Γιατί δεν προχώρησε η Διαλογή στην Πηγή και η ανακύκλωση στην Ελλάδα;

Πολλοί αναρωτιούνται γιατί δεν προχώρησε στην Ελλάδα η Διαλογή στην Πηγή και η ανακύκλωση και γιατί δεν έγιναν  αξιόλογες  προσπάθειες για την ορθολογικότερη διαχείριση των στερεών αποβλήτων∙  και γιατί να βρισκόμαστε στα σημερινά αδιέξοδα.

Πριν 25 – 30 χρόνια, είναι γεγονός, η ανακύκλωση έμπαινε δυνατά στις λογικές και τις πρακτικές της αυτοδιοίκησης και των δημοτών και άρχιζε να καλλιεργείται η ελπίδα της ολοκληρωμένης  εναλλακτικής διαχείρισης. 
Ήταν τότε που ιδρύθηκε η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, ενώ παράλληλα η Ελληνική Ένωση Αλουμινίου προωθούσε την ανακύκλωση των κουτιών αλουμινίου σε όλη την Ελλάδα και έμπαινε στα σχολεία η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με βασικό στοιχείο τις πρακτικές ανακύκλωσης χαρτιού και αλουμινίου.

Στο μεταξύ τον Δεκέμβρη του 1991 εκδόθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) ο «Οδηγός Ανακύκλωσης Απορριμμάτων με Διαλογή στην Πηγή»**, ο οποίος συντάχθηκε από τον Γιάννη Φραντζή, Τοπογράφο – Περιβαλλοντολόγο Μηχανικό (M.Sc).  «Στον Οδηγό παρουσιάζονται οι μεθοδολογίες της Διαλογής στην Πηγή, αναλύονται οι παράμετροι που την επηρεάζουν, γίνεται μια ανάλυση του οικονομικού τους ισοζυγίου και δείχνεται ο δυναμισμός της ως μεθόδου ανακύκλωσης των οικιακών απορριμμάτων», όπως αναφέρεται στην εισαγωγή της έκδοσης. Θα περίμενε κανείς αυτός ο Οδηγός να αποτελέσει τον μπούσουλα για την ανάπτυξη της Διαλογής στην Πηγή και την ανακύκλωση σε κάθε δήμο.
 
Θα θυμούνται κάποιοι στη Λαμία τους πορτοκαλί κάδους ανακύκλωσης αλουμινίου, που εξασφαλίσαμε από την Ελληνική Ένωση Αλουμινίου στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όπως και ένα σημαντικό ποσό επιχορήγησης με το οποίο αγοράστηκαν το 1994 οι κώδωνες για τα κουτιά αλουμινίου. Επίσης θα θυμούνται την ανακύκλωση χαρτιού στα γραφεία του Ομίλου Φίλων του Δάσους σε συνεργασία και με ορισμένα σχολεία. Το χαρτί μεταφέρονταν στη Χαρτοποιία Φθιώτιδας στη Δαμάστα και τα κουτιά αλουμινίου στην ΒΙΠΕ της Θήβας, σε καθαρά εθελοντικό επίπεδο…
 
Από τότε μέχρι σήμερα κύλισαν εικοσιπέντε(25) και πάνω χρόνια και βρισκόμαστε, θα έλεγε κανείς, στο χαμηλότερο επίπεδο αισιοδοξίας. Αφορμή για την αναφορά αυτή στην Διαλογή στην Πηγή ως την πιο αποτελεσματική μέθοδο διαχείρισης των αποβλήτων, θυμίζοντας λίγο και το παρελθόν, στάθηκε η συνέντευξη του κ Ραζή, γενικού διευθυντή της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) στην εφημερίδα «Ναυτεμπορική» τον περασμένο Νοέμβριο. [http://www.naftemporiki.gr/finance/story/1168252/giannis-razis-se-anamoni-ependuseis-200-ekat-stin-anakuklosi] Να θυμίσουμε ότι στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΕΑΑ συμμετέχει η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) με ποσοστό 35%.  [http://www.herrco.gr/default.asp?siteID=1&pageID=3&langID=1]. Αυτό σημαίνει ότι η ΚΕΔΕ έχει άποψη.
 
Η ΕΕΑΑ ιδρύθηκε το 2001 και αποτέλεσε το βασικό Συλλογικό Σύστημα Διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασίας στη χώρα μας για τα δεκαπέντε αυτά χρόνια. Αποτέλεσμα, όλοι οι δήμοι – λαθεμένα ή σκόπιμα – να εναποθέτουν τις ελπίδες τους για την εναλλακτική διαχείριση και την ανακύκλωση στον «μπλε κάδο» της ΕΕΑΑ, το αντικείμενο της οποίας όμως ήταν, και είναι, τα απόβλητα συσκευασιών.  Και όταν οι αυτοδιοικητικοί έλεγαν – και λένε – «ανακύκλωση», εννοούσαν – και εννοούν ακόμα και σήμερα – τον μπλε κάδο της ΕΕΑΑ…
Στο μεταξύ τα απόβλητα συσκευασιών αποτελούν περίπου το 20-25% του συνόλου των απορριμμάτων και μόνο το μισό περίπου των ανακυκλώσιμων υλικών.  
Από την άλλη, ενώ  ο κ. Ραζής ισχυρίζεται ότι η ΕΕΑΑ πιάνει το στόχο ανακύκλωσης του 60% των αποβλήτων συσκευασίας, άρα στη χώρα μας, έστω κι έτσι, ανακυκλώνεται το 12% των απορριμμάτων, τα στοιχεία του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΟΣΔΑ) του Δήμου Λαμίας, αλλά και των άλλων δήμων της Περιφέρειάς μας, το διαψεύδουν.  Τα καθαρά ανακυκλώσιμα του μπλε κάδου για το Δήμο Λαμίας είναι γύρω στο 4-5% του συνολικού όγκου των αποβλήτων. Αυτό αναφέρθηκε άλλωστε και στο περυσινό συνέδριο της ΚΕΔΕ στην Αλεξανδρούπολη, ότι κανένας δήμος δεν πιάνει διψήφιο νούμερο στην ανακύκλωση συσκευασιών, άρα η δήλωση του κ. Ραζή στη συνέντευξή του περί της επιτυχίας του συστήματος της ΕΕΑΑ δημιουργεί ερωτηματικά.
 
Αναρωτιέται κανείς: μήπως τελικά το σύστημα της ΕΕΑΑ ήταν μια «παγίδα» για την αυτοδιοίκηση; Ο γενικός διευθυντής της ΕΕΑΑ στη συνέντευξή του επιμένει στο εξαετές επιχειρησιακό σχέδιο 2015-2020  – στο ίδιο πλαίσιο λειτουργίας εννοείται –  ύψους 200 εκ, από τα οποία καλύπτονται από τα έσοδα της ΕΕΑΑ μόνο το 10 – 15%. Το ερώτημα και το δικό του είναι: πώς θα χρηματοδοτηθεί το σύνολο του σχεδίου; πώς θα εξασφαλιστεί το υπόλοιπο 85-90%; Και αφού πιάνει τους στόχους, όπως λέει, γιατί επιμένει στην παραπέρα χρηματοδότηση;
 
Ύστερα από τη διαπίστωση αυτή, ότι η ΕΕΑΑ δεν έχει επαρκείς πόρους για να χρηματοδοτήσει την ανακύκλωση των δήμων και περιμένει επιδότηση από το κράτος, μας προβληματίζει η στάση του υπουργείου Περιβάλλοντος ότι την ανακύκλωση θα την χρηματοδοτήσουν τα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ).  

Ποιος τελικά θα χρηματοδοτήσει την ανακύκλωση;  Κάτι μας λέει ότι ελλείψει επαρκών πόρων, αφού και οι ελάχιστοι που υπάρχουν κατευθύνονται κατά προτεραιότητα στα εργοστάσια απορριμμάτων, και στο πλαίσιο ενός κακώς εννοούμενου «ρεαλισμού» οδηγούμαστε στην τροποποίηση του ΕΣΔΑ και αντί για Διαλογή στην Πηγή, να προσγειωθούμε  στους τρεις κάδους: μπλε(συσκευασίες – ΕΕΑΑ), πράσινο(σύμμεικτα) και καφέ(οργανικά), άντε και κανένα κώδωνα(ΕΕΑΑ) για το γυαλί.

Λαμία, Γενάρης 2017

* Στέφανος Σταμέλλος
Οικολογία Αλληλεγγύη Στερεάς
http://www.e-ecology.gr
https://www.facebook.com/stefanos.stamellos


https://ideopigi.blogspot.gr/2017/01/blog-post_93.html