Συναισθηματική Νοημοσύνη

Είναι ένα θέμα που έχει αναστατώσει τα τελευταία χρόνια τους κύκλους των ψυχολόγων. Μέχρι τώρα η νοημοσύνη μετριόταν με έναν συγκεκριμένο τρόπο που στηριζόταν κυρίως στην «Νοημοσύνη του Νου» το γνωστό σε όλους μας IQ. Πολλά τεστ βγήκαν ικανά να μετρήσουν άλλα με περισσότερη και άλλα με λιγότερη ακρίβεια αυτήν την ικανότητα. Σε πολλές χώρες του κόσμου και ιδιαίτερα στην Αμερική τα τεστ αυτά έπαιζαν και παίζουν καθοριστικό παράγοντα για την επιλογή κάποιου ατόμου σε μια εργασία σε ένα πανεπιστήμιο και γενικά σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής.

Η λογική είναι ότι έχοντας ένα άτομο υψηλό δείκτη νοημοσύνης (IQ) μπορεί να πετύχει σε κάθε τομέα της ζωής του. Με τα χρόνια όμως αυτή η θεωρία που είχε ήδη εδραιωθεί γερά στο κόσμο άρχισε να φαίνεται ότι δεν ανταποκρινόταν επαρκώς στην πραγματικότητα. Υπήρχαν άτομα με υψηλό IQ, που μόνο πετυχημένα ή ευτυχισμένα δεν θα μπορούσες να τα χαρακτηρίσεις. Τι ήταν αυτό που δεν πήγαινε καλά; Τι ήταν αυτό που το συνηθισμένο Τεστ δεν μπορούσε να προβλέψει;

Έτσι ξεκίνησαν όλα. Έγιναν πολλές κλινικές μελέτες από πλήθος επιστημών και αποδείχθηκε τελικά ότι υπάρχουν κάποιοι επιπλέον παράγοντες, από αυτούς που απαιτούσαν τα συνηθισμένα τεστ, οι οποίοι είναι συνυπαίτιοι για την επιτυχία ή την αποτυχία στην ζωή. Αυτοί οι παράγοντες διαχωρίστηκαν και έτσι έχουμε την γνωστή σε όλους μας «Συναισθηματική Νοημοσύνη» ή EQ, η Νοημοσύνη της Καρδιάς.

Από τα παραπάνω εξάγεται το συμπέρασμα ότι το IQ και το EQ δεν είναι δύο αντικρουόμενες, αλλά μάλλον δύο ξεχωριστές ικανότητες. Ένα πολύ σημαντικό συμπέρασμα εξάγεται από τις έρευνες που έχουν γίνει πάνω στο θέμα, και αυτό είναι ότι είναι σχετικά σπάνιο να βρεθεί άτομο που να έχει πολύ υψηλά τον ένα δείκτη και πολύ χαμηλά τον άλλο. Συνήθως και οι δύο δείκτες είναι σε παρόμοια επίπεδα.

Είναι σημαντικό επίσης να πούμε ότι είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει ένα Τεστ με μολύβι και χαρτί που να προσδιορίζει με σχετική ακρίβεια τον δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης, όπως υπάρχει για την διανοητική νοημοσύνη. Τα τεστ αυτά που προσδιορίζουν τη συναισθηματική νοημοσύνη είναι κυρίως πρακτικά ή οπτικά ή τέτοιου τύπου.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΤΟΥ ΣΥΓΚΙΝΗΣΙΑΚΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Είναι ταχύτερος διότι δεν χρειάζεται να συλλογιστεί για το τι θα κάνει. Οι πράξεις που πηγάζουν από αυτό τον εγκέφαλο διακατέχονται από μια ιδιαίτερα έντονη αίσθηση της σιγουριάς. Λίγο αργότερα μπορεί να σκεφτούμε, αυτό τώρα γιατί το έκανα, σημάδι ότι ο λογικός νους αφυπνίζεται αλλά αργεί.

Ο γρήγορος αυτός τρόπος αντίληψης θυσιάζει την ακρίβεια για την ταχύτητα, βασιζόμενος στην πρώτη εντύπωση, αντιδρώντας στο σύνολο μιας εικόνας ή στις πιο εντυπωσιακές της πλευρές. Αντιλαμβάνεται τα πράγματα με μιας, σαν σύνολο και αντιδρά προτού αφιερώσει κάποιο χρόνο για διεξοδική σκέψη και ανάλυση. Ο συγκινησιακός μας νους είναι το ραντάρ μας για τους κινδύνους, επειδή όμως λαμβάνονται γρήγορα μπορεί να είναι παραπλανητικές ή λαθεμένες. Ο χρόνος κατά τον οποίο το συναίσθημα φτάνει στο απόγειο του είναι πάρα πολύ σύντομος μόλις λίγα δευτερόλεπτα. Τα συναισθήματα την στιγμή της έξαρσης τους είναι ισχυροί ρυθμιστές της δράσης και της αντίληψης μας.

Παρόλα αυτά θα περιγράψουμε τώρα πως θα ήταν ένας καθαρός τύπος Νοητικής Νοημοσύνης και ένας Συναισθηματικής Νοημοσύνης, για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη βάση των δύο τύπων.

Ο καθαρός τύπος με υψηλό Δείκτη Διανοητικής Νοημοσύνης IQ (δηλαδή αυτός που παραμερίζει την νοημοσύνη της καρδιάς) είναι σχεδόν μια καρικατούρα του διανοούμενου, διανοητικά ικανότατου ατόμου, αλλά ανεπίδεκτου ως προς τον εσωτερικό του κόσμο. Τα χαρακτηριστικά διαφέρουν ελαφρά από άνδρες σε γυναίκες, για αυτό θα εξετάζουμε και τους δύο ξεχωριστά.

ΑΝΔΡΑΣ: Δεν είναι άξιο απορίας ότι ένας άνδρας με υψηλό IQ, μπορεί να προσδιοριστεί τυπικά από ένα ευρύ φάσμα πνευματικών διαφερόντων και ικανοτήτων. Είναι φιλόδοξος και παραγωγικός, προβλέψιμος και πεισματάρης, και δεν απασχολείται με ζητήματα που αφορούν τον εσωτερικό του κόσμο. Τείνει επίσης να είναι κριτικός και καταδεκτικός, λεπτολόγος και συνεσταλμένος, άβολος με τη σεξουαλικότητα και την εμπειρία των αισθήσεων, ανέκφραστος, απόμακρος και συγκινησιακά μονότονος και ψυχρός.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ: Οι γυναίκες με υψηλό IQ έχουν την αναμενόμενη πνευματική αυτοπεποίθηση, εύκολα εκφράζουν τις σκέψεις τους, αξιολογούν πνευματικά ζητήματα κι έχουν ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων του πνεύματος και της αισθητικής. Τείνουν επίσης να είναι ενδοσκοπικές, επιρρεπείς στο άγχος, τους στοχασμούς και τις ενοχές και διστάζουν να εκδηλώσουν ανοιχτά το θυμό τους (παρόλο που το κάνουν έμμεσα).
Ο καθαρός τύπος με υψηλό Δείκτη Συναισθηματικής Νοημοσύνης EQ.

ΑΝΔΡΕΣ: με υψηλό δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης είναι κοινωνικά ισορροπημένοι, εκδηλωτικοί και πρόσχαροι, ελεύθεροι από φοβίες και σκέψεις άγχους. Έχουν μια αξιοσημείωτη ικανότητα να αφοσιώνονται σε ανθρώπους και σκοπούς, να αναλαμβάνουν ευθύνες και να τηρούν μια ηθική στάση. Είναι πονετικοί και τρυφεροί στις σχέσεις τους. Η συναισθηματική ζωή τους είναι πλούσια, αλλά και ενδεδειγμένη. Νοιώθουν άνετα με τον εαυτό τους με τους άλλους και το κοινωνικό σύμπαν μέσα στο οποίο ζουν.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ: με υψηλό δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης, τείνουν να είναι θετικές, να εκφράζουν ευθέως τα συναισθήματα τους, και να νοιώθουν θετικά απέναντι στον εαυτό τους. Η ζωή γι αυτές έχει νόημα. Είναι εκδηλωτικές και κοινωνικές και εκφράζουν τα συναισθήματα τους κατάλληλα (όχι με ξεσπάσματα). Προσαρμόζονται καλά στο στρες. Η κοινωνική τους ισορροπία τις κάνει να κάνουν εύκολα γνωριμίες. Νοιώθουν άνετα με τον εαυτό τους και είναι ευδιάθετες αυθόρμητες και ανοιχτές στην εμπειρία των αισθήσεων. Σπάνια νοιώθουν άγχος ή ενοχή. Σπάνια επίσης βυθίζονται σε περισυλλογή.

Όπως βλέπουμε και παραπάνω η Συναισθηματική Νοημοσύνη περιλαμβάνει χαρακτηριστικά μιας εντελώς διαφορετικής ευφυίας. Η Συναισθηματική Νοημοσύνη περιλαμβάνει αυτεπίγνωση και έλεγχο των παρορμήσεων, επιμονή, ζήλο και αυτοενεργοποίηση, ενσυναίσθηση και κοινωνική προσαρμοστικότητα. Αυτές είναι απαραίτητες δεξιότητες που πρέπει να έχουν οι άνθρωποι για να διαπρέψουν στη ζωή, να οικοδομήσουν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, να διακριθούν στο χώρο εργασίας τους κλπ. Αυτές είναι επίσης η σφραγίδα ποιότητας του χαρακτήρα και της αυτοπειθαρχίας, του αλτρουισμού και της συμπόνιας, που με τη σειρά τους είναι θεμελιώδεις δεξιότητες απαραίτητες για την πρόοδο του ανθρώπινου είδους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Η ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ του ROBERT J. STERNBERG Εκδ. Ελληνικά Γράμματα
2. Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ του BRUCE G. WEBSTER Εκδ. Anubis
3. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ Άρθρο από το περιοδικό Focus Απρίλιος 2002
4. ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Άρθρο www. ecoterika.gr
5. Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ του JOHN GOTTMAN Εκδ. Ελληνικά Γράμματα
6. ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ του DANIEL GOLEMAN Εκδ. Ελληνικά Γράμματα
7. Η ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ της ISABELLE FILLIOZAT Εκδ. Ενάλιος