Ποια οικονομική δύναμη θα αντικαταστήσει την Αμερική;

Σύμφωνα με τον Βολτέρο, η ρωμαϊκή αυτοκρατορία έπεσε, επειδή «όλα τα πράγματα πέφτουν». Δεν χωράει αμφιβολία, πως τίποτα δεν διαρκεί για πάντα. Για αυτό, θα ήταν χρήσιμο να εξετάσουμε τη σημερινή κυριαρχία της Αμερικής, προκειμένου να μάθουμε πότε θα πάψει να υπάρχει πλέον, και αν υπάρχει τόπος να αναβληθεί το μοιραίο.

Την εποχή των Ρωμαίων, οι τότε σχολιαστές θρηνολογούσαν για το τέλος της αυτοκρατορίας αρκετές εκατοντάδες χρόνια πριν αυτό γίνει πραγματικότητα. Μήπως λοιπόν θα μπορούσε και η Αμερική σήμερα να παρατείνει τη κυριαρχία της;


Ένα καλό πλαίσιο συζήτησης μας προσφέρει το βιβλίο , Eclipse: Living in the Shadow of China’s Economic Dominance, του Arvind Subramanian. Σε αυτό υπάρχει ένας δείκτης οικονομικής κυριαρχίας που αποτελεί τη βάση για οποιαδήποτε συζήτηση περί αλλαγών στη παγκόσμια οικονομική σκηνή. Το βιβλίο δεν είναι οικονομικό. Διαπραγματεύεται την ισχύ και τίποτα άλλο.
Τα βασικά στοιχεία είναι αδιαμφισβήτητα. Η Αγγλία ήταν η κυρίαρχη οικονομική δύναμη στο κόσμο από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης έως  τις αρχές του 19^ου αιώνα. Σιγά σιγά όμως υπερκεράστηκε από την Αμερική, η οποία από τα τέλη του 1945, αποτελεί τον αναμφισβήτητο ηγέτη στις οικονομίες της ελεύθερης αγοράς.


Η Αμερική ξεπέρασε την Αγγλία σε βιομηχανική παραγωγή από τα τέλη του 19^ου αιώνα, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να την αντικαταστήσει ως η Νο1 οικονομική δύναμη, κάτι που έγινε όταν εξαιτίας των δυο παγκοσμίων πολέμων, η Αγγλία χρειάστηκε να δανειστεί υπέρμετρα, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει ελλείμματα και να εισάγει παρά να εξάγει. Έτσι,  το μεγαλύτερο μέρος των παγκόσμιων αποθεμάτων χρυσού, κατέληξε στα χέρια των ΗΠΑ.


Με αυτό τον τρόπο υπονομεύτηκε ο διεθνής ρόλος της βρετανικής στερλίνας, και αναδείχθηκε το αμερικανικό δολάριο, ειδικά μετά τη συνάντηση Bretton Woods το 1944, όπου συμφωνήθηκε ότι τα κράτη θα διαθέτουν  τα αποθεματικά τους σε χρυσό και δολάρια.

Πρόσφατα, η Αμερική είναι αυτή που παράγει συνεχή ελλείμματα, αγοράζοντας περισσότερα διεθνή προϊόντα από αυτά που η ίδια εξάγει. Έτσι, όλα δείχνουν πως ακολουθεί το δρόμο της Βρετανίας.
Το ίδιο διάστημα, το κατά κεφαλήν εισόδημα των αναδυόμενων οικονομιών έχει αυξηθεί, όπως αυξήθηκε και ο διεθνής τους ρόλος. Πιο συγκεκριμένα, η Κίνα ακολούθησε μια στρατηγική τη τελευταία δεκαετία, που αφορά στη δημιουργία πλεονάσματος και συσσώρευσης συναλλάγματος, ύψους $3 τρισ. Μάλιστα, ο Subramanian επιμένει προκλητικά, πως η Κίνα έχει ήδη προσπεράσει τις ΗΠΑ σε ζητήματα οικονομικής κυριαρχίας, απλά οι ΗΠΑ δεν το έχουν ακόμη καταλάβει.
Η Βρετανία όμως παρήκμασε επειδή η Αμερική ήταν σε φόρα, ή εξαιτίας εσωτερικών της προβλημάτων;


Πριν από μερικά χρόνια, κάποιοι θεωρούσαν πως η Ιαπωνία είχε ήδη ξεπεράσει την Αμερική. Ακόμη και η Ευρώπη επιδίωκε αυτόν τον ρόλο. Αυτά σήμερα φαίνονται υπερβολές. Και στις δυο περιπτώσεις, το πιστωτικό σύστημα τέθηκε εκτός ελέγχου, με μεγάλο δανεισμό του ιδιωτικού τομέα της Ιαπωνίας, και υπερβολικό κρατικό δανεισμό στην ευρωζώνη.
Η κινεζική ανάπτυξη είναι αμφίβολο αν θα παραμείνει σταθερή. Οι επενδύσεις στη Κίνα είναι στο 50% του ΑΕΠ, κάτι που σίγουρα αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ. Το ίδιο ραγδαία είναι και η αύξηση της πίστωσης προς τις κρατικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Αυτό όμως το μοντέλο θυμίζει έντονα το αντίστοιχο που εκτροχίασε την Ιαπωνία.

Πολλές φορές, τα κράτη καταρρέουν εξαιτίας των εξωτερικών παραγόντων και προκλήσεων. Πιο συχνά όμως, τα μεγάλα προβλήματα είναι εσωτερικής φύσης. Το καθεστώς δεν μπορεί α προσφέρει ανάπτυξη, στερείται νομιμότητας, και ο κόσμος ψάχνει τρόπους διαφυγής, ακόμη και για τα χρήματά του.
Αν η Αμερική μπει σε φάση έκλειψης  στο εγγύς μέλλον, αυτό θα οφείλεται στην έλλειψη κοινωνικής συνοχής, και στις δυσλειτουργίες της πολιτικής της. Μπορεί η Κίνα να καλύψει το κενό, αλλά δύσκολα θα μπορέσει να βάλει την Αμερική στην άκρη.

Του Simon Johnson
Project Syndicate, 2011.
http://www.project-syndicate.org/commentary/johnson24/English

antinews 

 

http://eleftheriskepsii.blogspot.com/2011/09/blog-post_3253.html