ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1884 ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΥΓΚΥΡΙΑ

ἐπιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Ο Αρεοπαγιτικός γράφηκε μετά το τέλος του Συμμαχικού πολέμου (357–355 π.Χ.), ο
οποίος σήμανε τη διάλυση της Β´ Αθηναϊκής συμμαχίας. Σε αυτόν ο Ισοκράτης κάνει έκκληση προς τους συμπολίτες του για αναπροσαρμογή της πολιτικής τους στα εσωτερικά και εξωτερικά θέματα και επιστροφή στις πατροπαράδοτες αρχές διακυβέρνησης της πόλης.

Καταζαλισμένοι οι κρατούντες, οι έχοντες την εξουσίαν, οι περί αυτούς και οι υπ’ αυτούς, απ’ τους αχνούς της εξουσίας, ρέγχοντες υπό την Μανδραγορικήν σκιάν[1], ήτις εγχύει δια του αιματηρού των πτωχών της κοινωνίας μελών ιδρώτος, κηρύττουν «τα πάντα λίαν καλώς»[2].
Εις τας παρακμάζουσας πολιτείας την θανατηφόρον ταύτην αναλγησίαν αποδέχονται οι κόλακες των δυναστών, υποθάλπουν οι προδόται του δήμου, υποστηρίζουν οι κατάσκοποι των ελευθεριών και μ’ ενθουσιασμόν θερμαίνουν οι κηφήνες.
Αλλ’ ο πιστός φύλαξ των δύστυχων λαών, ο άγρυπνος εξεταστής των καταχρήσεων και ο προστάτης της ανθρωπότητος φιλόσοφος, αφ’ ού μακρόθεν δεν δυνηθή ν’ αναχαιτίση της κοινωνίας τον άφευκτον κίνδυνον, αποφασίζει να ριψοκινδυνεύση και την ίδιαν του την ζωήν υπέρ της σωτηρίας του κοινού.
Ολίγους τοιούτους θεοπέμπτους άνδρας κατέχει η ιστορία όλων των εθνών και μεταξύ τούτων διαπρέπουν ο Σωκράτης και ο Ισοκράτης, Αθηναίοι και οι δύο.
Ο πρώτος παρατηρών την διαφθοράν της ηθικής να επαπειλή όλεθρον κατά της Ελλάδος, αφιερώνει όλην του την ζωήν εις το να δημιουργήση νεολαίαν ενάρετον αλλά πριν στεφανωθούν οι αγώνες του τον εθανάτωσαν.
Ο Ισοκράτης τον παντελήν όλεθρον προϊδών της πατρίδος του[3], εις εποχήν καθ’ ήν υπάρχουν πολυπληθείς στόλοι, συμμαχίαι εθνών, ηγεμονία, φόροι υπηκόων φίλων, ατρόμητος, αναβάς επί του βήματος κηρύσσει με επικείμενον της ζωής του κίνδυνον:
- να καταργηθούν τα οπισθοδρομικά καθεστώτα
- να πέσουν οι κακοί νόμοι της πολιτείας
- να αλλαχθή το είδος της κυβερνήσεως[4]
- ν’ αναγνωρισθή το σύνταγμα του Σόλωνος, νόμοι θεμελιώδεις των πρώτων ευτυχών χρόνων του έθνους.
Δύο είδη καθεστώτων μεθούν απ’ τους αχνούς της εξουσίας. Οι απόλυτοι και ασύντακτοι δεσπότες ως ο της Συρακούσης Διονύσιος και ο βασιλεύς της Μακαιδονίας και ο χαμερπέστατος όχλος.
Τους δύο τούτους τυράννους των κοινωνιών καταδιώκοντες φρονίμως οι σοφοί εκθέτονται εις τους τρομερωτέρους κινδύνους. Ο Ισοκράτης απέφυγεν την καταδίκην ως εκ θαύματος.
«Αθηναίοι» λέγει « ν’ αλλάξητε την παρούσαν νομοθεσίαν του ασυντάκτου όχλου. Αυτός ο τύραννος όχλος δεν βλέπει, ότι οι δεσπότες και δυνάστες καταντούν άνοες, ως επίσης και οι απ’ αυτούς πλουτιζόμενοι ρέπουν εις την ακολασίαν[5]. Οι πτωχοί από αίσθημα δικαιοσύνης και οι ταπεινοί εκ μετριοφροσύνης ωφελούν.  Κανέν καλόν δεν γίνεται εις έθνος, μηδέ παραμένει, όταν η νομοθεσία του είναι κολωβή και ατελής. Ευτυχίαν δεν αποκτά η κοινωνία με φρούρια μέγιστα και με κάλλιστα παλάτια. Ψυχή του έθνους υπάρχει το ΣΥΝΤΑΓΜΑ εις όλους εξίσου μοιράζον τα αγαθά και περιορίζον και αυτόν ακόμα τον ανώτατον αρχηγόν. Τους διεφθαρμένους νόμους να μην παραδέχεσθε αλλά να αλλάξητε»

Αν δεν αναλάβωμεν λέμε ημείς συμπολίται έλληνες του Σόλωνος το Σύνταγμα, το Σύνταγμα της Τροιζήνος και του 1844, ως δημοτικότατα, μην ελπίσετε εις ευδαιμονίαν. Το σύνταγμα το πρώτο το κατεπάτησεν ο Τύραννος Πεισίστρατος, αλλά ο Κλεισθένης τους τυράννους αποβαλών ανέστησεν την σώφρονα κυριαρχίαν του λαού και ουχί την σημερινήν δεσποτείαν του άνοος όχλου.
Δημοκρατία θα ειπεί ευδαιμονία όλου του λαού και ουχί ακολασία. Ελευθερία σημαίνει παρρησίαν του λαλείν, πράττειν και γράφειν τα ωφέλιμα εις όλους, αλλ’ ουχί παρανομίαν. Δεν είναι ευδαίμων ο πράττων πάν ό,τι επιθυμή, αλλ’ ο πειθόμενος εις τους κανόνας της φρονήσεως.
Όπου υπάρχουσι λέγει ο Ισοκράτης όχι νόμοι τυραννικοί του χαμαλικού όχλου, μηδέ διατάγματα ξενοκρατικά[6], αλλά πολιτεία Συνταγματική, εκεί οι πενέστεροι των πολιτών τόσον απέχουν του φθονείν τους πλουσίους, ώστε στοχάζονται τους οίκους των μεγάλων ως εδικούς των.
Η βουλή του Αρείου Πάγου υπερέχουσα όλων των εν Ελλάδι πολιτικών συνεδρίων, ήτο εις χρέος ακόμη να επιστατή εις την ευκοσμίαν της ακμαζούσης νεολαίας.
Δεν κατοικούνται καλώς αι πόλεις μηδ’ ευτυχούν με διατάγματα αλλά δια καλών ηθών[7]. Οι κακοήθεις τολμούν να παραβαίνουν και τους καλύτερους νόμους. Οι μη εργαζόμενοι δυστυχούν και η πτώχεια γεννά και τους κακούργους.
Παράδοξος η ελληνική ιστορία. Ο Σωκράτης σέβεται και τας προλήψεις του όχλου, γενόμενος τα πάντα τοις πάσι, θύων και πετεινόν εις τον θεόν του Απόλλωνος, όπως κερδίση τους πάντας και φέρη εις την οδόν της ηθικής σωτηρίας. Την πατρίδαν και τους νόμους αυτής καλούς ή αχρείους σεβόμενος πίνει αδίκως το κώνειον δια να διδάξη την υπακοήν εις την νεολαίαν. Ο δε Ισοκράτης παρατηρών ότι οι νόμοι του δεσποτικού και άνοος όχλου ως και των τυράννων Πεισίστρατων ήτο παραλογισμοί και ασύμφοροι εις την ευδαιμονίαν του έθνους, συμβουλεύει κατάργησιν της καθεστώσης νομοθεσίας και ανανέωσιν της παραμεληθείσης κοινοβουλευτικής του Σόλωνος τάξεως.
Δύο παραδείγματα ας έχωμεν στον νού. Ο θάνατος ενός εκ των υιών του Πεισιστράτου ανεκάλεσεν το του Σόλωνος Σύνταγμα εις τας Αθήνας και του Κυβερνήτου ο φόνος ανέστησεν της Τροιζήνος το πολίτευμα. Ο Καποδίστριας εκρήμνισεν την βουλήν, ως ο Πεισίστρατος τον δήμον εν Αθήναις.

[1] Ο μανδραγόρας, λόγω των υπνωτικών ιδιοτήτων και της ανθρωπόμορφης ρίζας του, έχει περιβληθεί από την αρχαιότητα με μυστηριώδεις, υπερφυσικές ιδιότητες και δεισιδαιμονίες. Τον χρησιμοποιούσαν ως φυλαχτό για την προστασία από τον θάνατο και την ασθένεια. Θεωρούσαν, επίσης, ότι η παρουσία του οφειλόταν σε φαινόμενα μεταμψύχωσης ατόμων που είχαν αυτοκτονήσει και ότι όταν ξεριζωθεί βγάζει μια δυνατή κραυγή, ο οποία μπορεί να προκαλέσει τη τρέλα ή τον θάνατο σε όσους την ακούσουν. Γι΄αυτό ξερίζωναν τους μανδραγόρες νύχτα με πανσέληνο, με τη συνοδεία προσευχών και ιεροτελεστιών και με τη βοήθει ενός μαύρου σκύλου δεμένου πάνω στο φυτό με σκοινί. Ακόμη θεωρούνταν μεταγενέστερα ότι αν πιεις το αφέψημα της ρίζας του θα κάνεις αρσενικά παιδιά, εξ ου και η ονομασία του σερνικοβότανο.



[2] Σε “μαραθώνιο» εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις κυβέρνησης – τρόικας στο Παρίσι, με τα πρώτα μηνύματα της αξιολόγησης της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας μας να είναι θετικά. Η τρόικα φέρεται να αποδέχθηκε τα στοιχεία που παρουσίασε η ελληνική πλευρά για την εκτέλεση του προϋπολογισμού, ενώ ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης εξέφρασε την αισιοδοξία του τονίζοντας ότι «είμαστε εμπρόθεσμοι σε σχέση με τα χρονοδιαγράμματα». Κατά την κυβέρνηση, λοιπόν, η ελληνική οικονομία, αλλά και η ελληνική κοινωνία, ξεπερνά -έστω και με σταδιακά βήματα- το πρόσφατο παρελθόν, προσβλέποντας σε ανάπτυξη και βελτίωση των οικονομικών προοπτικών. Την ίδια ώρα, όμως, άλλα… λέει ο Ο.Ο.Σ.Α., ο οποίος σε έκθεσή του για την ανεργία προβλέπει ότι θα παραμείνει υψηλή (περί το 27%) έως το τέλος του 2015, σημειώνοντας μάλιστα ότι η χώρα μας έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας, γεγονός ανησυχητικό για τα βάσανα που υφίστανται τα θιγόμενα άτομα και οι οικογένειές τους. Σημειώνει, επίσης, ότι η μείωση των πραγματικών μισθών στην Ελλάδα ήταν από τις μεγαλύτερες μεταξύ των χωρών του Ο.Ο.Σ.Α. Αλλα… λέει όμως έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών – Βιοτεχνών – Εμπόρων. Σύμφωνα με την οποία μπορεί οι μακροοικονομικοί δείκτες να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ελληνική οικονομία έχει σταθεροποιηθεί, ωστόσο, οι δείκτες που αφορούν την επιχειρηματική δραστηριότητα, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, εξακολουθούν να είναι αρνητικοί. Παρά ταύτα, η κυβέρνηση αισιοδοξεί και… κοιμάται ήρεμη ότι όλα… βαίνουν καλώς! (ΠΗΓΗ)

[3] Μια κυβέρνηση θα έρθει,  είπαν κάποτε οι λογάδες, / που θα είναι όλοι ίδιοι σαν τα τρίδυμα αδέλφια. / Δεν θα έχουνε πιστεύω των τρανών προσκυνητάδες / και θα έχουν κολαούζους, / που θα παίζουνε τα ντέφια! /Θα βαράνε τα νταούλια για να κρύβουν τις φωνές μας / να μη βλέπουμε τη πείνα, / ανεργίες και μισθούς. / Τους αδύναμους χτυπάνε και θα «πνίγουν» τις κραυγές μας / πληρωμένοι-λέει- γραφιάδες / με μισθούς απανωτούς! / Κάνοντας το μαύρο άσπρο δεν θα βλέπουμε το αίμα, / που θα λένε ότι είναι  / μία κόκκινη μπογιά, / είναι οι «μικροφωνατζήδες» με το βρώμικο το ψέμα, / που όλο την αλήθεια λένε / κι όλο ζούνε στην ψευτιά! / Μα θα έρθει κάποια μέρα, που όλοι αυτοί οι προσκυνητάδες, / κυβερνήτες, κολαούζοι / κι όλοι οι «καλοθελητές», / ένα λόγο θα τον δώσουν όταν θάρθουν οι Κριτάδες, / για να δουν πώς θα μιλήσουν / απ’ την βαρυστομαχιά! / Οι Κριτές που θα φωνάξουν έναν-έναν να μιλήσει / να μας πουν πώς οι Νενέκοι / βρέθηκαν μες τη ντροπή, / πώς πετάξαν την καρδιά τους μήπως και τυχόν ραγίσει, / που "Καιάδες" έχουν φτιάξει / και στη σύγχρονη ζωή!.. Κωστής Παλαμάς, «ΟΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΔΕΣ…»

[4] Το παρόν μόνον ως συνέχεια του παλαιοτέρου άρθρου μας δέον να εννοηθή και δια τούτο εκείνου προέχει η ανάγνωσις. Πρβλ λοιπόν «Πολιτική μεταβολή»…

 http://www.filologos-hermes.info 

http://ksipnistere.blogspot.gr/2014/09/1884.html