Πέτρες σε νεφρούς και ουροδόχο κύστη: γιατί προκαλούνται;

Οι πέτρες σε νεφρούς και ουροδόχο κύστη βασανίζουν εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο προκαλώντας αφόρητους πόνους και συχνούς κολικούς. Ωστόσο, νέες ιατρικές μέθοδοι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα βελτιώνοντας κατά πολύ την καθημερινότητα των ασθενών.

Λιθίαση ουροποιητικού είναι η δημιουργία λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος.
Ανάλογα λοιπόν με την εντόπιση, έχουμε λιθίαση των νεφρών, λιθίαση των ουρητήρων, λιθίαση της ουροδόχου κύστης και τέλος λιθίαση της ουρήθρας.
Αποτελεί την τρίτη κατά σειρά συχνότητας πάθηση στον άνθρωπο μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη.
Οι λίθοι του ουροποιητικού συστήματος εμφανίζονται σε άτομα κάθε ηλικίας και φύλου, σε κάθε φυλή και χώρα και είναι γνωστοί από τους αρχαίους χρόνους.
Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα από τις γυναίκες σε αναλογία 2,5:1.
Παράγοντες που επηρεάζουν τον σχηματισμό λίθων είναι το οικογενειακό ιστορικό ουρολιθίασης, οι διατροφικές συνήθειες, οι κλιματολογικές συνθήκες, το επάγγελμα και η ύπαρξη ανατομικών ανωμαλιών του ουροποιητικού που προκαλούν στάση των ούρων.

Αίτια – Προδιαθεσικοί Παράγοντες Λιθίασης

Σήμερα θεωρείται ότι για την εμφάνιση της λιθίασης ευθύνονται κληρονομικές και γενετικές ανωμαλίες. Πάντως, μελέτες έχουν δείξει ότι στο 25% των ασθενών με λιθίαση αναφέρεται ύπαρξη λιθίασης και σε άλλα μέλη της οικογένειας, κάτι που πιθανόν να οφείλεται στις ίδιες διατροφικές συνήθειες και τις συνθήκες διαβίωσης.

Η επίπτωση της λιθίασης παρουσιάζει γεωγραφική κατανομή, δηλαδή στις διάφορες γεωγραφικές ζώνες παρουσιάζονται διαφορετικά ποσοστά λιθίασης. Αυτό οφείλεται στη διαφορά των κλιματολογικών συνθηκών και την περιεκτικότητα του πόσιμου νερού σε ιχνοστοιχεία π.χ. ασβέστιο, μαγνήσιο.

Αυξημένη συχνότητα λιθίασης παρουσιάζουν επίσης τα άτομα που, λόγω του τρόπου εργασίας τους, έχουν περιορισμένη κινητικότητα, ενώ και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, δηλαδή η αυξημένη κατανάλωση ζωικού λευκώματος και λίπους, αύξησε το ποσοστό εμφάνισης της ουρολιθίασης.

Τέλος, η λήψη άφθονων υγρών είναι ακόμα ένας σημαντικός διαιτητικός παράγοντας για την πρόληψη της λιθίασης. Μικρή πρόσληψη ή μεγάλες απώλειες υγρών δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την εμφάνιση ουρολιθίασης.

Συμπτώματα Λιθίασης

Η λιθίαση του ουροποιητικού εμφανίζεται κλινικά σαν οξύς πόνος, ο γνωστός μας κολικός, δηλαδή πόνος στην οσφυϊκή χώρα με αντανάκλαση στο πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα και στα έξω γεννητικά όργανα. Ο ασθενής που πονά κινείται χαρακτηριστικά συνεχώς μη μπορώντας να βρει ανακούφιση σε καμία θέση.
Γενικά ένας ασθενής με πέτρα στο ουροποιητικό μπορεί να εμφανίσει τα ακόλουθα 
συμπτώματα:

• Πόνο στην πλάτη και στα πλάγια της κοιλιάς που επεκτείνεται μπροστά και χαμηλά στις βουβωνικές χώρες και τα γεννητικά όργανα και έρχεται κατά κύματα
• Ναυτία, έμετο
• Τσούξιμο στην ούρηση
• Αιματουρία
• Συχνουρία
• Πυρετό με ρίγος, αν συνυπάρχει ουρολοίμωξη

Οι περισσότεροι λίθοι περνούν απαρατήρητοι μέχρι να προκαλέσουν έντονη συμπτωματολογία. Άλλες φορές ανακαλύπτονται τυχαία στα πλαίσια απεικονιστικού ελέγχου για αιματουρία ή κάποια άλλη πάθηση.

Διάγνωση της Λιθίασης

Η διάγνωση της λιθίασης σε μεγάλο ποσοστό τίθεται από τα συμπτώματα του ασθενούς και τεκμηριώνεται από τις απεικονιστικές και εργαστηριακές εξετάσεις.
Οι συνήθεις απεικονιστικές εξετάσεις που γίνονται για τη διάγνωση της λιθίασης είναι :

-Απλή ακτινογραφία (Ν.Ο.Κ.): Αναδεικνύει την πλειονότητα των λίθων των νεφρών και κλασικά γίνεται σε κάθε ασθενή. Ωστόσο 2 στις 10 πέτρες δεν είναι εμφανείς στην απλή ακτινογραφία (ακτινοδιαπερατοί λίθοι) και γι’ αυτό συνδυάζεται και με άλλες εξετάσεις.
-Υπερηχογράφημα νεφρών – κύστεως: Είναι εύκολη και απλή εξέταση. Δίνει πληροφορίες για την κατάσταση των νεφρών, την παρουσία λίθων και κυρίως αν υπάρχει εμπόδιο στην ροή των ούρων (απόφραξη). Δεν απεικονίζει όμως τους μικρούς λίθους του νεφρού ή λίθους του ουρητήρα.
-Αξονική τομογραφία: Η απεικονιστική αυτή μέθοδος μας παρέχει μια λεπτομερή απεικόνιση του ουροποιητικού συστήματος. Ανακαλύπτει κάθε είδους λίθου, ακόμη και αυτούς που λόγω σύστασης δεν φαίνονται στην απλή ακτινογραφία.
-Ενδοφλέβια πυελογραφία: Αποτελεί παλιότερη μέθοδο απεικόνισης του ουροποιητικού και δε χρησιμοποιείται συχνά. Ο έλεγχος συμπληρώνεται με εξετάσεις αίματος και ούρων.
Θεραπεία της Λιθίασης

Η απόφαση για το είδος της θεραπείας εξαρτάται κυρίως από το μέγεθoς του και, κατά δεύτερο λόγο, από την εντόπιση του λίθου. Σε ποσοστό 85% περίπου οι λίθοι διαμέτρου μικρότερης των 5 χιλ. αποβάλλονται συνήθως αυτόματα. Οι πιθανότητες να περάσουν και να αποβληθούν αυτόματα οι λίθοι αυξάνονται όσο πιο χαμηλά βρίσκονται (δηλαδή όσο είναι πιο κοντά προς την κύστη). Σε περίπτωση μη αυτόματης αποβολής του λίθου, το χρονικό όριο των 4 εβδομάδων θεωρείται ένας λογικός χρόνος αναμονής, αφού ο νεφρός δεν κινδυνεύει στο διάστημα αυτό.
Η θεραπεία της ουρολιθίασης, αναλόγως με την περίπτωση και με το είδος του λίθου, μπορεί να είναι :
Η θεραπεία της ουρολιθίασης, αναλόγως με την περίπτωση και με το είδος του λίθου, μπορεί να είναι :
• Εξωσωματική λιθοτριψία
• Ουρητηροσκόπηση και ενδοσωματική λιθοτριψία
• Διαδερμική νεφρολιθοτριψία
Η χειρουργική αφαίρεση των λίθων με τομή έχει, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, στη σημερινή εποχή περιοριστεί, αφού το οπλοστάσιο του ουρολόγου έχει εμπλουτιστεί με αποτελεσματικές και λιγότερο επεμβατικές μεθόδους.

Εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL)
Η εξωσωματική λιθοτριψία με κύματα κρούσης εμφανίστηκε το 1980 και έφερε αληθινή επανάσταση στην αντιμετώπιση της λιθίασης. Έχει καλύτερα αποτελέσματα στους λίθους του νεφρού και του αρχικού τμήματος του ουρητήρα, ενώ όλα σχεδόν τα είδη των λίθων αντιμετωπίζονται με τη μέθοδο αυτή.

Χρησιμοποιούνται κρουστικά κύματα που σπάνε τον λίθο σε μικρότερα κομμάτια, τόσο μικρά ώστε να μπορούν να περάσουν από το νεφρό, στον ουρητήρα, στην κύστη και να αποβληθούν. Είναι μια διαδικασία που κρατά περίπου 1 ώρα και ο ασθενής πάει σπίτι του αμέσως μετά το τέλος της θεραπείας.

Με την μέθοδο αυτή αντιμετωπίζονται οι περισσότερες πέτρες του νεφρού και του ουρητήρα χωρίς ο ασθενής να υποβληθεί σε κάποιου είδους επέμβαση. Μπορεί όμως να χρειαστούν περισσότερες από μία συνεδρίες λιθοτριψίας για να σπάσει και να αποβληθεί εντελώς μια πέτρα, συνήθως όμως 2 με 3 είναι αρκετές.

Ουρητηροσκόπηση και ενδοσκοπική αφαίρεση του λίθου
Η ουρητηροσκόπηση είναι μέθοδος κατά την οποία ένα μακρύ και λεπτό όργανο, το ουρητηροσκόπιο, προωθείται υπό άμεση όραση διαμέσου της ουρήθρας και της κύστης στον ουρητήρα μέχρι το σημείο που βρίσκεται ο λίθος. Μέσα από το όργανο αυτό εισάγονται οι λιθοτρίπτες που θρυμματίζουν το λίθο, αλλά και οι ειδικές λαβίδες που τον συλλαμβάνουν και τον αφαιρούν.

Διαδερμική νεφρολιθοτριψία
Η διαδερμική λιθοτριψία είναι μέθοδος με υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Έχει ένδειξη κυρίως για τους λίθους εκείνους που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με την εξωσωματική λιθοτριψία. Τέτοιες περιπτώσεις είναι λίθοι μεγαλύτεροι από 2.5 εκ., οι κοραλλιογενείς λίθοι, οι σκληροί λίθοι που είναι ιδιαίτερα ανθεκτικοί στην εξωσωματική λιθοτριψία, καθώς και λίθοι σε ασθενείς με δυσμορφία του σκελετού τους ή μεγάλη παχυσαρκία.

Ιωάννη Μπουζαλά, Χειρούργος Ουρολόγος

Πηγή

 

 

http://www.pentapostagma.gr/2012/11/blog-post_4513.html