ίδιο ακριβώς ύψος με το ψηλότερο βουνό της Νορβηγίας, το Galdhopiggen!), μια πάρα πολύ παράξενη διαδρομή δυόμισι χιλιομέτρων, αλλά και μια πολυσύνθετη διήγηση 7.040.000 λέξεων! Κάποιος μπορεί να ρίξει μια ματιά στο εορταστικό τεύχος 100 του Strange, στο οποίο περιέχεται ένα index των τίτλων των εξωφύλλων του περιοδικού μέχρι το Strange 99, για να πάρει μια ιδέα για τα θέματα που έχουν παρελάσει μέσα από τις σελίδες του Στραν-Γη.
Π. Γ: Ο κόσμος δεν θα ήταν ο ίδιος χωρίς το Strange.
Ν. Φ: Θα ήταν πιο ήσυχος.
Π. Γ: Και τι δεν κάνουν οι άνθρωποι για την ησυχία τους, μπορούν να παραβλέψουν μέχρι και έναν ολόκληρο κόσμο.
Ν. Φ: Αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστήριο του κόσμου.
Π. Γ: Ναι, πραγματικά! Το μεγαλύτερο μυστήριο του κόσμου είναι το ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν πόσο μυστηριώδης είναι ο κόσμος στον οποίον ζουν και, φυσικά, δεν ξέρουν τίποτε και για όλους τους άλλους μυστηριώδεις κόσμους.
Ν. Φ: Ναι, δεν ξέρουν τίποτε για το Incunabula, για το Megapolisomancy και το Urbanomancy, για τη θεωρία των Παράλληλων Κόσμων που αποδείχθηκε επιστημονικά στην Οξφόρδη πριν από λίγους μήνες, για τον Αντίκοσμο, για την Κούφια Γη, για τον μελλοντικό κόσμο του John Titor, για την Ψυχογεωγραφία, για την Urantia, για το Oahspe, για τη Narnia, για τη Μέση Γη, για το Midian, για τους μυστηριώδεις τόπους που εξερεύνησε ο Μέγας Αλέξανδρος σύμφωνα με τη «Φυλλάδα», για τον επίγειο Παράδεισο, για την Πολιτεία του Ήλιου, για τα Ρήγματα, για το Κενοστάσιο, για τις Εξωπόλεις, για τις άλλες διαστάσεις, για τον κόσμο των Ανόργανων Όντων, για την Ονειρική Γεωγραφία, για τη χαμένη Ατλαντίδα, τη Λεμουρία, την Υπερβορεία, το Faerie, για τη Ρ’λυέ, τη Χώρα του Οζ, την αυτοκρατορία του Ιερέα Ιωάννη, τις υπόγειες πολιτείες, τα νησιά-φαντάσματα, τη Νήσο των Μακάρων, τη Σαμπάλα, την Αγκάρθα, για την επταπλή κλίμακα του κόσμου των Αγγέλων, για το Virtual Reality, για τη Βαλχάλα, τις εναλλακτικές πραγματικότητες, για το Βασίλειο της Καρδιάς, για την Ουτοπία …
Π. Γ: Θυμάμαι, ο Charles Fort έλεγε: «Είναι φανερό ότι είμαστε φυλακισμένοι εδώ πέρα. Μόνιμος σκοπός κάθε ανθρώπου θα πρέπει να είναι να δραπετεύσει από αυτόν τον κόσμο. Πρέπει να υπάρχουν κόσμοι πιο ελεύθεροι από τούτον εδώ, αν δεν υπάρχουν, τότε μπορούμε να τους δημιουργήσουμε» Κι εκείνες οι σκέψεις του Ernst Theodor Amadeus Hoffmann, τα λένε όλα νομίζω: «Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συναισθάνονται πως είναι φυλακισμένοι μέσα σ’ ένα γυάλινο μπουκάλι, είναι πεπεισμένοι πως είναι ελεύθεροι. Η δυστυχία του ανθρώπου που έχει βαθύτερη αντίληψη από τους άλλους είναι να συνειδητοποιήσει πως είναι φυλακισμένος. Η μεγαλύτερή του χαρά πηγάζει μόνο από το γεγονός της πιθανότητας ότι το γυάλινο μπουκάλι ίσως να είναι δυνατόν να σπάσει»
Ν. Φ: Νομίζω ότι μέσα από το Strange, τόσα χρόνια τώρα, έχουν καταδειχθεί αμέτρητοι τρόποι με τους οποίους μπορεί να «σπάσει το μπουκάλι»
Π. Γ: Δεν μπορεί να σπάσει για όλους. Ο καθένας είναι κλεισμένος μέσα στο μικρό του μπουκαλάκι, δεν ξέρει σχεδόν τίποτε έξω από αυτό, δεν τον ενδιαφέρει τίποτε ιδιαίτερο, δεν αναζητά κάτι παραπέρα. Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα σ’ αυτόν τον κόσμο για να μάθει κανείς, τόσες απίστευτες λεπτομέρειες, τόσα παράξενα και θαυμαστά πράγματα, γνώσεις και εμπνεύσεις που μάς προεκτείνουν, συνθέτουν το μεγάλο απερίγραπτο παζλ, που δεν το έχει ατενίσει σχεδόν κανείς.
Οι περισσότεροι άνθρωποι -ο καθένας κλεισμένος στο δικό του μικρό κόσμο- ζουν τον χρόνο που τους απομένει, χωρίς να ξέρουν τίποτε για τις τροχιές των δορυφόρων του Άρη, για τη χαμένη στον χρόνο μυστική σοφίτα του Απολλιναίρ, για τον παράφρονα Άραβα Αμπντούλ Αλχαζρέντ, για τις χαμένες επιστολές του Λάβκραφτ, για τους Βριλ και για το μαγικό ραβδί των νεράιδων, για τις εξωγήινες συνωμοσίες του Μπιλ Κούπερ, για το μυστήριο του Σέηβερ, για τους Ντέρος, για την τρέλα του Μωπασάν και του Ζεράρ Ντε Νερβάλ, για τους λαβύρινθους και τους καθρέφτες του Μπόρχες, για τον Λόφο των Ονείρων του Άρθουρ Μάχεν, για τους κόσμους του Τόλκιν, για την Ενωχιανή Μαγεία, για τη γλώσσα των Ελντίλα, για τον Γέρο του Βουνού στο Αλαμούτ. Οι άνθρωποι, μέσα στα αυτοκίνητα που μουγκρίζουν στη λεωφόρο, μέσα στις τρύπες των τσιμεντένιων οικοδομών, μέσα στα μαγαζιά και σε ατέλειωτες βιαστικές διαδρομές στους χιλιοπερπατημένους δρόμους με σκυφτό το κεφάλι, δεν ξέρουν τίποτε για όλα αυτά.
Δεν ξέρουν για τη θλίψη του Πόε, για τους αγγέλους του Σβέντενμποργκ, για τη σπηλιά του Τζανή στην Κρήτη, για τις αλλόκοτες σημειώσεις του Τσαρλς Φορτ, για τα διαστημόπλοια των Δρακονιανών που όλο έρχονται για να φέρουν την Αποκάλυψη, για τον Παναγιώτη που ίσως ζει ακόμη σαν ερημίτης κάπου έξω από την Ουρανούπολη, για τα χειρόγραφα του Ακραμανίκο, για τον Σάκλετον που ταξίδεψε στην άκρη του κόσμου, για τον Δον Χουάν που αντίκρισε το τεράστιο μάτι του αετού, για τον Βάρδο Ανέηριν που τραγουδούσε για τη μάχη στο Γκατράεθ, για τις νύχτες του Μπέλα Λουγκόσι, για τις απόκρυφες γκραβούρες του Ντορέ, για τη νήσο Καρνίνη και την Αστόλα, για τη γιαγιά στην Εύβοια που δούλευε στ’ αμπέλι και ξαφνικά πέταξε και βρέθηκε πάνω στο βουνό.
Δεν ξέρουν, κι ούτε θα μάθουν ποτέ, για τις νυχτοπεταλούδες με τη νεκροκεφαλή που φωνάζουν σαν μωρά, για τον Λάμπρο που μίλησε με τον Καπετάνιο μια νύχτα όταν άνοιξε την πόρτα και μπήκε μέσα στο σπίτι του την ώρα που κοιμόταν, για τις ονειρικές πολιτείες της Σεράνιαν, για το τραγούδι που λέει «take this weight from me, let my spirit be, unchained…» και για την πίπιζα που παίζει στην ερημιά για τον Midnight Walker, για τις νερότρυπες των ξωτικών στη Σαμοθράκη και για το λάβαρο των ξωτικών στο Dunvegan Castle στη νήσο του Skye, για τους γαλάζιους ομόκεντρους κύκλους στο λάβαρο του Μιχαήλ, για τον Φίλιπ Κ. Ντικ που μίλησε με τον Θεό, για τα Χρονίρ που εμφανίζονται και εξαφανίζονται στον χρόνο, για την εγκυκλοπαίδεια του Τλον,
»για τις τεχνολογίες του Τέσλα, για τη γλώσσα των δελφινιών, για τη βιβλιοθήκη του Ασουρμπανιπάλ, για τη «φυσική ψυχεδέλεια της στιγμής» που λέει η Λένα, για το Φλορ και για το Φλομπεράλ, για τις σαύρες-αλεξιπτωτιστές στην Αλόννησο, για τους παράξενους χάρτες του Παύλου Ζίκα-Θεοδωρόπουλου, για τον Βασιλιά με τα Κίτρινα του Ρόμπερτ Τσέημπερς, για το Wendigo, για τα οράματα του Μπλέηκ, για τη φτώχεια του Χέρμαν Μέλβιλ, για τα μανιφέστα του Αντρέ Μπρετόν, για τον βράχο που κρεμόταν πάνω από το σπιτάκι του Φώτη Κόντογλου, για τους μπλε ανθρώπους, για τα μηνύματα που εκπέμπουν άγνωστοι δορυφόροι σε απαγορευμένες συχνότητες, για τον Παρασκευά που έριξε μια μαύρη πέτρα πίσω του κι έφυγε και πέθανε μόνος στη Λεγεώνα των Ξένων, για τη μουσική του Έριχ Ζανν, για τα παράξενα σκάφη που έρχονται από τον ουρανό στα δάση του Καναδά,
»για τις νύχτες στον Υμηττό, για την Κική που είναι εξωγήινη, για τη Δαιμονολογία του Ρεμίνγκιους, για τους ιερείς του Απόλλωνα που πετούσαν πάνω από τους γκρεμούς στο Πήλιο, για τη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, για την Παραβολή του Τοξότη του Βούδα, για τον Ματθαίο που ήταν τελώνης στην αγορά κι ένας παράξενος άνθρωπος σταμάτησε μπροστά του και του είπε «ακολούθησέ με», για τον Δρ. Τίμοθυ Λήρυ που οι στάχτες του ταξιδεύουν σε τροχιά γύρω από τη Γη, για τον Μηνά που ονειρεύεται κάπου στον Αλταίρ και δεν θυμάται ότι πέθανε, για τις περιπέτειες του Νόβακ και του Ζανόνι, για τη μύηση του Δον Κιχώτη και για τον χαμένο τάφο του Θερβάντες, για τους Περιπλανώμενους Ιππότες, για τη Δουλτσινέα, για την Έξτρα-Γεωγραφία, για τους Πλοηγούς και τους Κυνηγούς και τα Αυροτόνια, για το Γκράαλ, για το Six Degrees of Separation, για το Comte De Gabalis, για τη Σαλαμαντρίνα, για το Αόρατο Κολέγιο, και για το Παραμύθι του Κόσμου …
Ν. Φ: Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα έξω από το «μπουκάλι» στο οποίο είναι κλεισμένος ο κάθε άνθρωπος. Αλλά φαντάσου αυτό το «μπουκάλι» να σπάσει ξαφνικά, πολύ ξαφνικά, και ο ανυποψίαστος άνθρωπος να βρεθεί στην αρχαία υπόγεια λίμνη κάτω από τη μεγάλη πυραμίδα της Αιγύπτου, ή στις επάλξεις του Αγιάζ Καλά όπου τις νύχτες ο άνεμος ακούγεται σαν τον θρήνο του Αλεξάνδρου μετά τον φόνο του Κλείτου, ή να βρεθεί έντρομος στο Κενοστάσιο για να συνομιλήσει με τον ίδιο του τον εαυτό; Φαντάζεσαι να βρεθεί να κολυμπά στα σκοτεινά νερά του Λοχ Νες, μπροστά στο τέρας; Ή ξαφνικά να μεταφερθεί στην κορυφή του μαύρου αερόλιθου της Κάαμπα, στη Μέκκα, την ώρα που οχτακόσιες χιλιάδες πιστοί του Προφήτη περιστρέφονται ολόγυρά της;
Ή να βρεθεί στην κορυφή του Ουλούρου, ένα σούρουπο που αυτός ο παράξενος βράχος της Αυστραλίας θα βαφόταν κόκκινος από τις ακτίνες του ήλιου, καθώς ανοίγουν οι πύλες για το Dreamtime; Ή να βρεθεί μέσα σε μια δεξαμενή απομόνωσης του δρα Τζων Λίλλυ, έτοιμος να εισέλθει σε εναλλακτικές καταστάσεις συνείδησης; Ή μέσα στο σπίτι με τους έξι χιλιάδες καθρέφτες που έφτιαξε ο Σιν-Γιου στη Σαγκάη; Ή να βρεθεί στον λόφο Πέτριν, στην Τσεχία, στη «Νύχτα των Μαγισσών», να πηδά πάνω από τις φλόγες;
Ή μέσα στα παράξενα σπήλαια Μπάτου, στη Μαλαισία, μαζί με το ένα εκατομμύριο Ινδουιστές που συγκεντρώνονται εκεί για τον εορτασμό του Θαϊπουσάμ που μνημονεύει την ημέρα που η θεά Παρβάτι έδωσε στον γιο της ένα μαγικό ακόντιο με το οποίο νίκησε τους μοχθηρούς υποχθόνιους δαίμονες Ασούρα; Ή να βρεθεί να περιπλανιέται μέσα στις αχανείς δαιδαλώδεις στοές του μετρό της Νέας Υόρκης και να τον κυνηγούν οι Mole-People, οι Άνθρωποι-Τυφλοπόντικες; Να σπάσει ξαφνικά το «μπουκάλι», φαντάσου, και να βρεθεί οπουδήποτε.
Π. Γ: «Υπάρχουν κι άλλα πράγματα, Οράτιε, στον ουρανό και στη γη, που δεν τα ονειρεύτηκε ποτέ η φιλοσοφία μας» έλεγε ο Σαίξπηρ -ή τέλος πάντων, ο Φράνσις Μπέηκον κι ο Βίκτωρ Ουγκώ έγραφε: «Αδιάκοπα το ατέλειωτο κυλάει προς το απύθμενο, χωρίς να το αντιλαμβάνεται κανείς μας» Το Σύμπαν έχει άπειρο χώρο και άπειρο χρόνο κι έτσι οτιδήποτε θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, συνέβη, συμβαίνει ή θα συμβεί, κάπου, κάπως, κάποτε στο Σύμπαν. Στο άπειρο των κόσμων είναι γραφτό να δικαιωθούν όλες οι υποθέσεις, να ισχύσουν όλες οι πιθανότητες, να υλοποιηθεί αργά ή γρήγορα κάθε φαντασία και όλα εκείνα που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί. Στο άπειρο του χρόνου, καμιά ματαιότητα δεν θα παραμείνει, κανένα παρελθόν δεν θα σβήσει δίχως να επαναληφθεί ξανά και ξανά, καμιά προφητεία δεν θα μείνει ανεκπλήρωτη, κανένα ταξίδι δεν θα τελειώσει ποτέ. Ο Μάρσαλ Μακλούαν έχει γράψει: «Η Ιστορία είναι ένα πρόχειρο κινηματογραφικό σενάριο στα αρχικά στάδια της συγγραφής του»
Τα ψάρια δεν ξέρουν ότι είμαστε εδώ, στον ίδιο κόσμο μαζί τους και το παράξενο είναι ότι δεν γνωρίζουν καν ότι υπάρχει το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου. Ζούνε στον κόσμο τους. Τα έντομα και τα ψάρια είναι ο μεγαλύτερος πληθυσμός όντων στη Γη, πολύ περισσότερα και πολύ αρχαιότερα από τους ανθρώπους ως είδος, αλλά δεν αντιλαμβάνονται σχεδόν τίποτε από αυτήν τη Γη, παρά μόνο απειροελάχιστα πράγματα κι αυτά διαστρεβλωμένα.
Το ίδιο ισχύει και για τους περισσότερους κατοίκους της Γης: τα δέντρα και τα φυτά και, φυσικά, το ίδιο ισχύει για τις ανεξιχνίαστες φυλές των απειράριθμων ηλίθιων μικροβίων κι, εδώ που τα λέμε, αυτό ισχύει σε όλη τη Φύση. Ανήκουμε στην ίδια Φύση με όλα αυτά τα όντα: είμαστε παρόμοιοι, αντίστοιχοι στο επίπεδό μας. Κανένα όν δεν μπορεί να αντιληφθεί όλες τις συνέπειες των πράξεών του πάνω στα άλλα όντα και στον κόσμο γενικότερα, έναν κόσμο που έτσι κι αλλιώς δεν τον αντιλαμβάνονται στην ολότητά του. Παρ’ όλα αυτά, ο κόσμος αλλάζει καθημερινά εξαιτίας των δράσεων των όντων του, ακόμη και των πιο ταπεινών.
Λοιπόν, έχει υπολογιστεί ότι εκατομμύρια δέντρων στον κόσμο, έχουν τυχαία φυτευτεί από σκίουρους, οι οποίοι θάβουν στο χώμα καρύδια, βελανίδια, κλπ, κι έπειτα ξεχνούν πού ακριβώς τα έκρυψαν. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να φανταστούν όχι μόνο τις συνέπειες κάθε πράξης τους στον κόσμο, αλλά δεν μπορούν να φανταστούν ούτε καν τις διαφορετικές εφαρμογές που μπορούν να έχουν τα δημιουργήματά τους, ακόμη και τα πιο θαυμαστά.
Οι πυραμίδες της Αιγύπτου περιέχουν αρκετές πέτρες και ασβεστοπηλό για να κατασκευαστεί ένα τείχος ύψους επτά μέτρων και πλάτους δύο μέτρων, το οποίο θα διασχίζει την αμερικανική ήπειρο, καλύπτοντας την απόσταση από τη Νέα Υόρκη ως το Λος Άντζελες. Οι πυραμίδες περιέχουν αυτό το αμερικανικό τείχος, χωρίς να το γνωρίζουν ούτε οι ίδιες ούτε οι κατασκευαστές τους ούτε οι θαυμαστές τους.
Οι άνθρωποι, γενικώς, είναι ιδιαίτερα αφελείς και δεν ξέρουν σχεδόν τίποτε για τον κόσμο τους, παρ’ όλο που έχουν τη –σπάνια για τα άλλα όντα– δυνατότητα να μάθουν πολλά γι’ αυτόν: εξερευνώντας, σκεπτόμενοι. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, ότι δεν ζουν ανάμεσά μας εξωγήινοι που δεν μπορούμε να τους δούμε ή να τους αντιληφθούμε ή που τους αντιλαμβανόμαστε σαν κάτι άλλο απ’ αυτό που είναι, σαν μια λάμψη ή ένα φύσημα του ανέμου ή μια σκιά.
Ο μικρός γαλαξίας μας φιλοξενεί περίπου διακόσια πενήντα δισεκατομμύρια άστρα και έχει υπολογιστεί από τους αστρονόμους ότι το σύμπαν μας διαθέτει άλλους εκατό δισεκατομμύρια γαλαξίες. Αμέτρητοι κόσμοι που βρίθουν από εξωγήινη ζωή κάθε πιθανού είδους, πέρα από κάθε φαντασία. Και αμέτρητοι από αυτούς τους κόσμους φιλοξενούν εξωγήινους πολιτισμούς απίστευτα ανώτερους από τον δικό μας ή απίστευτα διαφορετικούς. Υπάρχουν πολιτισμοί ακόμη και σε άλλες διαστάσεις ή σε παράλληλα σύμπαντα. Αμέτρητοι απεσταλμένοι των πολιτισμών αυτών που παρακολουθούν πολλούς άλλους μακρινούς πολιτισμούς και κάνουν ποιος ξέρει τι σε ποιος ξέρει πόσους κόσμους. Είναι πιο πιθανό αυτό, απ’ ό,τι είναι πιθανό να είναι απίθανο.
Δεν υπάρχει κανένας ιδιαίτερος λόγος, άλλωστε, για να πιστεύουμε αναμφισβήτητα ότι ο φυσικός κόσμος όπως τον ξέρουμε βρίσκεται στη μόνη πιθανή του κατάσταση, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε το πνευματικό στοιχείο στη Φύση, για το οποίο έχουμε σοβαρές ενδείξεις ότι συνοδεύει το υλικό, σε όλες τις εκδηλώσεις της, ίσως με τη συμμετοχή του ανθρώπινου πνεύματος, ίσως και χωρίς αυτήν. Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, ότι δεν υπάρχουν πνευματικά όντα γύρω μας που δεν μπορούμε να τα αντιληφθούμε ή που αντιλαμβανόμαστε κάποιες δράσεις τους τις οποίες μεταφράζουμε με δικές μας ερμηνείες!!!
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα παράξενα πράγματα που συμβαίνουν συνεχώς και παντού, γίνονται τυχαία, κατά τύχη ή από σύμπτωση, και δεν σημαίνουν τίποτε. Δεν αναγνωρίζουμε την αναγκαιότητα των πάντων και γι’ αυτό εφευρίσκουμε την έννοια του «τυχαίου» από την άγνοιά μας για την αναγκαιότητα που υπαγορεύει όλες τις δράσεις και τις αλλαγές.
Όλα γίνονται για κάποιον αναγκαίο λόγο. Ο αρχαίος Έλληνας σοφός Δημόκριτος έλεγε πως ο άνθρωπος πρέπει να αρκεστεί στη μέτρια ευτυχία και στη μηδαμινή σοφία που του επιτρέπει η τόσο στενή εξάρτησή του από την ύλη. Οι αισθήσεις δεν τον βοηθούν καθόλου, διότι δεν του είναι χρήσιμες παρά μόνο για να παρατηρεί ένα μικρό μέρος του κόσμου και όχι για να κατανοήσει τον κόσμο. Είμαστε περιορισμένοι από τις αισθήσεις μας και, άραγε, είναι οι αισθήσεις μας ο μόνος τρόπος για να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο; Είναι ο κόσμος που βλέπουμε ο αληθινός κόσμος; Ένας τελείως τυφλός χαμαιλέοντας μπορεί ακόμη να παίρνει τα χρώματα του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται, και να τα αλλάζει αντίστοιχα όταν αλλάζει περιβάλλον. Οι τυφλοί άνθρωποι βλέπουν όνειρα…
Ν. Φ: Έχω εδώ ένα απόσπασμα από ένα παλιό ημερολόγιο του Γκυ ντε Μωπασάν: «Όλα αυτά που μας περιβάλλουν, όλα αυτά που βλέπουμε χωρίς να αγγίζουμε, χωρίς να τα κοιτάμε, ή που τ’ αγγίζουμε χωρίς να τα γνωρίζουμε, χωρίς να τα εξετάζουμε, όλα αυτά που συναντούμε χωρίς να τα διακρίνουμε, ασκούν επάνω μας –στις σκέψεις και στις αισθήσεις μας, ακόμη και πάνω στην καρδιά μας– μια επιρροή άγνωστη, εκπληκτική και ανεξήγητη. Πόσο βαθύ είναι το Μυστήριο του Αοράτου! Δεν μπορούμε να το εξερευνήσουμε με τις φτωχές μας αισθήσεις, με τα μάτια μας που δεν ξέρουν να ξεχωρίσουν ούτε το πιο μικρό, ούτε το πιο μεγάλο, ούτε το πολύ κοντινό, ούτε το πολύ μακρινό, ούτε αυτούς που κατοικούν ψηλά στ’ αστέρια, ούτε αυτούς που κατοικούν μέσα σε μια σταγόνα νερού.
Με τ’ αυτιά μας, που μας ξεγελούν, αφού μας δίνουν τις δονήσεις του αέρα μόνο, σαν νότες που ηχούν. Πρέπει να ‘ναι νεράιδες, αυτές που μετατρέπουν σε ήχο τη δόνηση και μ’ αυτήν τη μετατροπή γεννάνε τη μουσική που κάνει υπέροχο τραγούδι τη βουβή και συνεχή κίνηση της φύσης. Με την όσφρησή μας, πού ‘ναι πιο αδύνατη από του σκύλου. Με τη γεύση μας, που με το ζόρι μπορεί να καταλάβει πόσο παλιό είναι ένα κρασί. Αχ και να ’χαμε άλλα όργανα, με τα οποία θα μπορούσαμε να εκτελέσουμε ξεχωριστά θαύματα, πόσα πράγματα άραγε θα μπορούσαμε ακόμη ν’ ανακαλύψουμε τριγύρω μας!»
Π. Γ: Ο κόσμος που παρακολουθούμε, εκείνος ο κόσμος της καθημερινής μας πραγματικότητας, δεν είναι ο αληθινός κόσμος, είναι μια περιγραφή του. Είναι η γλώσσα της πραγματικότητας που έχουμε μάθει. Γύρω μας μιλιούνται πολλές άλλες γλώσσες, πολλές άλλες εκδοχές και περιγραφές, αλλά εμείς λαμβάνουμε, επεξεργαζόμαστε και καταλαβαίνουμε μόνο τη γλώσσα που εμείς έχουμε μάθει. Η πραγματικότητα που ξέρουμε, όποια κι αν είναι αυτή, είναι το προϊόν αυτής της συνειδησιακής περιγραφής, αυτής της «γλώσσας», καθώς και των επιβεβλημένων τεχνητών νόμων της. Έξω από αυτήν την περιγραφή και καταγραφή, ο αληθινός κόσμος είναι πολύ παράξενος, και είναι κρυφός.
Αν ο κόσμος αποτελούταν απλά από εικόνες, όλες οι υπόλοιπες αναρίθμητες εικόνες θα ήταν έξω από την εικόνα που εμείς βλέπουμε. Κατά τη γνώμη μου, το πρόβλημα δεν είναι στο γεγονός ότι βλέπουμε μονάχα ένα απειροελάχιστα μικρό κομμάτι της μεγάλης εικόνας του κόσμου. Το πρόβλημα είναι στο γεγονός ότι νομίζουμε πως αυτό το απειροελάχιστα μικρό κομμάτι που βλέπουμε και καταλαβαίνουμε, είναι η μεγάλη εικόνα. Αναπόφευκτα, αυτό το πρόβλημα –που είναι απλό στη ρίζα του– μας αποτρέπει από το να αναζητήσουμε τη μεγάλη εικόνα, και από το να κατανοήσουμε την ίδια μας τη θέση μέσα σε αυτήν. Δεν θα ήταν και τόσο τολμηρό αν λέγαμε ότι ο εαυτός μας είναι απόλυτο δημιούργημα της εικόνας που έχουμε για τον κόσμο. Δηλαδή, είναι ένας μικρός εαυτός.
Κατ’ επέκταση, αυτός ο μικρός εαυτός, έχει μικρή γνώση, μικρή κατανόηση, μικρή έμπνευση, μικρές δυνατότητες, μικρές προεκτάσεις, μικρές πιθανότητες, μικρή νοημοσύνη, και μεγάλη μικροπρέπεια. Και, έχω παρατηρήσει πως, όταν μεγαλώνει η εικόνα του κόσμου που βλέπουμε και κατανοούμε, μεγαλώνει και ο εαυτός, εμπλουτίζεται, αποκτά μεγαλύτερη ελευθερία (ελευθερία πνεύματος, τουλάχιστον), τα πάντα αυξάνονται γι’ αυτόν. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι ο κόσμος, τελικά, είναι ο χάρτης του. Όταν μεγαλώνει ο χάρτης, μεγαλώνει ο κόσμος. Όταν ο χάρτης είναι μικρός και περιορισμένος, ο αληθινός κόσμος είναι κρυφός. Ίσως το μόνο εμπνευσμένο αξίωμα του κόσμου να είναι αυτό:
Ο κόσμος δεν είναι αυτό που φαίνεται.
(Λίγο αργότερα, κάθισε δίπλα μας ο Γιώργος Στάμκος, τα μεσάνυχτα είχαν περάσει, όλοι κοιμόντουσαν κι εμείς, πλέον μαζί με τον Γιώργο, συνεχίζαμε με ενθουσιασμό τη συζήτησή μας, σβήνοντας γύρω μας τον χώρο και τον χρόνο, σ’ έναν δικό μας κόσμο όπου όλα ήταν πιθανά)
Γιώργος Στάμκος: Όταν ήμασταν νεαροί και μιλούσαμε για πυραύλους στο διάστημα και για σεληνιακές και αρειανές αποικίες, κλπ, δεν μού πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα, το κάθε ανθρώπινο πλάσμα που περπατά μέσα σε μια πόλη εδώ στην Ελλάδα και στον κόσμο, θα είχε μαζί του μια συσκευή που λέγεται «κινητό τηλέφωνο» και θα επικοινωνούσε όπου ήθελε χωρίς σύρματα.
Δεν μπορούσα να το φανταστώ αυτό, τότε, σε μια εποχή που για να αποκτήσεις τηλέφωνο από τον ΟΤΕ, έπρεπε να έχεις «βύσμα» ή να περιμένεις μήνες ολόκληρους ή να αγοράσεις από κάποιον άλλο με πολλές χιλιάδες δραχμές μια γραμμή. Και, ομολογώ, ότι τότε δεν μού πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι θα υπήρχε αυτό που ονομάζουμε Internet, και θα συνδέονταν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές όλου του κόσμου μεταξύ τους, on line, ανά πάσα στιγμή. Αυτά τα δύο πράγματα, ήταν η τεχνολογία που άλλαξε κατά πολύ την ανθρώπινη ζωή, κι όμως, κανένας συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας δεν είχε ενσωματώσει αυτές τις ιδέες στον μελλοντολογικό κόσμο του Life is Stranger Than Fiction. Τώρα έχουμε 2008. Εσείς, πριν από, ας πούμε, είκοσι χρόνια, πώς φανταζόσασταν το 2008; Υπάρχουν σήμερα πράγματα που τα θεωρούσατε τότε επιστημονική φαντασία;
Ν. Φ: Θυμάμαι μια σκηνή, από κάπου από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, όπου, επηρεασμένος από ένα επεισόδιο της αγαπημένης μου σειράς, του Star Trek, να λέω στους φίλους μου ότι «σε μερικά χρόνια όλοι θα φοράμε στα χέρια κάποιες συσκευές με τις οποίες θα μπορούμε να μιλάμε μεταξύ μας από τη μια άκρη του πλανήτη στην άλλη». Δεν πρόλαβα να τελειώσω εκείνη τη φράση μου και, φυσικά, όλοι άρχισαν να με κοροϊδεύουν. Θυμάμαι, μάλιστα έναν, να μου λέει ότι «αυτό δεν πρόκειται να γίνει ούτε το 2000!» χρονολογία ορόσημο ήδη από εκείνη την εποχή. Νομίζω ότι από όλη εκείνη την παρέα, ήμουν ο τελευταίος που απέκτησε κινητό τηλέφωνο, μια συσκευή, που όπως όλοι γνωρίζουμε, εμφανίστηκε στην Ελλάδα πριν το 2000.
Π. Γ: Σας θυμίζω την παλιά τηλεοπτική σειρά Διάστημα 1999, το Moon Base Alpha. Θεωρούσαμε ότι θα έχουμε βάσεις στη Σελήνη μέχρι το 1999! Εμείς, δυστυχώς, ως νεαροί, είχαμε προβλέψεις για μετά το 2000 που σήμερα συνεχίζουν να είναι επιστημονική φαντασία. Ας πούμε, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στη δεκαετία του 1980, κάτι που όλοι συζητούσαμε και το περιμέναμε κατά το 2000 περίπου, ήταν τα ιπτάμενα αυτοκίνητα. Πιστεύαμε ότι τα αυτοκίνητα θα πετάνε, ήταν γενική πεποίθηση αυτό, είχε περάσει και στις κινηματογραφικές ταινίες.
Πιστεύαμε ότι δεν θα υπάρχει στο μέλλον αυτό το πρωτόγονο πράγμα με τις ρόδες. Αλλά, αυτοκίνητα που αντί για ρόδες θα έχουν τουρμπίνες με αέρα και θα πετάνε. Τα φανταζόμασταν πάνω από τις πόλεις, σε εναέρια δίκτυα κυκλοφορίας, αθόρυβα, με πόρτες που θα ανοίγουν προς τα πάνω. Και αυτό συνεχίζει να είναι επιστημονική φαντασία, δεν εκπληρώθηκε. Και το άλλο που περιμέναμε να υπάρχει γύρω στο 2000, ήταν η ολογραφική τεχνολογία. Αντί για οθόνες, σινεμά, τηλεόραση ή κομπιούτερ, όλα θα ήταν 3D με ολογράμματα, τρισδιάστατες ζωντανές μπροστά σου. Ούτε αυτό δεν έγινε.
Αλλά, όντως, έχει δίκιο ο Γιώργος, κανείς μας δεν είχε προβλέψει ούτε το Internet ούτε τα κινητά τηλέφωνα, ούτε καν τη μαζική προσήλωση στους υπολογιστές. Τα κομπιούτερ, που τότε ήταν σε πρωτόγονη μορφή και γενικά δεν είχε ο καθένας πρόσβαση σε αυτά, ήταν, ας πούμε, επιστημονικά εργαλεία. Τα κομπιούτερ δούλευαν με διάτρητες καρτέλες, και ένα είδος πρώιμων κινητών τηλεφώνων υπήρχαν σε μορφή σταθερού ασυρμάτου στα αυτοκίνητα πλουσίων στο εξωτερικό.
Ν. Φ: Θυμάμαι κάποια άρθρα σε επιστημονικά ή τεχνικά περιοδικά, που λίγα χρόνια πριν το 2000, παρουσίαζαν μια επαναστατική συσκευή η οποία υποτίθεται θα ήταν σε κάθε σπίτι το 2000. Ήταν ένα «μαγικό τραπεζάκι», που υποτίθεται ότι θα υπήρχε σε κάθε σαλόνι, και το οποίο θα ήταν μια πολύ-συσκευή, στην ουσία ένα τρισδιάστατο home-theater, όπου μέσω της τεχνολογίας λέιζερ, θα εμφανιζόταν επάνω του τρισδιάστατες ταινίες ή τηλεοπτικές εκπομπές. Τελικά αυτή η «θαυμαστή οικιακή συσκευή» δεν εμφανίστηκε ούτε το 2000, ούτε υπάρχει μέχρι σήμερα. Δεν υπάρχει ούτε καν σε ταινίες Επιστημονικής Φαντασίας.
Γ. Σ: Επίσης, πρέπει να παραδεχτούμε ότι, σε σχέση με τη δεκαετία του 1970 και τις αρχές της δεκαετίας του 1980, το Διάστημα, που κυριαρχούσε στο φαντασιακό μας, αποδείχθηκε «φούσκα», μια υπεραξία. Όλοι πιστεύαμε ότι σε είκοσι χρόνια θα υπάρχουν βάσεις στη Σελήνη, ότι σε τριάντα χρόνια θα υπάρχουν βάσεις στον Άρη και άλλα τέτοια.
Π. Γ: Το θεωρούσαμε πολύ φυσικό και άμεσα αναμενόμενο, ίσως ακριβώς επειδή ήταν όντως φυσικό και άμεσα αναμενόμενο, και γι’ αυτόν τον λόγο ίσως έχουν ήδη γίνει αυτές οι βάσεις, ίσως υπάρχουν ήδη, αλλά δεν το γνωρίζει ο πολύς κόσμος. Είναι ένα συνομωσιολογικό σενάριο αυτό, που είναι πολύ φυσικό. Υπήρχε η εξέλιξη αυτής της φάσης, την παρακολουθούσαμε, αλλά ανακόπηκε, και ίσως να μην ανακόπηκε αλλά να αποσιωπήθηκε. Μου αρέσει να το σκέφτομαι αυτό, ότι κάπου αυτές οι αναμενόμενες εξελίξεις δεν μας πρόδωσαν, αλλά, απλά μας κορόιδεψαν, μας ξεγέλασαν, έγιναν εν αγνοία μας.
Γ. Σ: Το μόνο που καταφέραμε σαν ανθρωπότητα ήταν να κάνουμε μερικές βόλτες σε τροχιά γύρω από τη Γη. Και στείλαμε και μερικούς ανθρώπους στη Σελήνη για λίγο. Καμία σχέση με αυτό που λέγαμε: «Κατάκτηση του Διαστήματος». Τότε που πάτησε για πρώτη φορά άνθρωπος στη Σελήνη, το 1969, ο ανθρώπινος πληθυσμός ήταν τρεισήμισι δισεκατομμύρια και σήμερα, τριάντα χρόνια αργότερα, δεν είμαστε στη Σελήνη ούτε κατά διάνοια, και ο ανθρώπινος πληθυσμός έχει διπλασιαστεί, είναι πλέον επτά δισεκατομμύρια. Οι πόροι του πλανήτη έχουν κατασπαταληθεί, το νερό, τα τρόφιμα, το πετρέλαιο, το κλίμα έχει απορυθμιστεί, η Γη έχει γίνει πολύ δύσκολη για ζωή, και παρ’ όλα αυτά είμαστε ακόμη εδώ πέρα και «βράζουμε στο ζουμί μας». Ενώ παράλληλα θα έπρεπε να κάνουμε βήματα προς τα έξω, προς τον κοσμικό ωκεανό.
Π. Γ: Νομίζω ότι παλιά υπήρχε οραματική σκέψη, που δεν υπάρχει πλέον. Υπήρχε η έντονη εξερευνητική επιθυμία, υπήρχε αισιοδοξία, υπήρχε φουτουρισμός, και μάλιστα οραματικός φουτουρισμός. Υπήρχε η «ανθρωπότητα» και το πεπρωμένο της: να πάμε στα άστρα, να γιατρέψουμε όλες τις αρρώστιες, να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία ώστε να καλυτερέψουμε τη ζωή όλων των ανθρώπων και να γίνουμε όλοι σοφοί, να ενωθεί όλη η ανθρωπότητα. Υπήρχαν όλα αυτά. Και υπήρχαν όλων των ειδών οι σοβαρές ενδείξεις, τεχνολογικές, φιλοσοφικές, δημοσιογραφικές, και άλλες, ότι ήταν έγκυρες αυτές οι οραματικές σκέψεις, ότι θα εκπληρώνονταν μέσα στις δεκαετίες που θα ακολουθούσαν. Αλλά δεν έγινε τίποτε! Κι όχι μόνο δεν έγινε τίποτε από όλα αυτά, αλλά δεν υπάρχει πλέον ούτε καν αυτός ο τρόπος σκέψης και μάλιστα δεν υπάρχει τόσο πολύ, που ξεχάσαμε ότι υπήρχε κιόλας! Ενώ, π.χ., εμείς συμμετείχαμε σε αυτά τα οράματα, το ξέρουμε ότι ήταν αλήθεια, την περιμέναμε.
Ίσως αυτές οι οραματικές προσδοκίες, τώρα που το σκέφτομαι, ήταν απλά αμερικάνικες. Κι εμείς σαν νεαροί, τότε, οι περισσότεροι συμβαδίζαμε νοητικά με την Αμερική. Ζούσαμε, όλοι στον δυτικό κόσμο, το αμερικανικό όνειρο, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Ίσως όλα αυτά, σε ένα πρώτο επίπεδο, να πλασάρονταν από τους Αμερικανούς, διότι με όλα αυτά σερβίρονταν ένας αμερικανικός τρόπος σκέψης και ζωής ο οποίος λειτουργούσε σαν μετοχή για το μέλλον.
Ολα αυτά ίσως χρησιμοποιούνταν με οραματικό τρόπο από τους Αμερικανούς για να αντιμετωπίσουν ιδεολογικά το αντίπαλο δέος, τους Σοβιετικούς. Ίσως ήταν η αισιόδοξη αμερικανική πρόταση για τους ανθρώπους, στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου. Όταν, λοιπόν, ξαφνικά κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση και το Ανατολικό Μπλοκ, και έληξε ο Ψυχρός Πόλεμος, και ξεφούσκωσε η αντιπαράθεση, κατευθείαν ξεφούσκωσαν και όλα αυτά τα οράματα, ίσως αυτό να μην είναι σύμπτωση. Δεν χρειάζονταν πλέον να λανσάρονται ιδεολογικά αυτά τα οράματα, χρειάζονταν πια να λανσάρονται τρομοκρατικά μοντέλα, οράματα ησυχίας, τάξης και ασφάλειας, χωροφυλακή, λογιστικές έξοδοι από τις οικονομικές κρίσεις, κλπ. Δεν είμαι βέβαιος, αλλά ίσως πρόκειται περί αυτού.
Γ. Σ: Θυμάμαι και μια μεγάλη ανατροπή που συνέβη τότε. Θυμάμαι, τη δεκαετία του 1970, ένας διάσημος γιατρός στην Αμερική, ένας μικροβιολόγος, που είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στα αντιβιοτικά και στην αποτελεσματική θεραπεία των λοιμωδών ασθενειών, είχε πει ότι επιτέλους είχε έρθει ο καιρός να ξεγράψουμε τελείως τις μολυσματικές ασθένειες από την ιστορία της ανθρωπότητας, πλέον τα αντιβιοτικά και άλλα νέα μέσα είναι το πιο ισχυρό μας όπλο. Δέκα χρόνια αργότερα εμφανίστηκε το AIDS. Οπότε, ο μύθος ότι η Επιστήμη κατατροπώνει όλα τα κακά, δεν ήταν πια αλήθεια.
Π. Γ: Ναι, και θυμάμαι, όταν εμφανίστηκε έτσι ξαφνικά το AIDS από τη μια μέρα στην άλλη, κανένας, απολύτως κανένας δεν δεχόταν ότι ήταν κάτι φυσικό, όλοι πίστευαν ότι είναι μια τεχνητή ασθένεια, ότι την εξαπέλυσαν στην ανθρωπότητα εναντίον συγκεκριμένων τύπων στόχων και τους ξέφυγε. Όλοι ήταν σίγουροι ότι ήταν ένας κατασκευασμένος ιός.
Γ. Σ: Η ουσία είναι ότι εκεί που η Επιστήμη θριαμβολογούσε ότι είχε κατατροπώσει τα μικρόβια, τους μικρο-οργανισμούς και τους ιούς, μέσα σε δέκα χρόνια εμφανίστηκε ένας ιός και έφερε τα πάνω κάτω, κι έπειτα ακολούθησαν κι άλλοι ιοί. Ταυτόχρονα, η πυρηνική εποχή με την οποία όλοι ήταν τόσο αισιόδοξοι, όλοι πίστευαν ότι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας θα ήταν σωτήρια, ώσπου ήρθε το Three Mile Island στην Αμερική και μετά το Τσερνομπίλ στη Ρωσία, και απομυθοποιήθηκε η πυρηνική ενέργεια.
Ήθελαν μέχρι και να στείλουν στο διάστημα πυρηνικά διαστημόπλοια, και, ξαφνικά, τίποτα. Επίσης, όλοι πίστευαν ότι ο επόμενος πόλεμος θα είναι πυρηνικός κι άρα αποφευκτός, ώσπου φούντωσε ένας συμβατικός πόλεμος στο Βιετνάμ, επί δέκα χρόνια, που έπειτα κατατροπώνεται από το άγχος της αμερικανικής νεολαίας και δημιουργεί τη μίζερη ατμόσφαιρα ότι δεν ξεμπερδέψαμε από τους πολέμους όπως πιστεύαμε, μια ατμόσφαιρα που μέχρι σήμερα όλο και χειροτερεύει.
Η εγκληματικότητα άρχισε να αυξάνεται. Επίσης, οι πόλεις, τα στολίδια του δυτικού πολιτισμού, η συμπύκνωση ενέργειας και ανθρώπων μέσα σε μια Urban πραγματικότητα, το σύγχρονο απαύγασμα του εξελιγμένου ανθρώπινου πολιτισμού, ξαφνικά, έπειτα από τη δεκαετία του 1970, οι πόλεις γίνονται θάλαμοι αερίων, γεμάτοι με σκουπίδια, παρακμιακά κτίρια, μολυσμένη ατμόσφαιρα, εγκληματικότητα, φτώχεια, ορδές αυτοκινήτων.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980, έγινε μια μεγάλη ανατροπή, και ο Άνθρωπος έχασε την εμπιστοσύνη του στον ίδιο του τον εαυτό, στην Ιστορία, στην τεχνολογία, στην Επιστήμη, κλπ. Κι αυτό έπληξε καίρια και την οραματική μας σκέψη και το φαντασιακό μας. Κι εκεί που οραματιζόμασταν αποικίες στο διάστημα και άλλα τέτοια, φτάσαμε στο σημείο σήμερα να οραματιζόμαστε μόνο τη στοιχειώδη επιβίωσή μας. Σήμερα ζούμε τη Μετα-Αποκάλυψη. Δηλαδή η Αποκάλυψη έχει συμβεί και δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι, ζούμε σε μετα-Αποκαλυπτικούς καιρούς.
Ν. Φ: Αυτή η αισιοδοξία ότι το ανθρώπινο γένος μπορεί με τις μηχανές να πάει στα άστρα, και με την Επιστήμη να μεγαλουργήσει, οφείλεται, κυρίως, στον Ιούλιο Βερν. Μπορεί, βέβαια, αυτό να ξεκίνησε ήδη από την εποχή του Nova Atlantis του Μπέικον, αλλά ο Ιούλιος Βερν ήταν εκείνος που, από τα μέσα του 19ου και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, πέρασε αυτό το μήνυμα στα παιδιά! Χιλιάδες από εκείνα τα παιδιά που μαγεύτηκαν από τα μυθιστορήματα του Βερν, έγιναν επιστήμονες, ερευνητές, εφευρέτες, εξερευνητές, συντελώντας στο «τεχνολογικό θαύμα» του 20ού αιώνα. Φαίνεται, όμως, ότι πολλά πράγματα έγιναν λάθος, και η τεχνολογία που αρχικά θεωρήθηκε ως πανάκεια για κάθε πρόβλημα του ανθρώπου, κατάντησε να είναι το μέσο με το οποίο σήμερα συντελείται μια παγκόσμια οικολογική καταστροφή. Η Επιστήμη και η Τεχνολογία άνοιξαν περισσότερες πληγές απ’ όσες μπορούν να γιατρέψουν.
Γ. Σ: Από την άλλη, οι άνθρωποι χάνονται, αλλά οι ιδέες επιβιώνουν. Δεν μπορείς να σκοτώσεις μια ιδέα, επιβιώνει. Θυμάστε την ατάκα: «Οι ιδέες είναι αλεξίσφαιρες». Οι οραματικές ιδέες είναι ακόμη εδώ, μπορεί να μην είναι στο προσκήνιο, αλλά είναι ακόμη ζωντανές. Θα αναζωπυρωθούν αργά ή γρήγορα. Οι ιδέες θα υπάρχουν για πάντα.
Π. Γ: Εξαρτάται. Οι ιδέες χρειάζονται τους ξενιστές τους, τους φορείς τους. Χρειάζονται φορείς, ανθρώπους. Χωρίς τους κατάλληλους ανθρώπους, δεν θα τα καταφέρουν. Μπορεί οι ιδέες να χαθούν.
Γ. Σ: Ναι, Παντελή, αλλά υπάρχουν τα βιβλία. Οι ιδέες δεν είναι δέσμιες των φορέων τους. Οι ιδέες υπάρχουν σε βιβλία, μεταδίδονται και μέσα από τα βιβλία. Τα βιβλία είναι εδώ.
Π. Γ: Εντάξει. Αλλά και τα βιβλία εξαρτώνται από την επιβίωση του χαρτιού. Το χαρτί στο οποίο τυπώνουμε αυτή τη στιγμή, αυτό το φτηνό εύχρηστο χαρτί, δεν έχει μεγάλο χρόνο ζωής. Τα χειρότερα σύγχρονα χαρτιά και άρα και τα κείμενα που είναι τυπωμένα σε αυτά, δεν διατηρούνται για πάνω από τριάντα-σαράντα χρόνια, κάτι χαρτοπολτοί ίσως ούτε πάνω από είκοσι, και τα καλύτερα χαρτιά μας σήμερα δεν πρόκειται να κρατήσουν για πάνω από εξήντα-εβδομήντα χρόνια.
Και, επίσης, από την άλλη, μην ξεχνάτε ότι τα βιβλία για να υπάρχουν πρέπει να επανεκδίδονται. Αν ένα βιβλίο δεν επανεκδοθεί, θα χαθεί. Αμέτρητα καταπληκτικά βιβλία έχουν χαθεί με αυτόν τον τρόπο. Οσο για το χαρτί, τι παράξενο, όλα αυτά τα καινούργια βιβλία που βλέπετε γύρω σας θα χαθούν, αλλά τα παλιά βιβλία θα συνεχίσουν να υπάρχουν γιατί είναι τυπωμένα σε πολύ καλύτερα και ανθεκτικότερα χαρτιά από τα σημερινά. Μιλάμε για χαρτιά που έχουν διατηρηθεί σε καλή κατάσταση για εκατό, διακόσια, τριακόσια, πεντακόσια χρόνια. Τα παλιά βιβλία θα μείνουν, έστω σε σπάνια αντίτυπα. Τα καινούργια, αν δεν επανεκδοθούν, θα χαθούν.
Γ. Σ: Ναι, αλλά πλέον έχουμε σε κάποιο βαθμό μάλλον ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα. Σχεδόν τα πάντα πια ψηφιοποιούνται. Τα κείμενα σώζονται σε ηλεκτρονική μορφή…
Π. Γ: Αυτό ίσως αποδειχθεί μεγάλη παγίδα. Η ηλεκτρονική τεχνολογία και η ψηφιοποίηση, είναι απόλυτα εξαρτημένη από το ηλεκτρικό ρεύμα. Μπορούμε εύκολα να φανταστούμε ότι θα μπορούσε να συμβεί κάτι και να μην έχουμε πια ηλεκτρικό ρεύμα. Αυτό θα μας γύριζε απότομα πίσω στον Μεσαίωνα ή –αφού στα πάντα είμαστε τόσο εξαρτημένοι από τον ηλεκτρισμό και την τεχνολογία που τον χρησιμοποιεί– ακόμη και στη νεολιθική εποχή. Επίσης, τα μέσα καταγραφής, όπως π.χ. τα CD και τα DVD, χρειάζονται και τα μέσα προβολής. Αν έχεις έναν δίσκο και δεν έχεις το μηχάνημα για να τον αποκωδικοποιήσεις, δεν είναι ένα βιβλίο, είναι απλά ένας δίσκος. Η καταγραφή των πάντων μόνο σε δίσκους, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για την βέβαιη επιβίωσή τους, κατά τη γνώμη μου.
Γ. Σ: Δες όμως αυτό το παράδειγμα: Το χριστιανικό ιερατείο στην ύστερη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και το Βυζάντιο, εξαφάνισε τον Γνωστικισμό από το προσκήνιο, κατέστρεψε όλα τα γραπτά των Γνωστικών και για τον Γνωστικισμό γνωρίζαμε μόνο λίγα πράγματα από τους διώκτες του ή από πρώην Γνωστικούς που μεταπήδησαν στο κανονικό δόγμα. Και, ξαφνικά, έπειτα από τόσους πολλούς αιώνες, το 1947, στο Νάγκ Χαμάντι, ανακαλύπτεται ένα θαμμένο δοχείο στο οποίο περιέχονται όλες οι γνώσεις και οι ιδέες του Γνωστικισμού και αυτά τα χειρόγραφα που βρέθηκαν εκεί μέσα, μεταφράστηκαν, εκτυπώθηκαν και ξαφνικά η ιδέα του Γνωστικισμού επανέρχεται, δύο χιλιάδες χρόνια μετά, επειδή διασώθηκε σε ένα πυθάρι.
Ν. Φ: Ναι, όταν το πρωτοέμαθα μού είχε κάνει τρομερή εντύπωση, όλα αυτά τα σημαντικά απόκρυφα βιβλία μέσα σε ένα πήλινο δοχείο, θαμμένο στην έρημο, που το ανακάλυψε ένας γιδοβοσκός Βεδουίνος, ένας άνθρωπος της μοίρας.
Γ. Σ: Σκεφτείτε και το εξής: αν το δοχείο αυτό το είχαν ανακαλύψει το 1810, οι Μουσουλμάνοι, θα το κατέστρεφαν, δεν θα το εκτιμούσαν, θα το έκαιγαν για προσάναμμα ή θα το πετούσαν. Το ότι ανακαλύφθηκε το 1947, δεν ήταν καθόλου τυχαίο, ήταν «ώριμες» οι συνθήκες.
Π. Γ: Ναι, και ανακαλύφθηκε το 1947, την ίδια χρονιά με την πρώτη επίσημη θέαση UFO και την ίδια χρονιά με το περιστατικό στο Ρόσγουελ. Πολλά έγιναν το 1947…
Γ. Σ: Μια σπίθα είναι αρκετή για να αναζωπυρώσει τη φωτιά. Πολλές ιδέες βρίσκονται σε «χειμερία νάρκη» και περιμένουν να επανεμφανιστούν.
Ν. Φ: Οι ιδέες του Ιουλίου Βερν, που, κατά τη γνώμη μου, σε μεγάλο βαθμό προκάλεσαν όλα αυτά τα οράματα που λέγαμε, κατά τον ίδιο τρόπο θα επιστρέψουν. Ο Κάπταιν Νέμο κρύβεται στον βυθό της θάλασσας με τον Ναυτίλο, στην αφάνεια, και περιμένει και πάλι να αναδυθεί. Ποιους θα καλέσει στα νέα του ταξίδια; Θα είμαστε έτοιμοι για το Κάλεσμα;
Π. Γ: Λοιπόν, για τα δέκα χρόνια του Strange, ας προτείνουμε τον Ιούλιο Βερν ως την αρχετυπική φιγούρα για εμάς. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος ήρωας του Strange, δεν συμφωνείτε; Άλλωστε, αυτό που έκανε ο Κάπταιν Νέμο, στην ουσία είναι αυτό που εμείς κάνουμε τόσα χρόνια μέσα από το Strange. Κι εμείς έτσι ξεκινήσαμε, σαν ένας Ναυτίλος, με το γενναίο πλήρωμά του, που επαναστατεί στην εγκαθιδρυμένη πραγματικότητα, αντιστέκεται, εμβολίζει τα μεγάλα καράβια, χρησιμοποιεί εφευρέσεις, καταδύεται για να εξερευνήσει τους μεγάλους βυθούς του Αγνώστου.
Ν. Φ.: Οι κατάλληλες ιδέες ίσως δεν προλάβουν να κυριαρχήσουν, να αναζωπυρώσουν τις κατάλληλες φωτιές. Ποιο θα είναι το μέλλον του κόσμου μας;
Γ. Σ: Έχω ένα απλό σενάριο, που το θεωρώ πολύ πιθανό. Το σύστημα μας έτσι όπως είναι στη Γη, για να διαιωνιστεί, προϋποθέτει μια μάζα ανθρώπων που εργάζονται και παράγουν, και μια μικρή ελίτ που καταναλώνει και ελέγχει και περνάει καλά. Αυτό θα συνεχιστεί. Αλλά, στις επόμενες δεκαετίες, θα εμφανιστούν τεχνητές νοημοσύνες, οι οποίες θα αντικαταστήσουν τον άνθρωπο σε πάρα πολλές δραστηριότητες, ακόμη και σε πνευματικές δουλειές. Θα μπορούν να διαχειριστούν την πολυπλοκότητα που παράγουμε ως πολιτισμός και ως είδος.
Εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε πλέον να τη διαχειριστούμε, μάς ξεπερνάει. Διανοητικά και βιολογικά. Τότε αυτές θα βλέπουν την εικόνα ολοκληρωμένη, εμείς βλέπουμε μόνο ασύνδετα αποσπάσματά της.
Ταυτόχρονα, θα δημιουργηθεί μια γενιά ευφυών σκλάβων ρομπότ, τα οποία θα κάνουν όλες τις σκληρές δουλειές που απαιτούν χειρονακτική εργασία, και δεν θα θέλουν ούτε ένσημα, ούτε ασφάλεια, ούτε τροφή, ούτε ελευθερίες, μόνο ενέργεια και ανταλλακτικά. Με αποτέλεσμα η ανθρώπινη εργασία π.χ. κατά το 90% να είναι άχρηστη, οι μη εκπαιδευμένες ανθρώπινες μάζες θα είναι άχρηστες κι αυτή η ελίτ που ελέγχει τα πράγματα, θα εστιαστεί στο να οδηγήσει τις ανθρώπινες μάζες να εξαφανιστούν σιγά-σιγά, μέσω της υπογεννητικότητας, των ασθενειών, κλπ, κλπ. φυσικά, έχοντας τα ρομπότ και τις τεχνητές νοημοσύνες, θα μπορεί να εξερευνήσει το Διάστημα, να στείλει τους ρομποτικούς υπηρέτες της εκεί έξω, να δημιουργήσει καινοτομίες και γενικά να κάνει θαύματα.
Π. Γ: Ναι, αλλά, όλες οι προβλέψεις λένε ότι ο πληθυσμός των ανθρώπων της Γης μέχρι το 2040-2050 θα είναι δέκα δισεκατομμύρια.
Γ. Σ: Σκεφτείτε, ο παγκόσμιος πληθυσμός βαίνει προς τη σταθεροποίηση. Αυτό θα γίνει μεταξύ του 2050 και 2150. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι η σταθεροποίηση θα γίνει μεταξύ έντεκα και δεκατρία δισεκατομμύρια. Από εκεί και πέρα θα αρχίσει να μειώνεται ο πληθυσμός. Εκτός αν ξαφνικά αυξηθεί ραγδαία ο μέσος όρος ζωής. Αλλά ο μέσος όρος ζωής, ακόμη και να αυξηθεί, δεν θα είναι προνόμιο των πολλών.
Αν υπάρχουν τα μέσα ώστε ο άνθρωπος να ζει εκατό χρόνια, δεν νομίζω ότι οι αμέτρητοι φτωχοί του μέλλοντος θα έχουν να πληρώσουν για να αποκτήσουν τα μέσα που θα τους επιτρέπουν να επιμηκύνουν τον μέσο όρο ζωής τους. Οι μάζες ήταν πάντα αναλώσιμες. Και, επίσης, το σενάριο της Γεροντοκρατίας ας μην το βγάζουμε έξω από την εικόνα. Θα υπάρξει και μία «γονιδιακή αριστοκρατία» που θα παίζει και τον πρώτο ρόλο στα πράγματα. Τα παιδιά της θα γεννιούνται γονιδιακά τέλεια. Όπως στην ταινία Gattaca, με τους Invalid και τους Valid.
Η δομή της κοινωνίας μας είναι έτοιμη για αυτό το πράγμα. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε έναν φτωχό και σε έναν πλούσιο ή έναν μεσοαστό; Είναι ότι οι φτωχοί δεν έχουν επιλογές. Ενώ οι άλλοι έχουν περισσότερες επιλογές. Στην προκειμένη περίπτωση, οι επιλογές που θα έχουν οι πλούσιοι θα είναι να χρησιμοποιήσουν αυτές τις τεχνολογίες για να κάνουν και βιολογικά πολύ περισσότερα πράγματα από αυτά που μπορούν οι άλλοι να κάνουν.
Ν. Φ: Πρέπει να αρχίσει από τώρα αυτή η συζήτηση για να μπορούν να κατανοηθούν στο έπακρο αυτά τα πράγματα, πριν συμβούν, για να υπάρχουν προτάσεις και άμυνες και συνειδητοποιήσεις σε σχέση με τα μέλλοντα, για να υπάρχουν ανοικτές εναλλακτικοί οδοί, αντιστάσεις, διέξοδοι, όχι μονόδρομοι. Αυτό το κάνουμε ήδη σε ένα βαθμό μέσα από το Strange και το κάνουν και άλλοι άνθρωποι, πρέπει να το συνεχίσουμε και να το επεκτείνουμε.
Π. Γ: Έχουμε πια την ευκαιρία να το κάνουμε αυτό, να ανοίξουμε τις προεκτάσεις, όπως μπορούμε, είναι η κατάλληλη εποχή. Την τελευταία δεκαετία, έγιναν τρομερές θεματολογικές αλλαγές. Οτιδήποτε συζητούσαμε στα πρώτα τεύχη του Strange, ήταν πράγματα extravaganza, εκκεντρικά, σπάνια, ήταν πράγματα που δεν τα συζητούσε κανείς, ήταν σχεδόν απαγορευμένο να συζητάς για τόσο παράξενα θέματα, γι’ αυτό άλλωστε και του δώσαμε τον τίτλο «Απαγορευμένο Περιοδικό». Και πολλά από αυτά τα πράγματα που παρουσιάσαμε, πλέον παίζουν στην τηλεόραση, επίσης πολλά από αυτά έχουν γελοιοποιηθεί και έχουν ακυρωθεί άδικα, αλλά πολλά έχουν σχεδόν περάσει στο main stream, συχνά με πολύ θετικό τρόπο, έγινε ένα πολύ μεγάλο άνοιγμα, και νομίζω ότι συμβάλλαμε ίσως καθοριστικά σε αυτό.
Εισάγαμε καταπληκτικά θέματα και ιδέες, που έκαναν το ταξίδι τους μέσα σε αυτά τα δέκα χρόνια, και το σημαντικότερο είναι ότι πολλά από τα πράγματα που θίξαμε, πλέον πολλοί άνθρωποι έστω τα έχουν ακούσει, δεν είναι τόσο περίεργα και ανήκουστα και ανομολόγητα όπως ήταν παλαιότερα. Υπάρχει, βέβαια, και η κλασσική ανακύκλωση, για τους νεότερους που γνωρίζουν από την αρχή όλα εκείνα που ήδη είχαν γνωρίσει οι παλαιότεροι. Αλλά, εμφανίζονται πια νέες θεματολογίες, την πόρτα για τις οποίες έχουμε ήδη ανοίξει, που για πολλούς θα οδηγήσουν τα πράγματα ακόμη πιο μακριά, πιο βαθιά. Ίσως αυτό στοιχειοθετεί μια ελπίδα για την εμφάνιση μιας νέας συνείδησης σε μια ακόμη πιο κρίσιμη μάζα, ακόμη πιο προεκταμένης, όπως συνέβη και όλα αυτά τα χρόνια για πολλούς ανθρώπους.
Γ. Σ: Αλλά αυτό που τα τελευταία δέκα χρόνια, θεματολογικά, ήταν και είναι το ίδιο ισχυρό, είναι η αμφισβήτηση της δεδομένης πραγματικότητας, η αναρώτηση για τη φύση της πραγματικότητας, που πρώτοι –μεταξύ πολλών άλλων ζητημάτων– την αναδείξαμε θεματολογικά από την αρχή του Strange και σήμερα είναι ακόμη επίκαιρη, ίσως και πολύ πιο επίκαιρη πλέον στην εποχή μας. Το ότι ζούμε σε μία «εικονική» πραγματικότητα, (κάτι που το διαδίδαμε πριν από το Matrix κι έπειτα υιοθετήσαμε τον όρο του Matrix και Anti-Matrix, κλπ) και σήμερα αυτή η συζήτηση έχει φουντώσει όσο ποτέ άλλοτε.
Ν. Φ: Υπάρχει και το επείγον ζήτημα, του να γίνει κατανοητό πως αν κάποια στιγμή γίνει κατορθωτό το Ταξίδι στον Χρόνο, αυτό σημαίνει πώς ήδη ανάμεσά μας υπάρχουν Χρονοταξιδιώτες ή μας παρακολουθούν ή κάνουν επεμβάσεις και αλλαγές. Εγώ πιστεύω πως αυτό είναι ένα μεγάλο μυστικό της πραγματικότητας που βιώνουμε (και το μεγάλο μυστικό του παρελθόντος μας). Είναι μια μεγάλη συζήτηση όλο αυτό και οδηγεί πολύ μακριά. Πρέπει να τολμήσουμε να κάνουμε το αντιληπτικό ταξίδι στο οποίο μάς οδηγεί …
Γ. Σ: Πάνω απ’ όλα, πρέπει να θυμόμαστε ότι Η Αυτοκρατορία Ποτέ δεν Τελείωσε. Είναι ακόμη εδώ και μας καταδυναστεύει. Αν συνεχίσουν να υπάρχουν άνθρωποι που η πραγματικότητα δεν τους ικανοποιεί, αν χρησιμοποιούν δημιουργικά τη δύναμη της φαντασίας τους, αν έχουν την τάση να αμφιβάλλουν για τα πάντα, αν δεν τους καλύπτουν οι ετοιματζήδικες απαντήσεις και οι «εξ αποκαλύψεως αλήθειες», αν απεχθάνονται τους δογματισμούς, τις μισαλλοδοξίες, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, αν δεν υποκύπτουν εύκολα στο «δώρο του μίσους», αν προτιμούν την ελευθερία, την αγάπη, την ομορφιά, την υπέρβαση, την εξερεύνηση, την περιπέτεια της γνώσης, τότε αυτοί οι άνθρωποι θα είναι σίγουρα κάποιοι υποψήφιοι αντιστασιακοί, κι ας μην το ξέρουν ή ας μη θέλουν να το παραδεχθούν συνειδητά.
Όπως και αν έχει, αυτούς τους ανθρώπους η Αυτοκρατορία τους παρακολουθεί, μόλις αντιληφθεί ότι αφυπνίζονται, πώς συνειδητοποιούν δηλαδή τι συμβαίνει, αμέσως αναλαμβάνει δράση, για να τους επαναφέρει στην τάξη. Κανείς δεν επιτρέπεται να ξεφεύγει από τη συντεταγμένη πορεία, οι παραβάτες τιμωρούνται. Εξουδετερώνονται ή περιθωριοποιούνται. Η Αυτοκρατορία είναι αδυσώπητη, ιδιαίτερα σε όσους αμφισβητούν την κυριαρχία της. Αλλά, λογάριασε χωρίς το Strange και τις άλλες κινήσεις σαν κι αυτό! Αυτό που κάνουμε, για όσο λίγο ή πολύ και αν μετράει, είναι απρόβλεπτο. Πρέπει να συνεχίσουμε να πολεμάμε με όλα τα διανοητικά μέσα για την αντίσταση, την ποθητή αφύπνιση και την υπέρβαση.
Π. Γ: Οι πολλοί πρόδωσαν τα ευγενή πρότυπα του Ανθρώπου και μας δέσμευσαν σε αυτήν την κατάντια στην οποία ζούμε. Οι προδότες του ανθρώπινου πνεύματος, που συνωμότησαν συγχρονικά με τις άδικες συγκυρίες και τις αναπάντεχες διαστρεβλώσεις και παρακμές. Πρέπει να φανταστούμε πως μπορούμε να βγούμε έξω από τον βούρκο τους, για να μπορέσουμε να το πετύχουμε και στ’ αλήθεια. Να ατενίσουμε τον παράξενο κόσμο μας, να τον κατανοήσουμε με νέες ερμηνείες και με νέες προσδοκίες.
Ν’ αποφασίσουμε να ζήσουμε στ’ αλήθεια, να προσεγγίσουμε το θαυμαστό και να υπερβούμε τον μικρό δειλό εαυτό μας, να πολεμήσουμε τον κόσμο και την κατάντια μας και τους δεσμοφύλακές μας, να εξερευνήσουμε το Άγνωστο, να αναζητήσουμε την Ουτοπία, να εκφράσουμε τις πολυπλοκότητές μας και να υλοποιήσουμε το Όνειρο. Να φωτιστούμε μέσα στο σκοτάδι μας, να αποδράσουμε από την καθημερινή φυλακή μας, να συνωμοτήσουμε μεταξύ μας αν χρειαστεί, ενάντια στη δεδομένη πραγματικότητα, για να τα καταφέρουμε. Η ευκαιρία είναι τώρα! Πρέπει να αρχίσουμε να αναλύουμε νέες μεθοδολογίες προσεγγίσεων, προς το απερίγραπτο, το ακατονόμαστο, το ανεκδιήγητο και το άπιαστο. Να συνεχίσουμε τα βήματα που οδηγούν μακριά. Θα τα καταφέρουμε. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.
»και η συζήτησή μας συνεχίζεται. Σύντομα θα κρυφακούσετε κι άλλα αποσπάσματά της και, ίσως να μπορέσουμε κάποτε να τη συνεχίσουμε ακόμη περισσότερο, όλοι μαζί.
Συνταξιδιώτες όπως πάντα προς το Άγνωστο!
@Παντελής Γιαννουλάκης /Νίκος Φερασιάδης/Γιώργος Στάμκος / 6 Μαΐου 2008
Αναζήτησε το strange που κυκλοφορεί τ.162
«Είναι φανερό ότι είμαστε φυλακισμένοι εδώ πέρα. Μόνιμος σκοπός κάθε ανθρώπου θα πρέπει να είναι να δραπετεύσει από αυτόν τον κόσμο. Πρέπει να υπάρχουν κόσμοι πιο ελεύθεροι από τούτον εδώ, αν δεν υπάρχουν, τότε μπορούμε να τους δημιουργήσουμε» Charles Fort
***
Στις 6 Μαΐου 1998, εμφανίστηκε το πρώτο τεύχος του Strange. Ακριβώς 10 χρόνια μετά, και έπειτα από 110 τεύχη του egnartS, στις 6 Μαΐου 2008, βρεθήκαμε να συζητάμε για τον παράξενο κόσμο μας, σε μια επέτειο που άλλαξε τη ζωή πολλών από εμάς. Συζητούσαμε μέχρι το ξημέρωμα κι αυτά δεν είναι παρά μερικά αποσπάσματα της κουβέντας μας (η οποία γέννησε αρκετά παράξενα κείμενα στα τεύχη που ακολούθησαν)
Παντελής Γιαννουλάκης: Αναρωτιέμαι, αν αύριο το πρωί πηγαίναμε σε έναν άλλον κόσμο, σε έναν άλλον πλανήτη, που δεν θα ήξερε τίποτε απολύτως για τον δικό μας κόσμο, άραγε, τι θα λέγαμε στους καινούργιους μας φίλους εκεί, για να τους περιγράψουμε τον κόσμο μας;
Νίκος Φερεσιάδης: Μόλις θα φτάναμε σε αυτόν τον άλλο πλανήτη, με το διαστημόπλοιό μας, το Στραν-Γη, πρώτα απ’ όλα θα ζητούσαμε να μας πάνε στον αρχηγό τους ή μάλλον, στην αρχηγό τους: μια υπέροχη ξανθιά ντυμένη με ασημένια στολή, (όπως είναι οι εξωγήινες βασίλισσες σε κάποιες sci-fi ταινίες της δεκαετίας του 1960). Εκεί, σαν χαιρετισμό από τον πλανήτη μας, θα τους βάζαμε ν’ ακούσουν το Redemption Song, τραγουδισμένο από τον Joe Strummer: «Won’t you help to sing The Songs of Freedom ‘Cause all we ever have Redemption Songs…»
Θα τους λέγαμε για τον Κάπταιν Νέμο και το φανταστικό του υποβρύχιο, τον Ναυτίλο, για τον Καρλ Σάγκαν και τον Άρθουρ Κλαρκ και για τα όνειρά τους για την πρώτη επαφή της Ανθρωπότητας με κάποιον εξωγήινο πολιτισμό, για τους δρόμους της Νέας Υόρκης που δεν έχουν όνομα, και για τον Όλυμπο, το βουνό των θεών…
Π. Γ: Για τις τιτάνιες καταιγίδες στον Ειρηνικό και για τα παράξενα κόμικς του Άλαν Μουρ, για τα Άνθη του Κακού του Μπωντλαίρ και για τη Θεωρία του Χάους. Θα τους λέγαμε για τις περιπέτειες του Λοχαγού Μπέρτον και για το μυστήριο στο Τροφώνιο Άνδρο, για τους μοναχικούς μονόλιθους των Εβρίδων, για τις ταινίες του Φριτς Λανγκ, για το Γκράντ Κάνυον και για τη χαμένη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Και για τους κάστορες που στήνουν φράγματα στα ποτάμια του Καναδά.
Ν. Φ: Για τις φυλές που κρύβονται ακόμη μέσα στα δάση του Αμαζόνιου, για το σκάκι, για τα μυγάκια που βουίζουν μελαγχολικά στην έρημη πίστα της Ματμάτα στο Call of Duty 2, για τους ιππότες που ερωτεύτηκαν δεσποσύνες που δεν είχαν αντικρίσει ποτέ στη ζωή τους, για την ταινία Martian Child, για τον Δον Χουάν και τον μαθητή του, τον Κάρλος, για τα νεκρά κορμιά που επιπλέουν στον ιερό ποταμό Γάγγη, για το τελευταίο ποίημα του Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι, και για εκείνο το παιδί που τους περίμενε μια καλοκαιρινή νύχτα κοιτάζοντας τ’ αστέρια από κάποιο ακρογιάλι στα Λιμενάρια της Θάσου.
Π. Γ: Για τα χειρόγραφα του Ναγκ Χαμάντι, για τη Σάνγκρι-Λα κάπου στα Ιμαλάια, για τα Αγιέ-Αγιέ της Μαδαγασκάρης, για τη μοναξιά του Ναπολέοντα στη νήσο της Αγίας Ελένης, για τον ήχο των Ντιτζερίντου των ιθαγενών της Αυστραλίας, για την μπέρτα του Έλβις Πρίσλεϋ και για την τρύπα των κολασμένων στη Σιβηρία, για τα ημερολόγια του Κάπταιν Κουκ, για τα κουρδιστά παιδικά ρομποτάκια, για το νεκρομαντείο στη Μπάγια, για τα έξι χιλιάδες πλοία στην απόβαση στη Νορμανδία, για τον κύβο του Ρούμπικ και για τον μεγαλύτερο λαβύρινθο του κόσμου από χωράφια καλαμποκιών στο Ντίξον της Καλιφόρνια, για τον ελέφαντα από βράχια στην έρημο της Νεβάδα, για τις φωτογραφίες με το πρόσωπο στον Άρη και για τις νυχτοπεταλούδες με τη νεκροκεφαλή, για την τεράστια πανύψηλη γέφυρα στην κοιλάδα του Ταρν στη Γαλλία και για το μακρύτερο τούνελ (που προκαλεί παραισθήσεις) ανάμεσα στο Όσλο και στο Μπέργκεν, στο Λάερνταλ της Νορβηγίας. Για τον Δάντη που επισκέφτηκε την Κόλαση, το Καθαρτήριο και τον Παράδεισο, για τα ξωτικά στην Ιρλανδία, και για τα πικάντικα φαγητά της θείας Μαρίας και τη Νεφολογία, για τον Πύργο της Βαβέλ και για τη γλώσσα Μπατάκ στη Βόρειο Σουμάτρα.
Ν. Φ: Για τις πινακίδες Ρόγκο-Ρόγκο και τα πέτρινα κεφάλια στα νησιά του Πάσχα, για τις τσιμεντουπόλεις της Ελλάδας και τις παραγκουπόλεις της Βραζιλίας, για τους Ιλουμινάτους, για τους δύο τυφλούς ιχνηλάτες του λαβυρίνθου της ανθρώπινης διανόησης, τον Όμηρο και τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, για το Εξκάλιμπερ, για την πιο τρομαχτική μάγισσα όλων των εποχών που περιγράφει ο Lucanus στα Φαρσάλια, και για το τετραδάχτυλο πόδι του αγάλματος στο νησί του Lost.
Π. Γ: Για το τετραδάχτυλο πόδι του αγάλματος στο νησί του Lost; Θα τους πούμε και για το Lost;
Ν. Φ: Ναι, γιατί όχι; Μπορεί να είχαν καμιά καλή ιδέα για τη λύση του μυστηρίου. Όλα αυτά, βέβαια, θα τα λέγαμε -αν προλαβαίναμε να τα πούμε- δηλαδή αν οι φίλοι μας οι εξωγήινοι δεν μας έμοιαζαν και τόσο πολύ ως προς τις προθέσεις, δηλαδή αν δεν καταλήγαμε σε κάποιο ανατομικό τραπέζι, τριακόσια μέτρα κάτω από το έδαφος του πλανήτη τους, σε μια βάση αντίστοιχη με τη δική μας Area-51. Φαντάσου Παντελή, να μας έδειχναν μετά σε κάποια βίντεο ανατομίας, σαν του Santili, στο δικό τους YouTube.
Π. Γ: Μπα, για να γλιτώσουμε την ανατομία, θα μπορούσαμε να καθυστερούμε επ’ αόριστον με μια αχανή περιγραφή του παράξενου κόσμου μας, όπως η Σεχραζάτ στις Χίλιες και Μία Νύχτες.
Θα τους λέγαμε για τα ρουνικά αλφάβητα, για τα φτερά όλων των πουλιών, για τα παράξενα όνειρα όλων των παιδιών, θα τους διηγούμασταν την ιστορία της φιλοσοφίας, θα τους περιγράφαμε λεπτομερώς τα ένα δισεκατομμύριο είδη εντόμων, την ιστορία της UFOλογίας, όλες τις πίκρες από όλες τις ερωτικές ιστορίες του κόσμου, θα τους καταθέταμε όλα τα ονόματα των νεκρών της επιδημίας Πανούκλας και τις παιδικές ηλικίες των θυμάτων της Χιροσίμα, τα αινίγματα που περιέχονται στην Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, τη Φυσική Ιστορία του Πλίνιου, όλες τις πιθανές ερμηνείες της Αγίας Γραφής και του Κορανίου, την ιστορία των όπλων, και, φυσικά, συμβολικά, τις Χίλιες και Μία Νύχτες σε αργή απαγγελία.
Ν. Φ: Μα, ξέρεις απ’ έξω τις Χίλιες και Μία Νύχτες;
Π. Γ: Ναι, για κάθε ενδεχόμενο.
Ν. Φ: Άραγε, υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα μπορούσαν να περιγράψουν τίποτε θαυμαστό από τον πλανήτη μας; Που δεν θα μπορούσαν να μιλήσουν για τίποτε άλλο πέρα από μερικά πράγματα που έμαθαν στο σχολείο, για τίποτε άλλο πέρα από τη δουλειά τους, το σπίτι τους, το αμάξι τους, το κινητό τους και για τίποτε περισσότερο πέρα από κάποια από τα τελευταία κουτσομπολιά των τηλεοπτικών δελτίων ειδήσεων;
Π. Γ: Εδώ που τα λέμε, ακόμη κι αυτά θα φάνταζαν «εξωγήινα» για τους εξωγήινους. Βέβαια, το ερώτημά σου θα ήταν πιο σωστό αν έλεγες: «Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν θαυμαστό τον πλανήτη μας;» Νομίζω πως είναι πολύ λίγοι σε σχέση με τα δισεκατομμύρια ανθρώπων του πλανήτη, που ζουν σε έναν πολύ μικρό, στενό, περιληπτικό, απογοητευτικό κόσμο. Αλλά, φαντάζομαι, αυτοί δεν θα επιθυμούσαν ποτέ να ταξιδέψουν σε έναν άλλον κόσμο και να αναλάβουν την επαφή με απερίγραπτα όντα και να κάνουν απερίγραπτες συζητήσεις με αυτά, πόσο μάλλον να παρασυρθούν σε απερίγραπτες διηγήσεις. Οπότε το ζήτημα δεν είναι προς συζήτηση.
Από την άλλη, θα μπορούσαμε να δώσουμε στους εξωγήινους φίλους μας τα 110 τεύχη του Strange που έχουμε βγάλει μέχρι σήμερα. Δέκα χρόνια τώρα στο Strange έχουμε διηγηθεί –φυσικά, όχι τα πάντα– τόσα μα τόσα πολλά για τον παράξενο κόσμο μας. Αποτελούν, νομίζω, ένα ικανό ευρετήριο για τα πιο παράξενα πράγματα, τα πιο θαυμαστά πράγματα, τους πιο παράξενους ανθρώπους, τα μεγαλύτερα μυστήρια, τις πιο ενδιαφέρουσες ιδέες, και, όλα αυτά, μαζί με τις προεκτάσεις τους, είναι βέβαιο ότι σταδιακά θα οδηγούσαν κάποιον να εξερευνήσει έναν άλλον κόσμο μέσα στον κόσμο μας, ή, τέλος πάντων, τον αληθινό απερίγραπτο κόσμο στον οποίο ζούμε.
Ν. Φ: Δέκα χρόνια Strange -μισό λεπτό να υπολογίσω, δηλαδή μιλάμε για 110 τεύχη, άρα για 8.800 σελίδες, όπου, ξέροντας ότι το μήκος της κάθε σελίδας είναι 28 εκατοστά, μιλάμε δηλαδή για 2.464 μέτρα χαρτί (για 500 μέτρα δεν ξεπεράσαμε ακόμη τον Όλυμπο, αλλά φτάσαμε στο ίδιο ακριβώς ύψος με το ψηλότερο βουνό της Νορβηγίας, το Galdhopiggen!), μια πάρα πολύ παράξενη διαδρομή δυόμισι χιλιομέτρων, αλλά και μια πολυσύνθετη διήγηση 7.040.000 λέξεων! Κάποιος μπορεί να ρίξει μια ματιά στο εορταστικό τεύχος 100 του Strange, στο οποίο περιέχεται ένα index των τίτλων των εξωφύλλων του περιοδικού μέχρι το Strange 99, για να πάρει μια ιδέα για τα θέματα που έχουν παρελάσει μέσα από τις σελίδες του Στραν-Γη.
Π. Γ: Ο κόσμος δεν θα ήταν ο ίδιος χωρίς το Strange.
Ν. Φ: Θα ήταν πιο ήσυχος.
Π. Γ: Και τι δεν κάνουν οι άνθρωποι για την ησυχία τους, μπορούν να παραβλέψουν μέχρι και έναν ολόκληρο κόσμο.
Ν. Φ: Αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστήριο του κόσμου.
Π. Γ: Ναι, πραγματικά! Το μεγαλύτερο μυστήριο του κόσμου είναι το ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν πόσο μυστηριώδης είναι ο κόσμος στον οποίον ζουν και, φυσικά, δεν ξέρουν τίποτε και για όλους τους άλλους μυστηριώδεις κόσμους.
Ν. Φ: Ναι, δεν ξέρουν τίποτε για το Incunabula, για το Megapolisomancy και το Urbanomancy, για τη θεωρία των Παράλληλων Κόσμων που αποδείχθηκε επιστημονικά στην Οξφόρδη πριν από λίγους μήνες, για τον Αντίκοσμο, για την Κούφια Γη, για τον μελλοντικό κόσμο του John Titor, για την Ψυχογεωγραφία, για την Urantia, για το Oahspe, για τη Narnia, για τη Μέση Γη, για το Midian, για τους μυστηριώδεις τόπους που εξερεύνησε ο Μέγας Αλέξανδρος σύμφωνα με τη «Φυλλάδα», για τον επίγειο Παράδεισο, για την Πολιτεία του Ήλιου, για τα Ρήγματα, για το Κενοστάσιο, για τις Εξωπόλεις, για τις άλλες διαστάσεις, για τον κόσμο των Ανόργανων Όντων, για την Ονειρική Γεωγραφία, για τη χαμένη Ατλαντίδα, τη Λεμουρία, την Υπερβορεία, το Faerie, για τη Ρ’λυέ, τη Χώρα του Οζ, την αυτοκρατορία του Ιερέα Ιωάννη, τις υπόγειες πολιτείες, τα νησιά-φαντάσματα, τη Νήσο των Μακάρων, τη Σαμπάλα, την Αγκάρθα, για την επταπλή κλίμακα του κόσμου των Αγγέλων, για το Virtual Reality, για τη Βαλχάλα, τις εναλλακτικές πραγματικότητες, για το Βασίλειο της Καρδιάς, για την Ουτοπία …
Π. Γ: Θυμάμαι, ο Charles Fort έλεγε: «Είναι φανερό ότι είμαστε φυλακισμένοι εδώ πέρα. Μόνιμος σκοπός κάθε ανθρώπου θα πρέπει να είναι να δραπετεύσει από αυτόν τον κόσμο. Πρέπει να υπάρχουν κόσμοι πιο ελεύθεροι από τούτον εδώ, αν δεν υπάρχουν, τότε μπορούμε να τους δημιουργήσουμε» Κι εκείνες οι σκέψεις του Ernst Theodor Amadeus Hoffmann, τα λένε όλα νομίζω: «Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συναισθάνονται πως είναι φυλακισμένοι μέσα σ’ ένα γυάλινο μπουκάλι, είναι πεπεισμένοι πως είναι ελεύθεροι. Η δυστυχία του ανθρώπου που έχει βαθύτερη αντίληψη από τους άλλους είναι να συνειδητοποιήσει πως είναι φυλακισμένος. Η μεγαλύτερή του χαρά πηγάζει μόνο από το γεγονός της πιθανότητας ότι το γυάλινο μπουκάλι ίσως να είναι δυνατόν να σπάσει»
Ν. Φ: Νομίζω ότι μέσα από το Strange, τόσα χρόνια τώρα, έχουν καταδειχθεί αμέτρητοι τρόποι με τους οποίους μπορεί να «σπάσει το μπουκάλι»
Π. Γ: Δεν μπορεί να σπάσει για όλους. Ο καθένας είναι κλεισμένος μέσα στο μικρό του μπουκαλάκι, δεν ξέρει σχεδόν τίποτε έξω από αυτό, δεν τον ενδιαφέρει τίποτε ιδιαίτερο, δεν αναζητά κάτι παραπέρα. Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα σ’ αυτόν τον κόσμο για να μάθει κανείς, τόσες απίστευτες λεπτομέρειες, τόσα παράξενα και θαυμαστά πράγματα, γνώσεις και εμπνεύσεις που μάς προεκτείνουν, συνθέτουν το μεγάλο απερίγραπτο παζλ, που δεν το έχει ατενίσει σχεδόν κανείς.
Οι περισσότεροι άνθρωποι -ο καθένας κλεισμένος στο δικό του μικρό κόσμο- ζουν τον χρόνο που τους απομένει, χωρίς να ξέρουν τίποτε για τις τροχιές των δορυφόρων του Άρη, για τη χαμένη στον χρόνο μυστική σοφίτα του Απολλιναίρ, για τον παράφρονα Άραβα Αμπντούλ Αλχαζρέντ, για τις χαμένες επιστολές του Λάβκραφτ, για τους Βριλ και για το μαγικό ραβδί των νεράιδων, για τις εξωγήινες συνωμοσίες του Μπιλ Κούπερ, για το μυστήριο του Σέηβερ, για τους Ντέρος, για την τρέλα του Μωπασάν και του Ζεράρ Ντε Νερβάλ, για τους λαβύρινθους και τους καθρέφτες του Μπόρχες, για τον Λόφο των Ονείρων του Άρθουρ Μάχεν, για τους κόσμους του Τόλκιν, για την Ενωχιανή Μαγεία, για τη γλώσσα των Ελντίλα, για τον Γέρο του Βουνού στο Αλαμούτ. Οι άνθρωποι, μέσα στα αυτοκίνητα που μουγκρίζουν στη λεωφόρο, μέσα στις τρύπες των τσιμεντένιων οικοδομών, μέσα στα μαγαζιά και σε ατέλειωτες βιαστικές διαδρομές στους χιλιοπερπατημένους δρόμους με σκυφτό το κεφάλι, δεν ξέρουν τίποτε για όλα αυτά.
Δεν ξέρουν για τη θλίψη του Πόε, για τους αγγέλους του Σβέντενμποργκ, για τη σπηλιά του Τζανή στην Κρήτη, για τις αλλόκοτες σημειώσεις του Τσαρλς Φορτ, για τα διαστημόπλοια των Δρακονιανών που όλο έρχονται για να φέρουν την Αποκάλυψη, για τον Παναγιώτη που ίσως ζει ακόμη σαν ερημίτης κάπου έξω από την Ουρανούπολη, για τα χειρόγραφα του Ακραμανίκο, για τον Σάκλετον που ταξίδεψε στην άκρη του κόσμου, για τον Δον Χουάν που αντίκρισε το τεράστιο μάτι του αετού, για τον Βάρδο Ανέηριν που τραγουδούσε για τη μάχη στο Γκατράεθ, για τις νύχτες του Μπέλα Λουγκόσι, για τις απόκρυφες γκραβούρες του Ντορέ, για τη νήσο Καρνίνη και την Αστόλα, για τη γιαγιά στην Εύβοια που δούλευε στ’ αμπέλι και ξαφνικά πέταξε και βρέθηκε πάνω στο βουνό.
Δεν ξέρουν, κι ούτε θα μάθουν ποτέ, για τις νυχτοπεταλούδες με τη νεκροκεφαλή που φωνάζουν σαν μωρά, για τον Λάμπρο που μίλησε με τον Καπετάνιο μια νύχτα όταν άνοιξε την πόρτα και μπήκε μέσα στο σπίτι του την ώρα που κοιμόταν, για τις ονειρικές πολιτείες της Σεράνιαν, για το τραγούδι που λέει «take this weight from me, let my spirit be, unchained…» και για την πίπιζα που παίζει στην ερημιά για τον Midnight Walker, για τις νερότρυπες των ξωτικών στη Σαμοθράκη και για το λάβαρο των ξωτικών στο Dunvegan Castle στη νήσο του Skye, για τους γαλάζιους ομόκεντρους κύκλους στο λάβαρο του Μιχαήλ, για τον Φίλιπ Κ. Ντικ που μίλησε με τον Θεό, για τα Χρονίρ που εμφανίζονται και εξαφανίζονται στον χρόνο, για την εγκυκλοπαίδεια του Τλον,
»για τις τεχνολογίες του Τέσλα, για τη γλώσσα των δελφινιών, για τη βιβλιοθήκη του Ασουρμπανιπάλ, για τη «φυσική ψυχεδέλεια της στιγμής» που λέει η Λένα, για το Φλορ και για το Φλομπεράλ, για τις σαύρες-αλεξιπτωτιστές στην Αλόννησο, για τους παράξενους χάρτες του Παύλου Ζίκα-Θεοδωρόπουλου, για τον Βασιλιά με τα Κίτρινα του Ρόμπερτ Τσέημπερς, για το Wendigo, για τα οράματα του Μπλέηκ, για τη φτώχεια του Χέρμαν Μέλβιλ, για τα μανιφέστα του Αντρέ Μπρετόν, για τον βράχο που κρεμόταν πάνω από το σπιτάκι του Φώτη Κόντογλου, για τους μπλε ανθρώπους, για τα μηνύματα που εκπέμπουν άγνωστοι δορυφόροι σε απαγορευμένες συχνότητες, για τον Παρασκευά που έριξε μια μαύρη πέτρα πίσω του κι έφυγε και πέθανε μόνος στη Λεγεώνα των Ξένων, για τη μουσική του Έριχ Ζανν, για τα παράξενα σκάφη που έρχονται από τον ουρανό στα δάση του Καναδά,
»για τις νύχτες στον Υμηττό, για την Κική που είναι εξωγήινη, για τη Δαιμονολογία του Ρεμίνγκιους, για τους ιερείς του Απόλλωνα που πετούσαν πάνω από τους γκρεμούς στο Πήλιο, για τη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, για την Παραβολή του Τοξότη του Βούδα, για τον Ματθαίο που ήταν τελώνης στην αγορά κι ένας παράξενος άνθρωπος σταμάτησε μπροστά του και του είπε «ακολούθησέ με», για τον Δρ. Τίμοθυ Λήρυ που οι στάχτες του ταξιδεύουν σε τροχιά γύρω από τη Γη, για τον Μηνά που ονειρεύεται κάπου στον Αλταίρ και δεν θυμάται ότι πέθανε, για τις περιπέτειες του Νόβακ και του Ζανόνι, για τη μύηση του Δον Κιχώτη και για τον χαμένο τάφο του Θερβάντες, για τους Περιπλανώμενους Ιππότες, για τη Δουλτσινέα, για την Έξτρα-Γεωγραφία, για τους Πλοηγούς και τους Κυνηγούς και τα Αυροτόνια, για το Γκράαλ, για το Six Degrees of Separation, για το Comte De Gabalis, για τη Σαλαμαντρίνα, για το Αόρατο Κολέγιο, και για το Παραμύθι του Κόσμου …
Ν. Φ: Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα έξω από το «μπουκάλι» στο οποίο είναι κλεισμένος ο κάθε άνθρωπος. Αλλά φαντάσου αυτό το «μπουκάλι» να σπάσει ξαφνικά, πολύ ξαφνικά, και ο ανυποψίαστος άνθρωπος να βρεθεί στην αρχαία υπόγεια λίμνη κάτω από τη μεγάλη πυραμίδα της Αιγύπτου, ή στις επάλξεις του Αγιάζ Καλά όπου τις νύχτες ο άνεμος ακούγεται σαν τον θρήνο του Αλεξάνδρου μετά τον φόνο του Κλείτου, ή να βρεθεί έντρομος στο Κενοστάσιο για να συνομιλήσει με τον ίδιο του τον εαυτό; Φαντάζεσαι να βρεθεί να κολυμπά στα σκοτεινά νερά του Λοχ Νες, μπροστά στο τέρας; Ή ξαφνικά να μεταφερθεί στην κορυφή του μαύρου αερόλιθου της Κάαμπα, στη Μέκκα, την ώρα που οχτακόσιες χιλιάδες πιστοί του Προφήτη περιστρέφονται ολόγυρά της;
Ή να βρεθεί στην κορυφή του Ουλούρου, ένα σούρουπο που αυτός ο παράξενος βράχος της Αυστραλίας θα βαφόταν κόκκινος από τις ακτίνες του ήλιου, καθώς ανοίγουν οι πύλες για το Dreamtime; Ή να βρεθεί μέσα σε μια δεξαμενή απομόνωσης του δρα Τζων Λίλλυ, έτοιμος να εισέλθει σε εναλλακτικές καταστάσεις συνείδησης; Ή μέσα στο σπίτι με τους έξι χιλιάδες καθρέφτες που έφτιαξε ο Σιν-Γιου στη Σαγκάη; Ή να βρεθεί στον λόφο Πέτριν, στην Τσεχία, στη «Νύχτα των Μαγισσών», να πηδά πάνω από τις φλόγες;
Ή μέσα στα παράξενα σπήλαια Μπάτου, στη Μαλαισία, μαζί με το ένα εκατομμύριο Ινδουιστές που συγκεντρώνονται εκεί για τον εορτασμό του Θαϊπουσάμ που μνημονεύει την ημέρα που η θεά Παρβάτι έδωσε στον γιο της ένα μαγικό ακόντιο με το οποίο νίκησε τους μοχθηρούς υποχθόνιους δαίμονες Ασούρα; Ή να βρεθεί να περιπλανιέται μέσα στις αχανείς δαιδαλώδεις στοές του μετρό της Νέας Υόρκης και να τον κυνηγούν οι Mole-People, οι Άνθρωποι-Τυφλοπόντικες; Να σπάσει ξαφνικά το «μπουκάλι», φαντάσου, και να βρεθεί οπουδήποτε.
Π. Γ: «Υπάρχουν κι άλλα πράγματα, Οράτιε, στον ουρανό και στη γη, που δεν τα ονειρεύτηκε ποτέ η φιλοσοφία μας» έλεγε ο Σαίξπηρ -ή τέλος πάντων, ο Φράνσις Μπέηκον κι ο Βίκτωρ Ουγκώ έγραφε: «Αδιάκοπα το ατέλειωτο κυλάει προς το απύθμενο, χωρίς να το αντιλαμβάνεται κανείς μας» Το Σύμπαν έχει άπειρο χώρο και άπειρο χρόνο κι έτσι οτιδήποτε θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, συνέβη, συμβαίνει ή θα συμβεί, κάπου, κάπως, κάποτε στο Σύμπαν. Στο άπειρο των κόσμων είναι γραφτό να δικαιωθούν όλες οι υποθέσεις, να ισχύσουν όλες οι πιθανότητες, να υλοποιηθεί αργά ή γρήγορα κάθε φαντασία και όλα εκείνα που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί. Στο άπειρο του χρόνου, καμιά ματαιότητα δεν θα παραμείνει, κανένα παρελθόν δεν θα σβήσει δίχως να επαναληφθεί ξανά και ξανά, καμιά προφητεία δεν θα μείνει ανεκπλήρωτη, κανένα ταξίδι δεν θα τελειώσει ποτέ. Ο Μάρσαλ Μακλούαν έχει γράψει: «Η Ιστορία είναι ένα πρόχειρο κινηματογραφικό σενάριο στα αρχικά στάδια της συγγραφής του»
Τα ψάρια δεν ξέρουν ότι είμαστε εδώ, στον ίδιο κόσμο μαζί τους και το παράξενο είναι ότι δεν γνωρίζουν καν ότι υπάρχει το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου. Ζούνε στον κόσμο τους. Τα έντομα και τα ψάρια είναι ο μεγαλύτερος πληθυσμός όντων στη Γη, πολύ περισσότερα και πολύ αρχαιότερα από τους ανθρώπους ως είδος, αλλά δεν αντιλαμβάνονται σχεδόν τίποτε από αυτήν τη Γη, παρά μόνο απειροελάχιστα πράγματα κι αυτά διαστρεβλωμένα.
Το ίδιο ισχύει και για τους περισσότερους κατοίκους της Γης: τα δέντρα και τα φυτά και, φυσικά, το ίδιο ισχύει για τις ανεξιχνίαστες φυλές των απειράριθμων ηλίθιων μικροβίων κι, εδώ που τα λέμε, αυτό ισχύει σε όλη τη Φύση. Ανήκουμε στην ίδια Φύση με όλα αυτά τα όντα: είμαστε παρόμοιοι, αντίστοιχοι στο επίπεδό μας. Κανένα όν δεν μπορεί να αντιληφθεί όλες τις συνέπειες των πράξεών του πάνω στα άλλα όντα και στον κόσμο γενικότερα, έναν κόσμο που έτσι κι αλλιώς δεν τον αντιλαμβάνονται στην ολότητά του. Παρ’ όλα αυτά, ο κόσμος αλλάζει καθημερινά εξαιτίας των δράσεων των όντων του, ακόμη και των πιο ταπεινών.
Λοιπόν, έχει υπολογιστεί ότι εκατομμύρια δέντρων στον κόσμο, έχουν τυχαία φυτευτεί από σκίουρους, οι οποίοι θάβουν στο χώμα καρύδια, βελανίδια, κλπ, κι έπειτα ξεχνούν πού ακριβώς τα έκρυψαν. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να φανταστούν όχι μόνο τις συνέπειες κάθε πράξης τους στον κόσμο, αλλά δεν μπορούν να φανταστούν ούτε καν τις διαφορετικές εφαρμογές που μπορούν να έχουν τα δημιουργήματά τους, ακόμη και τα πιο θαυμαστά.
Οι πυραμίδες της Αιγύπτου περιέχουν αρκετές πέτρες και ασβεστοπηλό για να κατασκευαστεί ένα τείχος ύψους επτά μέτρων και πλάτους δύο μέτρων, το οποίο θα διασχίζει την αμερικανική ήπειρο, καλύπτοντας την απόσταση από τη Νέα Υόρκη ως το Λος Άντζελες. Οι πυραμίδες περιέχουν αυτό το αμερικανικό τείχος, χωρίς να το γνωρίζουν ούτε οι ίδιες ούτε οι κατασκευαστές τους ούτε οι θαυμαστές τους.
Οι άνθρωποι, γενικώς, είναι ιδιαίτερα αφελείς και δεν ξέρουν σχεδόν τίποτε για τον κόσμο τους, παρ’ όλο που έχουν τη –σπάνια για τα άλλα όντα– δυνατότητα να μάθουν πολλά γι’ αυτόν: εξερευνώντας, σκεπτόμενοι. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, ότι δεν ζουν ανάμεσά μας εξωγήινοι που δεν μπορούμε να τους δούμε ή να τους αντιληφθούμε ή που τους αντιλαμβανόμαστε σαν κάτι άλλο απ’ αυτό που είναι, σαν μια λάμψη ή ένα φύσημα του ανέμου ή μια σκιά.
Ο μικρός γαλαξίας μας φιλοξενεί περίπου διακόσια πενήντα δισεκατομμύρια άστρα και έχει υπολογιστεί από τους αστρονόμους ότι το σύμπαν μας διαθέτει άλλους εκατό δισεκατομμύρια γαλαξίες. Αμέτρητοι κόσμοι που βρίθουν από εξωγήινη ζωή κάθε πιθανού είδους, πέρα από κάθε φαντασία. Και αμέτρητοι από αυτούς τους κόσμους φιλοξενούν εξωγήινους πολιτισμούς απίστευτα ανώτερους από τον δικό μας ή απίστευτα διαφορετικούς. Υπάρχουν πολιτισμοί ακόμη και σε άλλες διαστάσεις ή σε παράλληλα σύμπαντα. Αμέτρητοι απεσταλμένοι των πολιτισμών αυτών που παρακολουθούν πολλούς άλλους μακρινούς πολιτισμούς και κάνουν ποιος ξέρει τι σε ποιος ξέρει πόσους κόσμους. Είναι πιο πιθανό αυτό, απ’ ό,τι είναι πιθανό να είναι απίθανο.
Δεν υπάρχει κανένας ιδιαίτερος λόγος, άλλωστε, για να πιστεύουμε αναμφισβήτητα ότι ο φυσικός κόσμος όπως τον ξέρουμε βρίσκεται στη μόνη πιθανή του κατάσταση, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε το πνευματικό στοιχείο στη Φύση, για το οποίο έχουμε σοβαρές ενδείξεις ότι συνοδεύει το υλικό, σε όλες τις εκδηλώσεις της, ίσως με τη συμμετοχή του ανθρώπινου πνεύματος, ίσως και χωρίς αυτήν. Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, ότι δεν υπάρχουν πνευματικά όντα γύρω μας που δεν μπορούμε να τα αντιληφθούμε ή που αντιλαμβανόμαστε κάποιες δράσεις τους τις οποίες μεταφράζουμε με δικές μας ερμηνείες!!!
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα παράξενα πράγματα που συμβαίνουν συνεχώς και παντού, γίνονται τυχαία, κατά τύχη ή από σύμπτωση, και δεν σημαίνουν τίποτε. Δεν αναγνωρίζουμε την αναγκαιότητα των πάντων και γι’ αυτό εφευρίσκουμε την έννοια του «τυχαίου» από την άγνοιά μας για την αναγκαιότητα που υπαγορεύει όλες τις δράσεις και τις αλλαγές.
Όλα γίνονται για κάποιον αναγκαίο λόγο. Ο αρχαίος Έλληνας σοφός Δημόκριτος έλεγε πως ο άνθρωπος πρέπει να αρκεστεί στη μέτρια ευτυχία και στη μηδαμινή σοφία που του επιτρέπει η τόσο στενή εξάρτησή του από την ύλη. Οι αισθήσεις δεν τον βοηθούν καθόλου, διότι δεν του είναι χρήσιμες παρά μόνο για να παρατηρεί ένα μικρό μέρος του κόσμου και όχι για να κατανοήσει τον κόσμο. Είμαστε περιορισμένοι από τις αισθήσεις μας και, άραγε, είναι οι αισθήσεις μας ο μόνος τρόπος για να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο; Είναι ο κόσμος που βλέπουμε ο αληθινός κόσμος; Ένας τελείως τυφλός χαμαιλέοντας μπορεί ακόμη να παίρνει τα χρώματα του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται, και να τα αλλάζει αντίστοιχα όταν αλλάζει περιβάλλον. Οι τυφλοί άνθρωποι βλέπουν όνειρα…
Ν. Φ: Έχω εδώ ένα απόσπασμα από ένα παλιό ημερολόγιο του Γκυ ντε Μωπασάν: «Όλα αυτά που μας περιβάλλουν, όλα αυτά που βλέπουμε χωρίς να αγγίζουμε, χωρίς να τα κοιτάμε, ή που τ’ αγγίζουμε χωρίς να τα γνωρίζουμε, χωρίς να τα εξετάζουμε, όλα αυτά που συναντούμε χωρίς να τα διακρίνουμε, ασκούν επάνω μας –στις σκέψεις και στις αισθήσεις μας, ακόμη και πάνω στην καρδιά μας– μια επιρροή άγνωστη, εκπληκτική και ανεξήγητη. Πόσο βαθύ είναι το Μυστήριο του Αοράτου! Δεν μπορούμε να το εξερευνήσουμε με τις φτωχές μας αισθήσεις, με τα μάτια μας που δεν ξέρουν να ξεχωρίσουν ούτε το πιο μικρό, ούτε το πιο μεγάλο, ούτε το πολύ κοντινό, ούτε το πολύ μακρινό, ούτε αυτούς που κατοικούν ψηλά στ’ αστέρια, ούτε αυτούς που κατοικούν μέσα σε μια σταγόνα νερού.
Με τ’ αυτιά μας, που μας ξεγελούν, αφού μας δίνουν τις δονήσεις του αέρα μόνο, σαν νότες που ηχούν. Πρέπει να ‘ναι νεράιδες, αυτές που μετατρέπουν σε ήχο τη δόνηση και μ’ αυτήν τη μετατροπή γεννάνε τη μουσική που κάνει υπέροχο τραγούδι τη βουβή και συνεχή κίνηση της φύσης. Με την όσφρησή μας, πού ‘ναι πιο αδύνατη από του σκύλου. Με τη γεύση μας, που με το ζόρι μπορεί να καταλάβει πόσο παλιό είναι ένα κρασί. Αχ και να ’χαμε άλλα όργανα, με τα οποία θα μπορούσαμε να εκτελέσουμε ξεχωριστά θαύματα, πόσα πράγματα άραγε θα μπορούσαμε ακόμη ν’ ανακαλύψουμε τριγύρω μας!»
Π. Γ: Ο κόσμος που παρακολουθούμε, εκείνος ο κόσμος της καθημερινής μας πραγματικότητας, δεν είναι ο αληθινός κόσμος, είναι μια περιγραφή του. Είναι η γλώσσα της πραγματικότητας που έχουμε μάθει. Γύρω μας μιλιούνται πολλές άλλες γλώσσες, πολλές άλλες εκδοχές και περιγραφές, αλλά εμείς λαμβάνουμε, επεξεργαζόμαστε και καταλαβαίνουμε μόνο τη γλώσσα που εμείς έχουμε μάθει. Η πραγματικότητα που ξέρουμε, όποια κι αν είναι αυτή, είναι το προϊόν αυτής της συνειδησιακής περιγραφής, αυτής της «γλώσσας», καθώς και των επιβεβλημένων τεχνητών νόμων της. Έξω από αυτήν την περιγραφή και καταγραφή, ο αληθινός κόσμος είναι πολύ παράξενος, και είναι κρυφός.
Αν ο κόσμος αποτελούταν απλά από εικόνες, όλες οι υπόλοιπες αναρίθμητες εικόνες θα ήταν έξω από την εικόνα που εμείς βλέπουμε. Κατά τη γνώμη μου, το πρόβλημα δεν είναι στο γεγονός ότι βλέπουμε μονάχα ένα απειροελάχιστα μικρό κομμάτι της μεγάλης εικόνας του κόσμου. Το πρόβλημα είναι στο γεγονός ότι νομίζουμε πως αυτό το απειροελάχιστα μικρό κομμάτι που βλέπουμε και καταλαβαίνουμε, είναι η μεγάλη εικόνα. Αναπόφευκτα, αυτό το πρόβλημα –που είναι απλό στη ρίζα του– μας αποτρέπει από το να αναζητήσουμε τη μεγάλη εικόνα, και από το να κατανοήσουμε την ίδια μας τη θέση μέσα σε αυτήν. Δεν θα ήταν και τόσο τολμηρό αν λέγαμε ότι ο εαυτός μας είναι απόλυτο δημιούργημα της εικόνας που έχουμε για τον κόσμο. Δηλαδή, είναι ένας μικρός εαυτός.
Κατ’ επέκταση, αυτός ο μικρός εαυτός, έχει μικρή γνώση, μικρή κατανόηση, μικρή έμπνευση, μικρές δυνατότητες, μικρές προεκτάσεις, μικρές πιθανότητες, μικρή νοημοσύνη, και μεγάλη μικροπρέπεια. Και, έχω παρατηρήσει πως, όταν μεγαλώνει η εικόνα του κόσμου που βλέπουμε και κατανοούμε, μεγαλώνει και ο εαυτός, εμπλουτίζεται, αποκτά μεγαλύτερη ελευθερία (ελευθερία πνεύματος, τουλάχιστον), τα πάντα αυξάνονται γι’ αυτόν. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι ο κόσμος, τελικά, είναι ο χάρτης του. Όταν μεγαλώνει ο χάρτης, μεγαλώνει ο κόσμος. Όταν ο χάρτης είναι μικρός και περιορισμένος, ο αληθινός κόσμος είναι κρυφός. Ίσως το μόνο εμπνευσμένο αξίωμα του κόσμου να είναι αυτό:
Ο κόσμος δεν είναι αυτό που φαίνεται.
(Λίγο αργότερα, κάθισε δίπλα μας ο Γιώργος Στάμκος, τα μεσάνυχτα είχαν περάσει, όλοι κοιμόντουσαν κι εμείς, πλέον μαζί με τον Γιώργο, συνεχίζαμε με ενθουσιασμό τη συζήτησή μας, σβήνοντας γύρω μας τον χώρο και τον χρόνο, σ’ έναν δικό μας κόσμο όπου όλα ήταν πιθανά)
Γιώργος Στάμκος: Όταν ήμασταν νεαροί και μιλούσαμε για πυραύλους στο διάστημα και για σεληνιακές και αρειανές αποικίες, κλπ, δεν μού πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα, το κάθε ανθρώπινο πλάσμα που περπατά μέσα σε μια πόλη εδώ στην Ελλάδα και στον κόσμο, θα είχε μαζί του μια συσκευή που λέγεται «κινητό τηλέφωνο» και θα επικοινωνούσε όπου ήθελε χωρίς σύρματα.
Δεν μπορούσα να το φανταστώ αυτό, τότε, σε μια εποχή που για να αποκτήσεις τηλέφωνο από τον ΟΤΕ, έπρεπε να έχεις «βύσμα» ή να περιμένεις μήνες ολόκληρους ή να αγοράσεις από κάποιον άλλο με πολλές χιλιάδες δραχμές μια γραμμή. Και, ομολογώ, ότι τότε δεν μού πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι θα υπήρχε αυτό που ονομάζουμε Internet, και θα συνδέονταν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές όλου του κόσμου μεταξύ τους, on line, ανά πάσα στιγμή. Αυτά τα δύο πράγματα, ήταν η τεχνολογία που άλλαξε κατά πολύ την ανθρώπινη ζωή, κι όμως, κανένας συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας δεν είχε ενσωματώσει αυτές τις ιδέες στον μελλοντολογικό κόσμο του Life is Stranger Than Fiction. Τώρα έχουμε 2008. Εσείς, πριν από, ας πούμε, είκοσι χρόνια, πώς φανταζόσασταν το 2008; Υπάρχουν σήμερα πράγματα που τα θεωρούσατε τότε επιστημονική φαντασία;
Ν. Φ: Θυμάμαι μια σκηνή, από κάπου από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, όπου, επηρεασμένος από ένα επεισόδιο της αγαπημένης μου σειράς, του Star Trek, να λέω στους φίλους μου ότι «σε μερικά χρόνια όλοι θα φοράμε στα χέρια κάποιες συσκευές με τις οποίες θα μπορούμε να μιλάμε μεταξύ μας από τη μια άκρη του πλανήτη στην άλλη». Δεν πρόλαβα να τελειώσω εκείνη τη φράση μου και, φυσικά, όλοι άρχισαν να με κοροϊδεύουν. Θυμάμαι, μάλιστα έναν, να μου λέει ότι «αυτό δεν πρόκειται να γίνει ούτε το 2000!» χρονολογία ορόσημο ήδη από εκείνη την εποχή. Νομίζω ότι από όλη εκείνη την παρέα, ήμουν ο τελευταίος που απέκτησε κινητό τηλέφωνο, μια συσκευή, που όπως όλοι γνωρίζουμε, εμφανίστηκε στην Ελλάδα πριν το 2000.
Π. Γ: Σας θυμίζω την παλιά τηλεοπτική σειρά Διάστημα 1999, το Moon Base Alpha. Θεωρούσαμε ότι θα έχουμε βάσεις στη Σελήνη μέχρι το 1999! Εμείς, δυστυχώς, ως νεαροί, είχαμε προβλέψεις για μετά το 2000 που σήμερα συνεχίζουν να είναι επιστημονική φαντασία. Ας πούμε, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στη δεκαετία του 1980, κάτι που όλοι συζητούσαμε και το περιμέναμε κατά το 2000 περίπου, ήταν τα ιπτάμενα αυτοκίνητα. Πιστεύαμε ότι τα αυτοκίνητα θα πετάνε, ήταν γενική πεποίθηση αυτό, είχε περάσει και στις κινηματογραφικές ταινίες.
Πιστεύαμε ότι δεν θα υπάρχει στο μέλλον αυτό το πρωτόγονο πράγμα με τις ρόδες. Αλλά, αυτοκίνητα που αντί για ρόδες θα έχουν τουρμπίνες με αέρα και θα πετάνε. Τα φανταζόμασταν πάνω από τις πόλεις, σε εναέρια δίκτυα κυκλοφορίας, αθόρυβα, με πόρτες που θα ανοίγουν προς τα πάνω. Και αυτό συνεχίζει να είναι επιστημονική φαντασία, δεν εκπληρώθηκε. Και το άλλο που περιμέναμε να υπάρχει γύρω στο 2000, ήταν η ολογραφική τεχνολογία. Αντί για οθόνες, σινεμά, τηλεόραση ή κομπιούτερ, όλα θα ήταν 3D με ολογράμματα, τρισδιάστατες ζωντανές μπροστά σου. Ούτε αυτό δεν έγινε.
Αλλά, όντως, έχει δίκιο ο Γιώργος, κανείς μας δεν είχε προβλέψει ούτε το Internet ούτε τα κινητά τηλέφωνα, ούτε καν τη μαζική προσήλωση στους υπολογιστές. Τα κομπιούτερ, που τότε ήταν σε πρωτόγονη μορφή και γενικά δεν είχε ο καθένας πρόσβαση σε αυτά, ήταν, ας πούμε, επιστημονικά εργαλεία. Τα κομπιούτερ δούλευαν με διάτρητες καρτέλες, και ένα είδος πρώιμων κινητών τηλεφώνων υπήρχαν σε μορφή σταθερού ασυρμάτου στα αυτοκίνητα πλουσίων στο εξωτερικό.
Ν. Φ: Θυμάμαι κάποια άρθρα σε επιστημονικά ή τεχνικά περιοδικά, που λίγα χρόνια πριν το 2000, παρουσίαζαν μια επαναστατική συσκευή η οποία υποτίθεται θα ήταν σε κάθε σπίτι το 2000. Ήταν ένα «μαγικό τραπεζάκι», που υποτίθεται ότι θα υπήρχε σε κάθε σαλόνι, και το οποίο θα ήταν μια πολύ-συσκευή, στην ουσία ένα τρισδιάστατο home-theater, όπου μέσω της τεχνολογίας λέιζερ, θα εμφανιζόταν επάνω του τρισδιάστατες ταινίες ή τηλεοπτικές εκπομπές. Τελικά αυτή η «θαυμαστή οικιακή συσκευή» δεν εμφανίστηκε ούτε το 2000, ούτε υπάρχει μέχρι σήμερα. Δεν υπάρχει ούτε καν σε ταινίες Επιστημονικής Φαντασίας.
Γ. Σ: Επίσης, πρέπει να παραδεχτούμε ότι, σε σχέση με τη δεκαετία του 1970 και τις αρχές της δεκαετίας του 1980, το Διάστημα, που κυριαρχούσε στο φαντασιακό μας, αποδείχθηκε «φούσκα», μια υπεραξία. Όλοι πιστεύαμε ότι σε είκοσι χρόνια θα υπάρχουν βάσεις στη Σελήνη, ότι σε τριάντα χρόνια θα υπάρχουν βάσεις στον Άρη και άλλα τέτοια.
Π. Γ: Το θεωρούσαμε πολύ φυσικό και άμεσα αναμενόμενο, ίσως ακριβώς επειδή ήταν όντως φυσικό και άμεσα αναμενόμενο, και γι’ αυτόν τον λόγο ίσως έχουν ήδη γίνει αυτές οι βάσεις, ίσως υπάρχουν ήδη, αλλά δεν το γνωρίζει ο πολύς κόσμος. Είναι ένα συνομωσιολογικό σενάριο αυτό, που είναι πολύ φυσικό. Υπήρχε η εξέλιξη αυτής της φάσης, την παρακολουθούσαμε, αλλά ανακόπηκε, και ίσως να μην ανακόπηκε αλλά να αποσιωπήθηκε. Μου αρέσει να το σκέφτομαι αυτό, ότι κάπου αυτές οι αναμενόμενες εξελίξεις δεν μας πρόδωσαν, αλλά, απλά μας κορόιδεψαν, μας ξεγέλασαν, έγιναν εν αγνοία μας.
Γ. Σ: Το μόνο που καταφέραμε σαν ανθρωπότητα ήταν να κάνουμε μερικές βόλτες σε τροχιά γύρω από τη Γη. Και στείλαμε και μερικούς ανθρώπους στη Σελήνη για λίγο. Καμία σχέση με αυτό που λέγαμε: «Κατάκτηση του Διαστήματος». Τότε που πάτησε για πρώτη φορά άνθρωπος στη Σελήνη, το 1969, ο ανθρώπινος πληθυσμός ήταν τρεισήμισι δισεκατομμύρια και σήμερα, τριάντα χρόνια αργότερα, δεν είμαστε στη Σελήνη ούτε κατά διάνοια, και ο ανθρώπινος πληθυσμός έχει διπλασιαστεί, είναι πλέον επτά δισεκατομμύρια. Οι πόροι του πλανήτη έχουν κατασπαταληθεί, το νερό, τα τρόφιμα, το πετρέλαιο, το κλίμα έχει απορυθμιστεί, η Γη έχει γίνει πολύ δύσκολη για ζωή, και παρ’ όλα αυτά είμαστε ακόμη εδώ πέρα και «βράζουμε στο ζουμί μας». Ενώ παράλληλα θα έπρεπε να κάνουμε βήματα προς τα έξω, προς τον κοσμικό ωκεανό.
Π. Γ: Νομίζω ότι παλιά υπήρχε οραματική σκέψη, που δεν υπάρχει πλέον. Υπήρχε η έντονη εξερευνητική επιθυμία, υπήρχε αισιοδοξία, υπήρχε φουτουρισμός, και μάλιστα οραματικός φουτουρισμός. Υπήρχε η «ανθρωπότητα» και το πεπρωμένο της: να πάμε στα άστρα, να γιατρέψουμε όλες τις αρρώστιες, να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία ώστε να καλυτερέψουμε τη ζωή όλων των ανθρώπων και να γίνουμε όλοι σοφοί, να ενωθεί όλη η ανθρωπότητα. Υπήρχαν όλα αυτά. Και υπήρχαν όλων των ειδών οι σοβαρές ενδείξεις, τεχνολογικές, φιλοσοφικές, δημοσιογραφικές, και άλλες, ότι ήταν έγκυρες αυτές οι οραματικές σκέψεις, ότι θα εκπληρώνονταν μέσα στις δεκαετίες που θα ακολουθούσαν. Αλλά δεν έγινε τίποτε! Κι όχι μόνο δεν έγινε τίποτε από όλα αυτά, αλλά δεν υπάρχει πλέον ούτε καν αυτός ο τρόπος σκέψης και μάλιστα δεν υπάρχει τόσο πολύ, που ξεχάσαμε ότι υπήρχε κιόλας! Ενώ, π.χ., εμείς συμμετείχαμε σε αυτά τα οράματα, το ξέρουμε ότι ήταν αλήθεια, την περιμέναμε.
Ίσως αυτές οι οραματικές προσδοκίες, τώρα που το σκέφτομαι, ήταν απλά αμερικάνικες. Κι εμείς σαν νεαροί, τότε, οι περισσότεροι συμβαδίζαμε νοητικά με την Αμερική. Ζούσαμε, όλοι στον δυτικό κόσμο, το αμερικανικό όνειρο, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Ίσως όλα αυτά, σε ένα πρώτο επίπεδο, να πλασάρονταν από τους Αμερικανούς, διότι με όλα αυτά σερβίρονταν ένας αμερικανικός τρόπος σκέψης και ζωής ο οποίος λειτουργούσε σαν μετοχή για το μέλλον.
Ολα αυτά ίσως χρησιμοποιούνταν με οραματικό τρόπο από τους Αμερικανούς για να αντιμετωπίσουν ιδεολογικά το αντίπαλο δέος, τους Σοβιετικούς. Ίσως ήταν η αισιόδοξη αμερικανική πρόταση για τους ανθρώπους, στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου. Όταν, λοιπόν, ξαφνικά κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση και το Ανατολικό Μπλοκ, και έληξε ο Ψυχρός Πόλεμος, και ξεφούσκωσε η αντιπαράθεση, κατευθείαν ξεφούσκωσαν και όλα αυτά τα οράματα, ίσως αυτό να μην είναι σύμπτωση. Δεν χρειάζονταν πλέον να λανσάρονται ιδεολογικά αυτά τα οράματα, χρειάζονταν πια να λανσάρονται τρομοκρατικά μοντέλα, οράματα ησυχίας, τάξης και ασφάλειας, χωροφυλακή, λογιστικές έξοδοι από τις οικονομικές κρίσεις, κλπ. Δεν είμαι βέβαιος, αλλά ίσως πρόκειται περί αυτού.
Γ. Σ: Θυμάμαι και μια μεγάλη ανατροπή που συνέβη τότε. Θυμάμαι, τη δεκαετία του 1970, ένας διάσημος γιατρός στην Αμερική, ένας μικροβιολόγος, που είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στα αντιβιοτικά και στην αποτελεσματική θεραπεία των λοιμωδών ασθενειών, είχε πει ότι επιτέλους είχε έρθει ο καιρός να ξεγράψουμε τελείως τις μολυσματικές ασθένειες από την ιστορία της ανθρωπότητας, πλέον τα αντιβιοτικά και άλλα νέα μέσα είναι το πιο ισχυρό μας όπλο. Δέκα χρόνια αργότερα εμφανίστηκε το AIDS. Οπότε, ο μύθος ότι η Επιστήμη κατατροπώνει όλα τα κακά, δεν ήταν πια αλήθεια.
Π. Γ: Ναι, και θυμάμαι, όταν εμφανίστηκε έτσι ξαφνικά το AIDS από τη μια μέρα στην άλλη, κανένας, απολύτως κανένας δεν δεχόταν ότι ήταν κάτι φυσικό, όλοι πίστευαν ότι είναι μια τεχνητή ασθένεια, ότι την εξαπέλυσαν στην ανθρωπότητα εναντίον συγκεκριμένων τύπων στόχων και τους ξέφυγε. Όλοι ήταν σίγουροι ότι ήταν ένας κατασκευασμένος ιός.
Γ. Σ: Η ουσία είναι ότι εκεί που η Επιστήμη θριαμβολογούσε ότι είχε κατατροπώσει τα μικρόβια, τους μικρο-οργανισμούς και τους ιούς, μέσα σε δέκα χρόνια εμφανίστηκε ένας ιός και έφερε τα πάνω κάτω, κι έπειτα ακολούθησαν κι άλλοι ιοί. Ταυτόχρονα, η πυρηνική εποχή με την οποία όλοι ήταν τόσο αισιόδοξοι, όλοι πίστευαν ότι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας θα ήταν σωτήρια, ώσπου ήρθε το Three Mile Island στην Αμερική και μετά το Τσερνομπίλ στη Ρωσία, και απομυθοποιήθηκε η πυρηνική ενέργεια.
Ήθελαν μέχρι και να στείλουν στο διάστημα πυρηνικά διαστημόπλοια, και, ξαφνικά, τίποτα. Επίσης, όλοι πίστευαν ότι ο επόμενος πόλεμος θα είναι πυρηνικός κι άρα αποφευκτός, ώσπου φούντωσε ένας συμβατικός πόλεμος στο Βιετνάμ, επί δέκα χρόνια, που έπειτα κατατροπώνεται από το άγχος της αμερικανικής νεολαίας και δημιουργεί τη μίζερη ατμόσφαιρα ότι δεν ξεμπερδέψαμε από τους πολέμους όπως πιστεύαμε, μια ατμόσφαιρα που μέχρι σήμερα όλο και χειροτερεύει.
Η εγκληματικότητα άρχισε να αυξάνεται. Επίσης, οι πόλεις, τα στολίδια του δυτικού πολιτισμού, η συμπύκνωση ενέργειας και ανθρώπων μέσα σε μια Urban πραγματικότητα, το σύγχρονο απαύγασμα του εξελιγμένου ανθρώπινου πολιτισμού, ξαφνικά, έπειτα από τη δεκαετία του 1970, οι πόλεις γίνονται θάλαμοι αερίων, γεμάτοι με σκουπίδια, παρακμιακά κτίρια, μολυσμένη ατμόσφαιρα, εγκληματικότητα, φτώχεια, ορδές αυτοκινήτων.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980, έγινε μια μεγάλη ανατροπή, και ο Άνθρωπος έχασε την εμπιστοσύνη του στον ίδιο του τον εαυτό, στην Ιστορία, στην τεχνολογία, στην Επιστήμη, κλπ. Κι αυτό έπληξε καίρια και την οραματική μας σκέψη και το φαντασιακό μας. Κι εκεί που οραματιζόμασταν αποικίες στο διάστημα και άλλα τέτοια, φτάσαμε στο σημείο σήμερα να οραματιζόμαστε μόνο τη στοιχειώδη επιβίωσή μας. Σήμερα ζούμε τη Μετα-Αποκάλυψη. Δηλαδή η Αποκάλυψη έχει συμβεί και δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι, ζούμε σε μετα-Αποκαλυπτικούς καιρούς.
Ν. Φ: Αυτή η αισιοδοξία ότι το ανθρώπινο γένος μπορεί με τις μηχανές να πάει στα άστρα, και με την Επιστήμη να μεγαλουργήσει, οφείλεται, κυρίως, στον Ιούλιο Βερν. Μπορεί, βέβαια, αυτό να ξεκίνησε ήδη από την εποχή του Nova Atlantis του Μπέικον, αλλά ο Ιούλιος Βερν ήταν εκείνος που, από τα μέσα του 19ου και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, πέρασε αυτό το μήνυμα στα παιδιά! Χιλιάδες από εκείνα τα παιδιά που μαγεύτηκαν από τα μυθιστορήματα του Βερν, έγιναν επιστήμονες, ερευνητές, εφευρέτες, εξερευνητές, συντελώντας στο «τεχνολογικό θαύμα» του 20ού αιώνα. Φαίνεται, όμως, ότι πολλά πράγματα έγιναν λάθος, και η τεχνολογία που αρχικά θεωρήθηκε ως πανάκεια για κάθε πρόβλημα του ανθρώπου, κατάντησε να είναι το μέσο με το οποίο σήμερα συντελείται μια παγκόσμια οικολογική καταστροφή. Η Επιστήμη και η Τεχνολογία άνοιξαν περισσότερες πληγές απ’ όσες μπορούν να γιατρέψουν.
Γ. Σ: Από την άλλη, οι άνθρωποι χάνονται, αλλά οι ιδέες επιβιώνουν. Δεν μπορείς να σκοτώσεις μια ιδέα, επιβιώνει. Θυμάστε την ατάκα: «Οι ιδέες είναι αλεξίσφαιρες». Οι οραματικές ιδέες είναι ακόμη εδώ, μπορεί να μην είναι στο προσκήνιο, αλλά είναι ακόμη ζωντανές. Θα αναζωπυρωθούν αργά ή γρήγορα. Οι ιδέες θα υπάρχουν για πάντα.
Π. Γ: Εξαρτάται. Οι ιδέες χρειάζονται τους ξενιστές τους, τους φορείς τους. Χρειάζονται φορείς, ανθρώπους. Χωρίς τους κατάλληλους ανθρώπους, δεν θα τα καταφέρουν. Μπορεί οι ιδέες να χαθούν.
Γ. Σ: Ναι, Παντελή, αλλά υπάρχουν τα βιβλία. Οι ιδέες δεν είναι δέσμιες των φορέων τους. Οι ιδέες υπάρχουν σε βιβλία, μεταδίδονται και μέσα από τα βιβλία. Τα βιβλία είναι εδώ.
Π. Γ: Εντάξει. Αλλά και τα βιβλία εξαρτώνται από την επιβίωση του χαρτιού. Το χαρτί στο οποίο τυπώνουμε αυτή τη στιγμή, αυτό το φτηνό εύχρηστο χαρτί, δεν έχει μεγάλο χρόνο ζωής. Τα χειρότερα σύγχρονα χαρτιά και άρα και τα κείμενα που είναι τυπωμένα σε αυτά, δεν διατηρούνται για πάνω από τριάντα-σαράντα χρόνια, κάτι χαρτοπολτοί ίσως ούτε πάνω από είκοσι, και τα καλύτερα χαρτιά μας σήμερα δεν πρόκειται να κρατήσουν για πάνω από εξήντα-εβδομήντα χρόνια.
Και, επίσης, από την άλλη, μην ξεχνάτε ότι τα βιβλία για να υπάρχουν πρέπει να επανεκδίδονται. Αν ένα βιβλίο δεν επανεκδοθεί, θα χαθεί. Αμέτρητα καταπληκτικά βιβλία έχουν χαθεί με αυτόν τον τρόπο. Οσο για το χαρτί, τι παράξενο, όλα αυτά τα καινούργια βιβλία που βλέπετε γύρω σας θα χαθούν, αλλά τα παλιά βιβλία θα συνεχίσουν να υπάρχουν γιατί είναι τυπωμένα σε πολύ καλύτερα και ανθεκτικότερα χαρτιά από τα σημερινά. Μιλάμε για χαρτιά που έχουν διατηρηθεί σε καλή κατάσταση για εκατό, διακόσια, τριακόσια, πεντακόσια χρόνια. Τα παλιά βιβλία θα μείνουν, έστω σε σπάνια αντίτυπα. Τα καινούργια, αν δεν επανεκδοθούν, θα χαθούν.
Γ. Σ: Ναι, αλλά πλέον έχουμε σε κάποιο βαθμό μάλλον ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα. Σχεδόν τα πάντα πια ψηφιοποιούνται. Τα κείμενα σώζονται σε ηλεκτρονική μορφή…
Π. Γ: Αυτό ίσως αποδειχθεί μεγάλη παγίδα. Η ηλεκτρονική τεχνολογία και η ψηφιοποίηση, είναι απόλυτα εξαρτημένη από το ηλεκτρικό ρεύμα. Μπορούμε εύκολα να φανταστούμε ότι θα μπορούσε να συμβεί κάτι και να μην έχουμε πια ηλεκτρικό ρεύμα. Αυτό θα μας γύριζε απότομα πίσω στον Μεσαίωνα ή –αφού στα πάντα είμαστε τόσο εξαρτημένοι από τον ηλεκτρισμό και την τεχνολογία που τον χρησιμοποιεί– ακόμη και στη νεολιθική εποχή. Επίσης, τα μέσα καταγραφής, όπως π.χ. τα CD και τα DVD, χρειάζονται και τα μέσα προβολής. Αν έχεις έναν δίσκο και δεν έχεις το μηχάνημα για να τον αποκωδικοποιήσεις, δεν είναι ένα βιβλίο, είναι απλά ένας δίσκος. Η καταγραφή των πάντων μόνο σε δίσκους, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για την βέβαιη επιβίωσή τους, κατά τη γνώμη μου.
Γ. Σ: Δες όμως αυτό το παράδειγμα: Το χριστιανικό ιερατείο στην ύστερη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και το Βυζάντιο, εξαφάνισε τον Γνωστικισμό από το προσκήνιο, κατέστρεψε όλα τα γραπτά των Γνωστικών και για τον Γνωστικισμό γνωρίζαμε μόνο λίγα πράγματα από τους διώκτες του ή από πρώην Γνωστικούς που μεταπήδησαν στο κανονικό δόγμα. Και, ξαφνικά, έπειτα από τόσους πολλούς αιώνες, το 1947, στο Νάγκ Χαμάντι, ανακαλύπτεται ένα θαμμένο δοχείο στο οποίο περιέχονται όλες οι γνώσεις και οι ιδέες του Γνωστικισμού και αυτά τα χειρόγραφα που βρέθηκαν εκεί μέσα, μεταφράστηκαν, εκτυπώθηκαν και ξαφνικά η ιδέα του Γνωστικισμού επανέρχεται, δύο χιλιάδες χρόνια μετά, επειδή διασώθηκε σε ένα πυθάρι.
Ν. Φ: Ναι, όταν το πρωτοέμαθα μού είχε κάνει τρομερή εντύπωση, όλα αυτά τα σημαντικά απόκρυφα βιβλία μέσα σε ένα πήλινο δοχείο, θαμμένο στην έρημο, που το ανακάλυψε ένας γιδοβοσκός Βεδουίνος, ένας άνθρωπος της μοίρας.
Γ. Σ: Σκεφτείτε και το εξής: αν το δοχείο αυτό το είχαν ανακαλύψει το 1810, οι Μουσουλμάνοι, θα το κατέστρεφαν, δεν θα το εκτιμούσαν, θα το έκαιγαν για προσάναμμα ή θα το πετούσαν. Το ότι ανακαλύφθηκε το 1947, δεν ήταν καθόλου τυχαίο, ήταν «ώριμες» οι συνθήκες.
Π. Γ: Ναι, και ανακαλύφθηκε το 1947, την ίδια χρονιά με την πρώτη επίσημη θέαση UFO και την ίδια χρονιά με το περιστατικό στο Ρόσγουελ. Πολλά έγιναν το 1947…
Γ. Σ: Μια σπίθα είναι αρκετή για να αναζωπυρώσει τη φωτιά. Πολλές ιδέες βρίσκονται σε «χειμερία νάρκη» και περιμένουν να επανεμφανιστούν.
Ν. Φ: Οι ιδέες του Ιουλίου Βερν, που, κατά τη γνώμη μου, σε μεγάλο βαθμό προκάλεσαν όλα αυτά τα οράματα που λέγαμε, κατά τον ίδιο τρόπο θα επιστρέψουν. Ο Κάπταιν Νέμο κρύβεται στον βυθό της θάλασσας με τον Ναυτίλο, στην αφάνεια, και περιμένει και πάλι να αναδυθεί. Ποιους θα καλέσει στα νέα του ταξίδια; Θα είμαστε έτοιμοι για το Κάλεσμα;
Π. Γ: Λοιπόν, για τα δέκα χρόνια του Strange, ας προτείνουμε τον Ιούλιο Βερν ως την αρχετυπική φιγούρα για εμάς. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος ήρωας του Strange, δεν συμφωνείτε; Άλλωστε, αυτό που έκανε ο Κάπταιν Νέμο, στην ουσία είναι αυτό που εμείς κάνουμε τόσα χρόνια μέσα από το Strange. Κι εμείς έτσι ξεκινήσαμε, σαν ένας Ναυτίλος, με το γενναίο πλήρωμά του, που επαναστατεί στην εγκαθιδρυμένη πραγματικότητα, αντιστέκεται, εμβολίζει τα μεγάλα καράβια, χρησιμοποιεί εφευρέσεις, καταδύεται για να εξερευνήσει τους μεγάλους βυθούς του Αγνώστου.
Ν. Φ.: Οι κατάλληλες ιδέες ίσως δεν προλάβουν να κυριαρχήσουν, να αναζωπυρώσουν τις κατάλληλες φωτιές. Ποιο θα είναι το μέλλον του κόσμου μας;
Γ. Σ: Έχω ένα απλό σενάριο, που το θεωρώ πολύ πιθανό. Το σύστημα μας έτσι όπως είναι στη Γη, για να διαιωνιστεί, προϋποθέτει μια μάζα ανθρώπων που εργάζονται και παράγουν, και μια μικρή ελίτ που καταναλώνει και ελέγχει και περνάει καλά. Αυτό θα συνεχιστεί. Αλλά, στις επόμενες δεκαετίες, θα εμφανιστούν τεχνητές νοημοσύνες, οι οποίες θα αντικαταστήσουν τον άνθρωπο σε πάρα πολλές δραστηριότητες, ακόμη και σε πνευματικές δουλειές. Θα μπορούν να διαχειριστούν την πολυπλοκότητα που παράγουμε ως πολιτισμός και ως είδος.
Εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε πλέον να τη διαχειριστούμε, μάς ξεπερνάει. Διανοητικά και βιολογικά. Τότε αυτές θα βλέπουν την εικόνα ολοκληρωμένη, εμείς βλέπουμε μόνο ασύνδετα αποσπάσματά της.
Ταυτόχρονα, θα δημιουργηθεί μια γενιά ευφυών σκλάβων ρομπότ, τα οποία θα κάνουν όλες τις σκληρές δουλειές που απαιτούν χειρονακτική εργασία, και δεν θα θέλουν ούτε ένσημα, ούτε ασφάλεια, ούτε τροφή, ούτε ελευθερίες, μόνο ενέργεια και ανταλλακτικά. Με αποτέλεσμα η ανθρώπινη εργασία π.χ. κατά το 90% να είναι άχρηστη, οι μη εκπαιδευμένες ανθρώπινες μάζες θα είναι άχρηστες κι αυτή η ελίτ που ελέγχει τα πράγματα, θα εστιαστεί στο να οδηγήσει τις ανθρώπινες μάζες να εξαφανιστούν σιγά-σιγά, μέσω της υπογεννητικότητας, των ασθενειών, κλπ, κλπ. φυσικά, έχοντας τα ρομπότ και τις τεχνητές νοημοσύνες, θα μπορεί να εξερευνήσει το Διάστημα, να στείλει τους ρομποτικούς υπηρέτες της εκεί έξω, να δημιουργήσει καινοτομίες και γενικά να κάνει θαύματα.
Π. Γ: Ναι, αλλά, όλες οι προβλέψεις λένε ότι ο πληθυσμός των ανθρώπων της Γης μέχρι το 2040-2050 θα είναι δέκα δισεκατομμύρια.
Γ. Σ: Σκεφτείτε, ο παγκόσμιος πληθυσμός βαίνει προς τη σταθεροποίηση. Αυτό θα γίνει μεταξύ του 2050 και 2150. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι η σταθεροποίηση θα γίνει μεταξύ έντεκα και δεκατρία δισεκατομμύρια. Από εκεί και πέρα θα αρχίσει να μειώνεται ο πληθυσμός. Εκτός αν ξαφνικά αυξηθεί ραγδαία ο μέσος όρος ζωής. Αλλά ο μέσος όρος ζωής, ακόμη και να αυξηθεί, δεν θα είναι προνόμιο των πολλών.
Αν υπάρχουν τα μέσα ώστε ο άνθρωπος να ζει εκατό χρόνια, δεν νομίζω ότι οι αμέτρητοι φτωχοί του μέλλοντος θα έχουν να πληρώσουν για να αποκτήσουν τα μέσα που θα τους επιτρέπουν να επιμηκύνουν τον μέσο όρο ζωής τους. Οι μάζες ήταν πάντα αναλώσιμες. Και, επίσης, το σενάριο της Γεροντοκρατίας ας μην το βγάζουμε έξω από την εικόνα. Θα υπάρξει και μία «γονιδιακή αριστοκρατία» που θα παίζει και τον πρώτο ρόλο στα πράγματα. Τα παιδιά της θα γεννιούνται γονιδιακά τέλεια. Όπως στην ταινία Gattaca, με τους Invalid και τους Valid.
Η δομή της κοινωνίας μας είναι έτοιμη για αυτό το πράγμα. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε έναν φτωχό και σε έναν πλούσιο ή έναν μεσοαστό; Είναι ότι οι φτωχοί δεν έχουν επιλογές. Ενώ οι άλλοι έχουν περισσότερες επιλογές. Στην προκειμένη περίπτωση, οι επιλογές που θα έχουν οι πλούσιοι θα είναι να χρησιμοποιήσουν αυτές τις τεχνολογίες για να κάνουν και βιολογικά πολύ περισσότερα πράγματα από αυτά που μπορούν οι άλλοι να κάνουν.
Ν. Φ: Πρέπει να αρχίσει από τώρα αυτή η συζήτηση για να μπορούν να κατανοηθούν στο έπακρο αυτά τα πράγματα, πριν συμβούν, για να υπάρχουν προτάσεις και άμυνες και συνειδητοποιήσεις σε σχέση με τα μέλλοντα, για να υπάρχουν ανοικτές εναλλακτικοί οδοί, αντιστάσεις, διέξοδοι, όχι μονόδρομοι. Αυτό το κάνουμε ήδη σε ένα βαθμό μέσα από το Strange και το κάνουν και άλλοι άνθρωποι, πρέπει να το συνεχίσουμε και να το επεκτείνουμε.
Π. Γ: Έχουμε πια την ευκαιρία να το κάνουμε αυτό, να ανοίξουμε τις προεκτάσεις, όπως μπορούμε, είναι η κατάλληλη εποχή. Την τελευταία δεκαετία, έγιναν τρομερές θεματολογικές αλλαγές. Οτιδήποτε συζητούσαμε στα πρώτα τεύχη του Strange, ήταν πράγματα extravaganza, εκκεντρικά, σπάνια, ήταν πράγματα που δεν τα συζητούσε κανείς, ήταν σχεδόν απαγορευμένο να συζητάς για τόσο παράξενα θέματα, γι’ αυτό άλλωστε και του δώσαμε τον τίτλο «Απαγορευμένο Περιοδικό». Και πολλά από αυτά τα πράγματα που παρουσιάσαμε, πλέον παίζουν στην τηλεόραση, επίσης πολλά από αυτά έχουν γελοιοποιηθεί και έχουν ακυρωθεί άδικα, αλλά πολλά έχουν σχεδόν περάσει στο main stream, συχνά με πολύ θετικό τρόπο, έγινε ένα πολύ μεγάλο άνοιγμα, και νομίζω ότι συμβάλλαμε ίσως καθοριστικά σε αυτό.
Εισάγαμε καταπληκτικά θέματα και ιδέες, που έκαναν το ταξίδι τους μέσα σε αυτά τα δέκα χρόνια, και το σημαντικότερο είναι ότι πολλά από τα πράγματα που θίξαμε, πλέον πολλοί άνθρωποι έστω τα έχουν ακούσει, δεν είναι τόσο περίεργα και ανήκουστα και ανομολόγητα όπως ήταν παλαιότερα. Υπάρχει, βέβαια, και η κλασσική ανακύκλωση, για τους νεότερους που γνωρίζουν από την αρχή όλα εκείνα που ήδη είχαν γνωρίσει οι παλαιότεροι. Αλλά, εμφανίζονται πια νέες θεματολογίες, την πόρτα για τις οποίες έχουμε ήδη ανοίξει, που για πολλούς θα οδηγήσουν τα πράγματα ακόμη πιο μακριά, πιο βαθιά. Ίσως αυτό στοιχειοθετεί μια ελπίδα για την εμφάνιση μιας νέας συνείδησης σε μια ακόμη πιο κρίσιμη μάζα, ακόμη πιο προεκταμένης, όπως συνέβη και όλα αυτά τα χρόνια για πολλούς ανθρώπους.
Γ. Σ: Αλλά αυτό που τα τελευταία δέκα χρόνια, θεματολογικά, ήταν και είναι το ίδιο ισχυρό, είναι η αμφισβήτηση της δεδομένης πραγματικότητας, η αναρώτηση για τη φύση της πραγματικότητας, που πρώτοι –μεταξύ πολλών άλλων ζητημάτων– την αναδείξαμε θεματολογικά από την αρχή του Strange και σήμερα είναι ακόμη επίκαιρη, ίσως και πολύ πιο επίκαιρη πλέον στην εποχή μας. Το ότι ζούμε σε μία «εικονική» πραγματικότητα, (κάτι που το διαδίδαμε πριν από το Matrix κι έπειτα υιοθετήσαμε τον όρο του Matrix και Anti-Matrix, κλπ) και σήμερα αυτή η συζήτηση έχει φουντώσει όσο ποτέ άλλοτε.
Ν. Φ: Υπάρχει και το επείγον ζήτημα, του να γίνει κατανοητό πως αν κάποια στιγμή γίνει κατορθωτό το Ταξίδι στον Χρόνο, αυτό σημαίνει πώς ήδη ανάμεσά μας υπάρχουν Χρονοταξιδιώτες ή μας παρακολουθούν ή κάνουν επεμβάσεις και αλλαγές. Εγώ πιστεύω πως αυτό είναι ένα μεγάλο μυστικό της πραγματικότητας που βιώνουμε (και το μεγάλο μυστικό του παρελθόντος μας). Είναι μια μεγάλη συζήτηση όλο αυτό και οδηγεί πολύ μακριά. Πρέπει να τολμήσουμε να κάνουμε το αντιληπτικό ταξίδι στο οποίο μάς οδηγεί …
Γ. Σ: Πάνω απ’ όλα, πρέπει να θυμόμαστε ότι Η Αυτοκρατορία Ποτέ δεν Τελείωσε. Είναι ακόμη εδώ και μας καταδυναστεύει. Αν συνεχίσουν να υπάρχουν άνθρωποι που η πραγματικότητα δεν τους ικανοποιεί, αν χρησιμοποιούν δημιουργικά τη δύναμη της φαντασίας τους, αν έχουν την τάση να αμφιβάλλουν για τα πάντα, αν δεν τους καλύπτουν οι ετοιματζήδικες απαντήσεις και οι «εξ αποκαλύψεως αλήθειες», αν απεχθάνονται τους δογματισμούς, τις μισαλλοδοξίες, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, αν δεν υποκύπτουν εύκολα στο «δώρο του μίσους», αν προτιμούν την ελευθερία, την αγάπη, την ομορφιά, την υπέρβαση, την εξερεύνηση, την περιπέτεια της γνώσης, τότε αυτοί οι άνθρωποι θα είναι σίγουρα κάποιοι υποψήφιοι αντιστασιακοί, κι ας μην το ξέρουν ή ας μη θέλουν να το παραδεχθούν συνειδητά.
Όπως και αν έχει, αυτούς τους ανθρώπους η Αυτοκρατορία τους παρακολουθεί, μόλις αντιληφθεί ότι αφυπνίζονται, πώς συνειδητοποιούν δηλαδή τι συμβαίνει, αμέσως αναλαμβάνει δράση, για να τους επαναφέρει στην τάξη. Κανείς δεν επιτρέπεται να ξεφεύγει από τη συντεταγμένη πορεία, οι παραβάτες τιμωρούνται. Εξουδετερώνονται ή περιθωριοποιούνται. Η Αυτοκρατορία είναι αδυσώπητη, ιδιαίτερα σε όσους αμφισβητούν την κυριαρχία της. Αλλά, λογάριασε χωρίς το Strange και τις άλλες κινήσεις σαν κι αυτό! Αυτό που κάνουμε, για όσο λίγο ή πολύ και αν μετράει, είναι απρόβλεπτο. Πρέπει να συνεχίσουμε να πολεμάμε με όλα τα διανοητικά μέσα για την αντίσταση, την ποθητή αφύπνιση και την υπέρβαση.
Π. Γ: Οι πολλοί πρόδωσαν τα ευγενή πρότυπα του Ανθρώπου και μας δέσμευσαν σε αυτήν την κατάντια στην οποία ζούμε. Οι προδότες του ανθρώπινου πνεύματος, που συνωμότησαν συγχρονικά με τις άδικες συγκυρίες και τις αναπάντεχες διαστρεβλώσεις και παρακμές. Πρέπει να φανταστούμε πως μπορούμε να βγούμε έξω από τον βούρκο τους, για να μπορέσουμε να το πετύχουμε και στ’ αλήθεια. Να ατενίσουμε τον παράξενο κόσμο μας, να τον κατανοήσουμε με νέες ερμηνείες και με νέες προσδοκίες.
Ν’ αποφασίσουμε να ζήσουμε στ’ αλήθεια, να προσεγγίσουμε το θαυμαστό και να υπερβούμε τον μικρό δειλό εαυτό μας, να πολεμήσουμε τον κόσμο και την κατάντια μας και τους δεσμοφύλακές μας, να εξερευνήσουμε το Άγνωστο, να αναζητήσουμε την Ουτοπία, να εκφράσουμε τις πολυπλοκότητές μας και να υλοποιήσουμε το Όνειρο. Να φωτιστούμε μέσα στο σκοτάδι μας, να αποδράσουμε από την καθημερινή φυλακή μας, να συνωμοτήσουμε μεταξύ μας αν χρειαστεί, ενάντια στη δεδομένη πραγματικότητα, για να τα καταφέρουμε. Η ευκαιρία είναι τώρα! Πρέπει να αρχίσουμε να αναλύουμε νέες μεθοδολογίες προσεγγίσεων, προς το απερίγραπτο, το ακατονόμαστο, το ανεκδιήγητο και το άπιαστο. Να συνεχίσουμε τα βήματα που οδηγούν μακριά. Θα τα καταφέρουμε. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.
»και η συζήτησή μας συνεχίζεται. Σύντομα θα κρυφακούσετε κι άλλα αποσπάσματά της και, ίσως να μπορέσουμε κάποτε να τη συνεχίσουμε ακόμη περισσότερο, όλοι μαζί.
Συνταξιδιώτες όπως πάντα προς το Άγνωστο!
@Παντελής Γιαννουλάκης /Νίκος Φερασιάδης/Γιώργος Στάμκος / 6 Μαΐου 2008
Αναζήτησε το strange που κυκλοφορεί τ.162
http://terrapapers.com/?p=41632
