ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΠΉΒΟΛΟ ΣΧΈΔΙΟ ΤΟΥ ΔΕΙΝΟΚΡΆΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΘΕΌΡΑΤΗ ΜΟΡΦΉ ΤΟΥ ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΥ ΣΤΟ ΌΡΟΣ ΆΘΩΣ!

Μάια Τσεπουλίδου

Ο Δεινοκράτης ήταν αρχιτέκτονας , πολεοδόμος και τεχνικός σύμβουλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου , τον οποίον ακολούθησε στις εκστρατείες του. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για την δημιουργία του πολεοδομικού σχεδίου της Αλεξάνδρειας , καθώς και για την συμμετοχή του στο σχεδιασμό του ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσο , ...ενός από τα εφτά θαύματα του κόσμου.

Ο Δεινοκράτης συνεργάστηκε με άλλους μηχανικοὺς της εποχής του στη δημιουργία του ναού των Δελφών, της Δήλου και άλλων Ελληνικῶν πόλεων.

Στην γραμματεία αναφέρεται ως Στασικράτης, Στησικράτης,Χειροκράτης , Δεινοχάπης, Δενοκράτης κ.α.

Ως Δεινοχάρη τον συναντάμε στον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο όταν τον αναφέρει στον κατάλογό του με τους πέντε δεξιοτέχνες αρχιτέκτονες της αρχαιότητας. Επίσης ο Πλίνιος τον αναφέρει δύο φορὲς συσχετίζοντὰς τον με την δημιουργία της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου. Ο Decimus Magnus Ausonius (περ. 310 – 395), Ρωμαίος ποιητής και ρήτορας, ελληνικής κατὰ το ήμισυ καταγωγής, τον αναφέρει και αυτὸς ως Δεινοχάρη στο ποίημά του Mosella, ανάμεσα στους επτὰ μεγαλύτερους αρχιτέκτονες, με κορυφαίο στην λίστα τον ...ΔΑΊΔΑΛΟ !...ΠΟΙΟΝ ΆΛΛΟΝ ;;;

Απὸ τον Στράβωνα αναφέρεται ως Χειροκράτης ο Ρόδιος όταν αναφέρεται στην ανοικοδόμηση τού ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσο. Ο Ψευδο-Καλλισθένης τον αναφέρει με τα ονόματα Ἑρμοκράτης και Ἱπποκράτης με καταγωγὴ απὸ τη Ρόδο και ως τον αρχιτέκτονα του Μ. Αλεξάνδρου που έχτισε την Αλεξάνδρεια. Στον Πλούταρχο τον βρίσκουμε με το όνομα Στασικράτης.

Τρεις ακόμη συγγραφείς, ο Valerius Maximus, ο Ammianuw Markellinus και ο Julius Valerius, Ρωμαίος ιστορικὸς (τέλη 3ου μ.Χ. αἰ.) τον αναφέρουν ως Δεινοκράτη και τον συνδέουν με την ιδρυση της Αλεξάνδρειας. Ο Βιτρούβιος τον αναφέρει ως Μακεδόνα και ότι μοιραζόταν τον ίδιο τόπο καταγωγής με τον Αλέξανδρο.

Τη συνάντησή του με τον Αλέξανδρο περιγράφει ο Πλούταρχος στο «Περὶ τῆς Ἀλεξάνδρου τύχης ἢ ἀ­ρετῆς», 335:

<<…Μεταξὺ τῶν ἄλλων τεχνιτῶν ζοῦσε τότε καὶ ὁ ἀρχιτέκτων Στασικράτης, τοῦ ὁποίου τὰ ἔργα δὲν ἐπιδίωκαν χάρη καὶ συγκίνη­ση καὶ προοπτικὴ μὲ τὴ μορφή τους. Τὰ σχέδιά του ἦταν τόσο με­γαλεπήβολα ὥστε τὰ ἔσοδα ἑ­νὸς μεγάλου κράτους μὲ δυσκο­λία θὰ ἐπαρκοῦσαν γιὰ τὴν ἐκτέ­λεσή τους. Αὐτός, ἀφού πῆγε στὸν Ἀλέξανδρο, κατηγοροῦσε τὶς ζω­γραφιστὲς εἰκόνες του καὶ τοὺς μαρμάρινους ἢ χάλκινους ἀν­δριάντες του ὡς ἔργα δειλῶν καὶ ταπεινῶν τεχνιτῶν.

«Ἐγώ» εἶπε «ἔχω σκεφτεῖ, βασιλιά, νὰ ἐμπι­στευθῶ τὴν ὁμοιότητα τοῦ σώμα­τός σου σὲ ὕλη ἄφθαρτη καὶ ζω­ντανὴ ποὺ νὰ ἔχει θεμέλια αἰώνια καὶ βάρος ἀκίνητο καὶ ἀπαρασάλευτο. Δηλαδὴ τὸ ὄρος Ἄθως τῆς Θράκης, ἐκεῖ ὅπου ἔχει τὸ μεγα­λύτερο ὄγκο του καὶ ὑψώνεται περιφανέστατος καὶ ἔχει ὕψος καὶ πλάτη συμμετρικὰ καὶ βραχώδεις ἐκτάσεις καὶ συναρμογὲς καὶ δια­στήματα μὲ κάποια μορφή. Ὁ Ἄθως αὐτός εἶναι δυνατὸν μὲ τὴν τέχνη νὰ κατεργαστῇ καὶ νὰ με­τασχηματιστῂ ὧστε νὰ ὀνομάζε­ται ἀνδριάντας τοῦ Ἀλεξάνδρου καὶ νὰ εἶναι ἀληθινὸς ἀνδριάντας αὐτοῦ, ποὺ μὲ τὰ πόδια του θὰ ἐγ­γίζῃ τὴ θάλασσα, μὲ τὸ ἕνα χέρι θὰ ἀγκαλιάζῃ καὶ θὰ ὑποβαστάζῃ πόλη ἰκανὴ νὰ περιλάβῃ 10.000 κατοίκους. 

Μὲ τὸ δεξί χέρι κρατῶντας φιάλη νὰ χύνῃ ἀπὸ αὐτὴ σπονδὲς πρὸς τιμὴ τῶν θε­ῶν ὁλόκληρο ποταμὸ ποὺ θὰ ρέῃ ἀ­κατάπαυστα καὶ θὰ ἐκβάλλῃ στὴ θάλασσα. Τὰ χρυσὰ καὶ χαλκὰ καὶ τὰ ἐλεφάντινα καὶ τὰ ξύλινα καὶ τὰ ἔγχρωμα ἔργα, ὅλες τὶς μικρὲς καὶ ἀγοραστὲς εἰκόνες ποὺ τὶς κλέβουν ἄς τὶς ἀφήσουμε».

Αὐτά, ἀφοῦ ἄκουσε ὁ Ἀλέξανδρος, θαύ­μασε τὴν τόλμη τοῦ καλλιτέχνη, ἐπαίνεσε τὴν πεποίθησή του καὶ πρόσθεσε: «Ἄσε τὸν Ἄθω νὰ μέ­νει στὴ θέση του, ἀρκεῖ ὅτι εἶναι μνημεῖο τῆς ὕβρεως τοῦ βασιλιᾶ (ἐννοούσε τὸν Ξέρξη, ποὺ εἶχε ἐπιχειρήσει νὰ κατασκευάσῃ διώ­ρυγα). Ἐμένα θὰ μὲ κάνῃ γνωστὸ ὁ Καύκασος καὶ τὰ Ἠμωδά ὄρη (Ἱμα­λάια) καὶ ὁ Τάναης καὶ ἡ Κασπία θάλασσα. Οἱ πράξεις μου θὰ εἶναι οἱ εἰκόνες μου…>>....

Ο Βιτρούβιος περιγράφοντας το ίδιο περιστατικό, αναφέρει:

<< …ὁ ἀρχιτέκτων Δεινοκράτης πρότεινε στὸν Μέγα Ἀλέξανδρο νὰ χαράξῃ τὸ Ἅγιο Ὄρος καὶ νὰ τοῦ δώσῃ τὴ μορφὴ ἑνὸς ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος μὲ τὸ ἕνα χέρι θὰ ὑποστηρίζῃ μία ὁλόκληρη πόλη, καὶ μὲ τὸ ἄλλο θὰ κρατάει ἕνα κύπελο στὸ ὁποῖο θὰ καταλήγουν ὅλα τὰ ὕδατα τοῦ βουνοῦ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ, μὲ ὑπερχείλιση θὰ καταλήγουν στὴν θάλασσα.

Ὁ Ἀλέξανδρος, γοητευμένος μὲ τὴν ἰδέα, τὸν ρώτησε ἄν ἡ πόλη αὐτὴ θὰ περιβάλλεται ἀπὸ γῆ ἰκανὴ νὰ ἐφοδιάσῃ τὸν πληθυσμό της μὲ τὸ ἀναγκαῖο σιτάρι γιὰ τὴν ἐπιβίωσή του.

Ἀλλὰ ἡ διαπίστωση ὅτι ἡ τροφοδότηση θὰ μποροῦσε νὰ γίνῃ μόνο ἀπὸ τὴ θάλασσα, ὁ Ἀλέξανδρος εἶπε: 

«Δεινοκράτη, μὲ εὐχαριστεῖ τὸ μεγαλεῖο καὶ ἡ ὀμορφιὰ τοῦ σχεδίου σου, ἀλλὰ νομίζω πὼς ἡ δημιουργία μιᾶς ἀποικίας στὴ θέση αὐτὴ δὲν εἶναι καλή, γιατὶ ὅπως ἕνα παιδὶ δὲν μπορεῖ νὰ τροφοδοτηθῇ καὶ νὰ ἀναπτυχθῇ χωρὶς γάλα, ἔτσι καὶ μία πόλη δὲν μπορεῖ νὰ συντηρηθῇ καὶ νὰ ἀναπτυχθῇ χωρὶς ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ πληθυσμοῦ νὰ ἔχῃ εὔφορα χωράφια καὶ ἄφθονο φαγητὸ ἀπὸ πλούσιες σοδειές. Ἔτσι, ἐνὼ ἡ πρωτοτυπία τοῦ σχεδίου σου ἔχει τὴν ἔγκρισή μου, ἀποδοκιμάζω τὴν θέση ποὺ ἔχεις ἐπιλέξει γιὰ τὴν ἐκτέλεσή του. 

Θέλω ὅμως νὰ μείνῃς κοντά μου, γιατὶ θὰ χρειαστῶ τὶς ὑπηρεσίες σου>>

Έτσι άρχισε η κοινή τους πορεία.....

https://www.facebook.com/permalink.php